واریس واژن چیست؟

این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر سیده معصومه قاضی میرسعید فلوشیپ ناباروری و IVF، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است.

رگ‌ها خون را از سراسر بدن به قلب بر می‌گرداند. هنگامی که جریان خون خلاف جاذبه باشد، دریچه‌های ریز درون سیاهرگ‌ها باز و بسته می‌شوند تا از جریان خون به سمت عقب جلوگیری کنند. گاهی اوقات، این دریچه ها ضعیف می‌شوند و این مسئله باعث می‌شود که خون به سمت عقب جریان یابد و در سیاهرگ‌ها جمع شود و درنهایت باعث ایجاد واریس شود. شما با وریدهای واریسی که در پاها تشکیل می‌شوند آشنا هستید، اما این سیاهرگ‌ها می‌توانند در ناحیه لگن، رحم، تخمدان‌ها و واژن نیز ایجاد شوند.
چندین عامل خطر برای واریس وجود دارد، از جمله سن بالا، جنسیت (زنان بیشتر به آن مبتلا می شوند)، وزن، بارداری، سابقه خانوادگی و هر چیزی که فشار بیشتری بر رگ‌ها وارد می‌کند مانند کار کردن در شغلی که نیاز به ایستادن طولانی مدت دارد.

واریس واژن در بارداری

واریس واژن، ورم‌ لبه خارجی واژن می‌باشد که در اثر تجمع خون در رگ‌های ناحیه تناسلی ایجاد می‌شود. بارداری شایع ترین علت واریس دستگاه تناسلی است. طبق مطالعات انجام شده، ۱۸ تا ۲۲ درصد از زنان باردار و ۲۲ تا ۳۴ درصد از زنانی که رگ های واریسی در نزدیکی لگن خود دارند، دچار واریس واژن هستند. زنانی که رگ های واریسی در جای دیگری از بدن خود دارند بیشتر مستعد ابتلا به واریس واژن هستند. بیشتر رگ های واریسی که در حین بارداری به وجود می‌آیند، چند روز پس از زایمان بهبود می‌یابند، اما برای برخی زنان این مشکل باقی مانده و نیاز به درمان پیدا می‌کنند. با این حال، زنانی که در یک بارداری به واریس واژن مبتلا می‌شوند، ممکن است در بارداری بعدی نیز به آن مبتلا شوند. وریدها نیز ممکن است با هر بارداری بدتر یا دردناک تر شوند. واریس معمولاً در سه ماهه دوم شروع می‌شود و با نزدیک شدن به زایمان بدتر می‌شود. زیرا افزایش فشار رحم روی وریدهای لگن باعث اختلال در جریان خون به وریدهای اندام تناسلی در زنان باردار می‌شود.

علل واریس در بارداری

در دوران بارداری به علت افزایش فشار حاصل از رشد جنین، افزایش حجم خون و کاهش سرعت گردش خون در اندام‌های تحتانی بدن، ریسک بروز واریس واژن افزایش پیدا می‌‌کند. این موضوع به این دلیل است که تغییرات، فشار زیادی را به عروق ناحیه تناسلی وارد می‌کند. به این ترتیب عروق ناحیه واژن متورم و برجسته شده، به رنگ بنفش یا آبی در می آیند و دقیقاً شبیه رگ های واریسی پا خواهند شد.   

علائم واریس در بارداری

برخی از زنان مبتلا به واریس حتی متوجه نمی‌شوند که به آن مبتلا هستند. با این حال شایع ترین علامت واریس در دوران بارداری، درد در اطراف لگن و کمر است که معمولاً زنان باردار آن را به عنوان یک درد مبهم توصیف می‌کنند. درد اغلب در طول روز بدتر می‌شود زیرا ایستادن یا نشستن طولانی مدت باعث تشدید این بیماری می‌شود. از دیگر علائم واریس دستگاه تناسلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
•    احساس پری یا فشار؛
•    ناراحتی هنگام راه رفتن یا ورزش؛
•    خارش؛
•    رابطه جنسی دردناک؛
•    تورم.
همچنین رگ های واریسی در لگن می‎توانند باعث تکرر ادرار نیز شوند. در نهایت، جنبه عاطفی این وضعیت می‌تواند یک عامل اضافی در اضطراب و افسردگی قبل از زایمان باشد.

تشخیص واریس واژن

بسیاری از زنان مبتلا به واریس دستگاه تناسلی هیچ علامتی به جز وریدهای متورم ندارند. پزشک اغلب با یک معاینه بصری ساده می‌تواند واریس واژن را تشخیص دهد.

