نازک شدن دیواره رحم؛ از علل تا درمان

آندومتر بافتی است که لایه داخلی رحم را می‌پوشاند و برای تولید مثل ضروری است، زیرا لانه گزینی جنین در آن اتفاق می‌افتد. در نتیجه برای وقوع یک بارداری موفق، جنین باید به بافت آندومتر رسیده و در آن لانه گزینی کند. هورمون استروژن، به ضخیم شدن دیواره رحم (آندومتر) برای لانه گزینی جنین کمک می کنند. با پیشرفت بارداری، تمام تغذیه‌ای که برای رشد جنین لازم است توسط غدد موجود در دیواره رحم تأمین می‌شود و در صورت نبود ضخامت مناسب اندومتر، وقوع بارداری دشوار خواهد بود.

علائم نازک شدن دیواره رحم:

از جمله علائم نازک شدن اندومتر می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ناباروری: یکی از علائم نازک شدن اندومتر، ناباروری می باشد. زنانی که دیواره داخلی رحم در آن ها نازک می باشد، ممکن است دچار مشکلات باروری شوند، زیرا برای لانه گزینی و رشد جنین، یک آندومتر سالم با ضخامت مناسب لازم است.

• چرخه‌ قاعدگی غیرطبیعی: کم بودن ضخامت دیواره رحم، می‌تواند موجب وقوع قاعدگی های غیرطبیعی شود. از جمله قاعدگی های غیرطبیعی عبارتند از:

1) دیس منوره (قاعدگی ‌های دردناک): در اختلال دیس منوره، دوره ‌های پریود ممکن است همراه با درد شدید باشند. دیس منوره یکی از علائم شایع نازک شدن اندومتر است.

2) سیکل‌ قاعدگی نامنظم: نامنظم بودن چرخه‌ قاعدگی به عنوان یک علامت احتمالی نازک شدن اندومتر درنظر گرفته می‌شود.

3) کاهش خونریزی قاعدگی: کم شدن میزان خونریزی قاعدگی نیز یکی از علائم اندومتر نازک رحم است. در این شرایط، مدت زمان و شدت خونریزی قاعدگی کمتر از حد معمول می شود، زیرا لایه داخلی رحم یا اندومتر که برای وقوع خونریزی لازم است، بسیار نازک می‌باشد.

• بدون علامت: در بسیاری اوقات، نازک شدن دیواره رحم می‌تواند بدون علامت باشد و در سونوگرافی تشخیص داده شود.

علت نازک شدن دیواره رحم چیست؟

عوامل مختلفی علت نازک شدن دیواره رحم می باشند که در ادامه به بررسی مهم ترین آن ها می پردازیم:

• پایین بودن سطح هورمون استروژن: هورمون استروژن برای ضخیم شدن آندومتر ضروری است و خانمی که دارای آندومتر نازک می‌باشد، ممکن است سطح استروژن پایینی داشته باشد. در این حالت داروهای حاوی استروژن تجویز می‌شود و در صورتی که با مصرف داروها تغییری در ضخامت لایه داخلی رحم ایجاد نشود، ممکن است کافی نبودن خون و یا آسیب به بافت دیواره رحم، تشخیص داده شود.

• جریان خون ناکافی: یک علت نازک شدن دیواره رحم، نبود جریان خون مناسب به رحم می باشد. دلایل زیادی برای جریان خون ناکافی به رحم وجود دارد. شیوه زندگی کم‌تحرک، ممکن است باعث کاهش جریان خون و نازک شدن دیواره رحم گردد. همچنین وجود مشکلاتی مانند فیبروم و پولیپ نیز عروق خونی را تنگ می‌کنند، بنابراین جریان خون به لایه‌‌ اندومتر کاهش می‌یابد.

• وجود التهاب و عفونت: وجود هر نوع عفونت باکتریایی مانند سل آندومتر، بیماری‌های مقاربتی و التهاب لگن می‌تواند باعث التهاب گردد که ممکن است آندومتر را آزار داده و در نهایت منجر به کاهش ضخامت دیواره رحم شود.

