ویروس ‌اچ پی وی (HPV) عامل ایجاد زگیل و سرطان؟

ویروس‌های پاپیلومای انسانی (Human papillomavirus) که به‌اختصار ویروس اچ پی وی (HPV) نامیده می‌شوند، گروهی از ویروس‌های DNAدار به شدت شایع هستند که تاکنون بیش از 150 نوع آن‌ها شناسایی شده است. حداقل 40 نوع این ویروس‌ها نواحی تناسلی را هدف قرار می‌دهند و باعث بروز زگیل تناسلی و در مواردی سرطان دهانه‌ی رحم می‌شوند. عفونت حاصل از انواع تناسلی ویروس‌های پاپیلومای انسانی جز شایع‌ترین بیماری‌های منتقل‌شونده از راه جنسی (STDs) طبقه‌بندی می‌شود.

نحوه‌ی انتقال ویروس اچ پی وی (HPV)

ویروس‌های پاپیلومای انسانی (HPV) سلول‌های سطح پوست و نواحی مخاطی بدن را درگیر کرده و از طریق تماس نزدیک پوست با پوست یا مخاط آسیب‌دیده منتقل می‌شوند. انواع غیرتناسلی (پوستی) ویروس با تماس مستقیم فرد با فرد منتقل شده و استخر و دست‌شویی‌های عمومی در انتقال این نوع از ویروس نقش دارند. 

رایج‌ترین راه‌ انتقال انواع تناسلی ویروس‌های اچ پی وی (HPV) نیز در بین زنان و مردان از طریق تماس جنسی (معمولاً مقاربت) یا تماس دهان با نواحی تناسلی یا تماس غیرمقاربتی نواحی تناسلی با هم می‌باشد. 

انواع ویروس‌ اچ پی وی (HPV)

بیش از ۱۰۰ نوع از ویروس‌های پاپیلومای انسانی نواحی پوست و نواحی غیرمخاطی و حدود ۴۰ نوع نیز نواحی تناسلی و نواحی مخاطی بدن را هدف قرار می‌دهند.

انواع تناسلی ویروس‌ پاپیلوما بر اساس توانایی در ایجاد سرطان به دو دسته‌ی کم‌خطر و پرخطر تقسیم می‌شوند:

1. ویروس‌های اچ پی وی (HPV) کم‌خطر:

شایع‌ترین علت زگیل تناسلی در مردان و زنان، انواع کم‌خطر ویروس‌های پاپیلومای انسانی (HPV) مانند نوع ۶ و ۱۱ بوده که مشکلات جدی مانند تغییرات سرطانی در فرد ایجاد نمی‌کنند.

ویروس‌های عامل زگیل‌های معمولی دست و پا با ویروس عامل زگیل تناسلی فرق دارند. 

2. ویروس‌های اچ پی وی (HPV) انسانی پرخطر:

بیشتر ویروس‌های پاپیلومای انسانی پرخطر، علائمی ایجاد نکرده و اغلب از بین می‌روند ؛ اما عفونت‌های مقاوم می‌توانند منجر به بروز سرطان شوند.

ویروس نوع ۱۶ و ۱۸ شایع‌ترین انواع پرخطر ویروس اچ پی وی (HPV) هستند که در بروز سرطان دهانه‌ی رحم نقش دارند.

علائم ابتلا به ویروس اچ پی وی (HPV)

بیشتر عفونت‌های ویروس‌ اچ پی وی (HPV) گذرا و فاقد علامت بوده و بیماری‌های بالینی ایجاد نمی‌کنند ؛ به همین علت خیلی از افراد فعال از نظر جنسی از آلوده بودن خود اطلاعی ندارند. دستگاه ایمنی بدن فرد در خیلی از مواقع می‌تواند این ویروس‌ها را ظرف مدت کوتاهی از بین ببرد. در صورتی که ویروس در بدن به فعالیت خود ادامه دهد ممکن است علائمی را در فرد ایجاد کند. علائم عفونت اچ پی وی (HPV) با توجه به نوع ویروس و ناحیه‌ی درگیر، متفاوت است.

علائم و نشانه‌های مرتبط با ابتلا به ویروس اچ پی وی (HPV) عبارتند از:

• زگیل‌های پوستی غیرتناسلی:

انواع زگیل‌های پوستی مانند زگیل معمولی، زگیل مسطح، زگیل رشته‌ای و غیره بر روی دست، پا و سایر نقاط بدن شروع به رشد می‌کنند.

• زگیل‌های نواحی مخاطی غیرتناسلی:

ویروس‌ اچ پی وی (HPV) می‌توانند باعث بروز زگیل‌ در دهان، زبان و حنجره (پاپیلومای تنفسی) شوند که ناشی از ارتباط جنسی دهانی می‌باشد.