خطرات واریس واژن در بارداری

هر گونه تغییر غیرعادی در بدن می‌تواند نگران کننده باشد، به خصوص در دوران بارداری. خبر خوب این است که اگرچه احتمال خونریزی واریس‌ها در حین زایمان وجود دارد، اما عملاً هیچ خطر، عارضه یا آسیب ناشی از این واریس‌ها برای جنین یا نوزاد وجود ندارد.گردش خون ضعیف می‌تواند باعث تجمع خون در رگ‌ها و ایجاد لخته خون یا ترومبوز در وریدهای عمقی (DVT) شود. هرچند احتمال DVT با واریس دستگاه تناسلی بسیار نادر است.

امکان زایمان طبیعی در صورت ابتلا به واریس واژن در بارداری

اگر واریس در بارداری شدید باشد، به دلیل تورم و پرخونی این ناحیه که منجر به تشدید خونریزی در حین بخیه زدن لابیا ها خواهد شد، عمل سزارین انتخاب می‌گردد. در غیر اینصورت واریس واژن مانعی برای زایمان طبیعی نیست. تصمیم گیری نهایی برمبنای معاینه فرد از نزدیک و تخمین شدت واریس امکان پذیر است.

درمان‌های اولیه واریس واژن در بارداری

واریس های واژن اغلب ناراحت کننده هستند اما پزشکان معمولا جراحی واریس در دوران بارداری را توصیه نمی‌کنند. چرا که واریس بعد از زایمان معمولاً به صورت خود به خود از بین می‌رود. درمان واریس در دوران بارداری معمولاً بر مدیریت علائم از طریق درمان‌های خانگی متمرکز است. اگر چند ماه پس از زایمان رگ های واریسی ناپدید نشدند، می‌توان از روش های جراحی استفاده کرد.
نکات زیر می‌توانند در کاهش درد واریس واژن کمک‌کننده باشد:
- از نشستن طولانی مدت خودداری کنید، سعی کنید فعالیت داشته باشید و راه بروید. همچنین هنگام نشستن یا خوابیدن مدام حالت بدن خود را عوض کنید؛
- هنگامی ‌که تصمیم به استراحت دارید بهتر است دراز بکشید و به پهلو بخوابید؛
- از انجام دادن حرکات اسکات، زانو زدن یا نشستن طولانی روی صندلی خودداری کنید؛
- از انجام دادن فعالیت‌هایی که با کشش همراه هستند مانند برداشتن یا هل دادن اجسام سنگین و عطسه، سرفه و خنده شدید خودداری کنید. اگر نتوانستید از انجام این کارها خودداری کنید از دست خود یا یک حوله لوله شده برای محافظت از ناحیه پرینه و لابیا ها استفاده کنید؛
- تمرینات کف لگن با تقویت عضلات کف لگن و لابیا ها به کاهش علائم کمک می‌کنند؛
- یبوست باعث می‌‌شود فشار زیادی به عروق واژن وارد شود. غذای نرم مصرف کنید و میزان مصرف فیبر را در رژیم غذایی خود افزایش دهید؛
-  آنتی اکسیدان موجود در انواع توت‌‌ها مانند زغال اخته و توت فرنگی می‌تواند عملکرد عروق خونی را بهبود بخشد و فشار خون را کاهش دهد که به نوبه خود ممکن است باعث تسکین علائم شود.
- یکی دیگر از راهکار‌هایی که به طور گسترده برای تسکین علائم واریس دستگاه تناسلی تجویز می‌شود، استفاده از کمپرس یخ یا سرد در ناحیه واژن و لابیا ها است.

پیشگیری از واریس واژن در بارداری

از آنجایی که افزایش جریان خون و فشار در دوران بارداری اجتناب‌ناپذیر است، راهی برای پیشگیری قطعی از این عارضه در طول بارداری وجود ندارد، به خصوص اگر فرد سابقه خانوادگی داشته باشد یا از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به آن باشد. با این حال، چند راه وجود دارد که شانس ابتلا به واریس دستگاه تناسلی کاهش داده یا حداقل سبب کاهش علائم و درد آن می‌شود. برای مثال ورزش منظم به گردش خون کمک کرده و مانع از ابتلا به واریس می‌شود. داشتن یک رژیم غذایی متعادل نیز می‌تواند کمک کننده باشد. اکثر زنان در طول بارداری سالم دچار اضافه وزن می شوند. چاقی یک عامل خطر برای واریس است.