• D&C(کورتاژ) یا هر نوع جراحی دیگری: برخی اوقات در حین عمل جراحی اتساع و کورتاژ، لایه‌ پایه‌ عملکردی آندومتر که بازال (پایه) نام دارد برداشته می‌شود؛ در این حالت، پوشش جدید آندومتر نمی‌تواند رشد کند و آندومتر نازک می‌ماند، به این عارضه، سندرم آشرمن گفته می‌شود که درمان آن دشوار است.

• مصرف طولانی مدت قرص های ضد بارداری: آندومتر در خانم‌هایی که قرص‌های ضد بارداری را به مدت طولانی مصرف می‌کنند‌، ممکن است غیرکاربردی و نازک باشد. قرص‌های ضد بارداری خوراکی ترکیبی از استروژن و پروژسترون هستند و استفاده‌ی بیش از حد یا ترک آن ها می‌تواند منجر به تغییر در سطح استروژن و در نتیجه تغییر در ضخامت دیواره داخلی رحم شود.

• برخی داروهای تحریک تخمدان: این داروها برای تحریک تخمک گذاری در درمان ناباروری تجویز می‌شوند. استفاده بیش از حد از این داروها می‌تواند باعث کاهش سطح استروژن شود، به همین دلیل پوشش آندومتر نمی‌تواند رشد کند و به ضخامت مناسب برسد و در نتیجه خود این داروها می‌توانند منجر به بروز ناباروری گردند.

درمان نازک شدن دیواره رحم چیست؟

درمان نازک شدن دیواره رحم برای وقوع یک بارداری موفق، لازم و ضروری است زیرا ضخامت دیواره رحم باید افزایش یابد تا آمادگی پذیرش جنین را داشته باشد. بنابراین نازک شدن اندومتر می تواند یکی از علل ناباروری نیز ‌باشد. پزشک براساس تشخیص مشکل، اقدام به درمان می‌کند. نازک شدن اندومتر هم با روش های پزشکی و هم به صورت طبیعی قابل کنترل است. برخی از روش‌های درمان نازک شدن دیواره رحم شامل موارد زیر است:

• استروژن درمانی: همانطور که قبلاً بحث شد کاهش سطح استروژن ممکن است باعث نازک شدن دیواره رحم شود. در این شرایط، پزشک می تواند استروژن را به صورت خوراکی، ژل و یا شیاف تجویز نماید. استروژن باعث تقسیم سلول‌ها در آستر آندومتر شده و لانه گزینی جنین در آن را تسهیل می‌کند.

• فاکتور تحریک کننده کلونی گرانولوسیت (G-CSF): به نظر می رسد تکنیک‌های جدیدتری مانند تزریق داخل رحمی این هورمون رشد (G-CSF)، باعث افزایش ضخامت دیواره رحم می شود.

• هیستروسکوپی: در صورت وجود هرگونه چسبندگی داخل رحمی، از طریق هیستروسکوپی، بافت‌های زخم یا چسبندگی‌ها برداشته می‌شوند. این عمل درنهایت منجر به رسیدن اندومتر به ضخامت مناسب و درمان نازک شدن دیواره رحم خواهد شد.

• انتقال جنین منجمد (FET): اگر در طی چرخه ی IVF مشخص شود که بیمار آندومتر ضعیفی دارد، بهترین راه این است که تمام جنین‌های خود را در آن چرخه فریز کرده و پس از درمان نازک شدن دیواره رحم و آماده شدن اندومتر برای پذیرش جنین، می‌توان آن را انتقال داد.

• درمان نازک شدن دیواره رحم به روش طبیعی: نتایج استفاده از برخی مکمل ‌های طبیعی و گیاهان دارویی، ویتامین ‌هایی مانند ویتامین E و ال-آرژنین‌، انجام ورزش منظم‌، داشتن خواب کافی، طب سوزنی و ماساژ مخصوص باروری، نشان داده‌اند که با بهبود جریان خون به رحم، ضخامت دیواره رحم افزایش می یابد.