• زگیل‌های تناسلی:

واضح‌ترین علامت انواع تناسلی کم‌خطر ویروس اچ پی وی (HPV) بروز زگیل تناسلی در مردان و زنان است. انواع زگیل تناسلی اغلب نزدیک سطوح مرطوب مانند سطوح بیرونی آلت تناسلی زنان، داخل واژن و اطراف مقعد یافت می‌شوند. البته احتمال بروز زگیل روی سطوح خشک مانند آلت تناسلی مردان نیز وجود دارد.

•  سرطان:

ابتلا به ویروس اچ پی وی (HPV) می‌تواند طیفی از تغییرات خوش‌خیم تا بدخیم را در سلول‌های دهانه‌ی رحم ایجاد کند. عفونت پایدار که در اثر ابتلا به انواع پرخطر این ویروس‌ها ایجاد می‌شود. به مرور زمان می‌تواند باعث تغییرات سرطانی و در نهایت بروز سرطان دهانه‌ی رحم و در برخی موارد سرطان آلت تناسلی، مقعد و دهان شود. سرطان دهانه‌ی رحم معمولاً تا زمانی که پیشرفت نکرده، علائمی بروز نمی‌دهد.

ویروس اچ پی وی (HPV) در دوران بارداری

خطر انتقال ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) از مادر باردار به نوزاد حین زایمان اندک است. در صورت آلوده شدن نوزاد به ویروس، بدن به‌راحتی ویروس را حذف می‌کند. در موارد نادر نوزاد متولد شده از مادر مبتلا به زگیل تناسلی ممکن است به پاپیلوماتوز تنفسی عودکننده مبتلا گردد. در صورت مسدود شدن کانال تولد به‌دلیل رشد بیش از اندازه‌ی زگیل‌ها و خطر خونریزی شدید، روش سزارین پیشنهاد می‌شود.

تشخیص

شناسایی DNA ویروس پاپیلومای انسانی و تعیین نوع آن‌ها به‌ویژه شناسایی انواع سرطان‌زا با استفاده از روش‌ مولکولی PCR انجام می‌شود. تنها سرطان مرتبط با ویروس‌های پاپیلومای انسانی که تاکنون برای آن غربالگری توصیه‌شده سرطان دهانه‌ی رحم (سرطان سرویکس) می‌باشد. این نوع غربالگری با انجام آزمایش پاپ اسمیر و بررسی سلولی دهانه‌ی رحم (سیتولوژی) و آزمایش برای شناسایی HPV انجام می‌شود. 

تشخیص انواع پرخطر این ویروس کمک به شناسایی زودهنگام تغییرات سلولی بدخیم در دهانه‌ی رحم و انجام اقدامات لازم برای جلوگیری از پیشرفت این تغییرات می‌کند.‌ 

درمان

در حال حاضر تمام اقدامات درمانی مربوط به رفع ظاهری زگیل‌های تناسلی یا از بین بردن ضایعات پیش‌سرطانی و سرطانی است و هیچ درمانی برای حذف خود این ویروس در دست نیست. ذکر این نکته نیز حائز اهمیت است که تا زمانی که ویروس در بدن فرد فعال است درمان قطعی زگیل تناسلی معنایی ندارد و ممکن است دوباره عود کند. برای از بین بردن زگیل‌های تناسلی روش‌های متعددی مانند لیزردرمانی، کرایوتراپی، سوزاندن، عمل جراحی و دارودرمانی وجود دارد. این اقدامات، راه‌های انتقال زگیل تناسلی را محدود و احتمال گسترش و پراکنده شدن ویروس را کم می‌کند.

پیشگیری

عدم دستکاری زگیل‌های پوستی و پوشیدن کفش و صندل مناسب در مکان‌های عمومی مانند استخر و رختکن به ترتیب از پخش شدن یا بروز زگیل‌های معمولی و زگیل‌های پاشنه و کف پا جلوگیری ‌می‌کند. در مورد انواع تناسلی ، بهترین روش پیشگیری ویروس اچ پی وی، عدم برقراری رابطه‌ی جنسی پرخطر با افراد مبتلا به ویروس یا دارای زگیل تناسلی و کاهش شرکای جنسی است. کاندوم از انتقال این عفونت تناسلی جلوگیری کرده، اما باید در نظر داشت که کاندوم قادر به پوشاندن همه‌ی نواحی پوستی آلوده به ویروس نمی‌باشد.

تزریق واکسن یک روش دیگر پیشگیری از این عفونت می‌باشد. در حال حاضر، سه واکسن گارداسیل ، گارداسیل ۹ و سرواریکس برای دختران و پسران در دسترس می‌باشد. این واکسن‌ها می‌توانند در برابر برخی انواع پرخطر ویروس مانند نوع ۱۶ و ۱۸ ایمنی ایجاد کنند. واکسن گارداسیل انواع کم‌خطر 6 و 11 که باعث زگیل تناسلی شده، و گارداسیل 9 انواع خطرناک 31، 33، 45، 52 و 58 را نیز هدف قرار می‌دهد.

در آزمایشگاه های مرکز مام با بهره گیری از تجهیزات به روز دنیا تشخیص ابتلا به HPV و غربالگری سرطان دهانه رحم امکان پذیر می باشد.