ترومبوفیلی در دوران بارداری؛ یکی از علل سقط مکرر

ترومبوفیلی گروهی از بیماری‌های ارثی یا اکتسابی هستند که خطر تشکیل غیرعادی لخته‌ی خون را در سیاهرگ‌ها یا سرخرگ‌های فرد افزایش می‌دهند و به‌عنوان یکی از دلایل سقط مکرر مطرح می‌شوند.

یک بارداری طبیعی با تغییرات اساسی در همه‌ی جنبه‌های هِموستاز (قطع خونریزی) همراه است. این تغییرات شامل افزایش غلظت بیشتر فاکتورهای انعقادی، کاهش غلظت تعدادی از آنتی‌کوآگولانت‌ (ضد انعقاد)های طبیعی و کاهش فعالیت فیبرینولیتیک می‌شود. در نتیجه ظاهراً با پیشرفت بارداری و در دوره‌ی پس از زایمان، سیستم انعقادی به سمت ایجاد لخته تمایل پیدا می‌کند که به‌نوعی نقش محافظتی در بازه‌ی زمانی نزدیک زایمان تا کمی‌ بعدتر از زایمان ایفا می‌کند ؛ ولی از طرفی این تغییرات ممکن است مادر و جنین را در معرض یکسری از عوارض دوران بارداری قرار دهند. برای مادر خطرات از زمان لقاح شروع شده و تا چند هفته بعد از زایمان ادامه می‌یابد. خطرات احتمالی برای جنین در دوران بارداری پره اکلامپسی، دکولمان جفت، محدودیت رشد جنین، سقط مکرر زودهنگام و یا سقط در سه‌ماهه‌ي دوم یا سوم، مرگ داخل رحمی جنین و مرده‌زایی می‌باشد.

یک بارداری موفق به برقراری و حفظ جریان خون جفت بستگی دارد. ناهنجاری‌های عروقی در جفت، بافت دسیدوای رحم و شریان‌های اسپیرال رحم به‌علاوه‌ی حضور ترومبوز ثانویه به‌همراه تمایل شدید به ایجاد لخته منجر به نارسایی جریان خون مادر و جنین شده و مسبب بروز تعدادی از عوارض‌ دوران بارداری و زایمان می‌شوند. در این جور مواقع است که ترومبوفیلی به‌عنوان عامل خطر برای محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR)، پره‌اکلامپسی،‌ دکولمان جفت، سقط مکرر و مرگ داخل رحمی جنین ظاهر می‌شود. 

تشخیص علت ترومبوفیلی در چه مواردی لازم است؟

خطرات ذکرشده در زنان مبتلا به ترومبوفیلی ارثی یا اکتسابی بیشتر هستند ولی در حال حاضر غربالگری‌های رایج برای این ناهنجاری‌ها در نبود ترومبوآمبولی وریدی به‌طور معمول توصیه نمی‌شود. البته با توجه به رشد جمعیت زنان باردار و روش‌های کمک‌باروری، اکثر زنان در سنین بالاتر و با عارضه‌های پزشکی بیشتر بارداری خود را آغاز می‌کنند، در نتیجه آزمایش برای بررسی ترومبوفیلی ارثی در زنان با عوارض قبلی بارداری، علی‌رغم محدودیت‌های موجود برای انجام تست، در حال افزایش است.

ترومبوفیلی‌های ارثی با خطر بیشتر ترومبوآمبولی وریدی (VTE) همراه هستند به همین علت شناسایی این جهش‌ها برای جلوگیری از بروز عوارض و مرگ در نزدیکی زایمان و پس از آن منطقی به نظر می‌رسد. گرچه، همچنان بحث پیرامون ارتباط بین ترومبوفیلی ارثی و ترومبوز رحمی‌ـ‌جفتی که منجر به مرگ جنین، پره‌اکلامپسی، محدودیت رشد جنین و دکولمان جفت شده وجود دارد.

علی‌رغم اینکه فایده‌ی درمان‌های تجربی ناقلین ترومبوفیلی در رابطه با عوارض بارداری تأیید نشده‌ (البته به‌جز موارد جلوگیری از ترومبوآمبولی در زنان در معرض خطر)، این ارتباط احتمالی منجر به افزایش غربالگری‌ برای ترومبوفیلی در بارداری و استفاده از پنل‌های گسترده‌ی بررسی ناقلین قبل یا حین بارداری شده است. 

انجام آزمایش برای ترومبوفیلی‌های ارثی هنگام مواجهه با پیامدهای ناگوار بارداری توصیه نمی‌شود، ولی آزمایش برای آنتی‌بادی‌های اکتسابی که در سندرم آنتی‌فسفولیپید (APS) ایجاد می‌‌شوند در مواجهه با سقط یا مرده‌زایی توصیه می‌شود.

در بین زنان دارای سابقه‌ی فردی ترومبوآمبولی وریدی، تست‌های توصیه‌شده برای ترومبوفیلی‌های ارثی شامل جهش فاکتور پنج لیدن، جهش G20210A پروترومبین و نقص آنتی‌ترومبین، پروتئین C و S می‌باشد. غربالگری ترومبوفیلی، بررسی ترومبوفیلی اکتسابی همراه با آنتی‌بادی‌های ضد فسفولیپید را نیز شامل می‌شود. تا جای ممکن این آزمایش‌ها باید حدود شش هفته پس از رخ دادن عارضه‌ی ترومبوتیک و در صورت باردار نبودن و عدم مصرف داروهای آنتی‌کوآگولاسیون یا هورمونی انجام شود.