فارسی
العربیهمجله مام - به روزترین مقالات در حوزه باروری و درمان ناباروری
مشاهده فهرست مطالب ژنتیک
مشاوره قبل از بارداری
مشاوره‌ی ژنتیک فرآیندی است که در آن افراد و خانواده‌ها از اطلاعات لازم و مرتبط با بیماری‌های مختلف اعم از توارث، تشخیص، درمان، نحوه‌ی مواجهه و جلوگیری از انتقال به نسل بعد مطلع می‌شوند و به آن‌ها یاری رسانده می‌شود تا بتوانند تصمیم مناسبی برای مواجهه با بیماری اتخاذ نمایند.
مشاوره‌ی پیش از ازدواج اطلاعاتی درباره‌ي نگرانی‌های بهداشتی که در خانواده‌ی شما وجود دارد در اختیارتان قرار می‌دهد. این اطلاعات با توجه به سوابق خانوادگی و سوابق پزشکی شما جمع‌آوری می‌شود.
هدف مشاوره‌ی ژنتیک عبارت است از:
بررسی میزان خطر داشتن فرزندی مبتلا به مشکلات سلامتی
توضیح علت این مشکلات و چگونگی به انتقال رسیدن آن‌ها
بحث درباره‌ی آزمایش‌های موجود
آگاه کردن افراد از چشم‌انداز بیماری
مدیریت نیازهای بهداشتی فرد
ارائه‌ی روش‌های درمان بیماری
مشاوره‌ی ژنتیک معمولاً توسط افراد زیر ارائه می‌شود:
پزشک عمومی که در حوزه‌ی ژنتیک و مشاوره‌ی آن آموزش دیده است؛
مشاور ژنتیک.
فرد ممکن است قبل از باردار شدن برای هر کدام از موارد زیر به مشاوره‌ی ژنتیک احتیاج داشته باشد:
سوابق خانوادگی و سوابق پزشکی ؛ یعنی مسائل بهداشتی و سلامت که در خانواده‌ها جریان دارد. در صورتی که قبلاً کودکی مبتلا به موارد زیر داشته‌اید، نیاز به مشاوره‌ی ژنتیک دارید:
ناتوانی‌های ذهنی
نقایص لوله‌ی عصبی مانند اسپینا‌بیفیدا
ناهنجاری‌های کروموزومی‌مانند سندرم داون
کام یا لب شکاف‌دار
مشکلات قلبی
قد کوتاه
نقایص تک ژنی مانند فیبروزسیستیک یا فنیل‌کتونوری
مشکلات شنوایی یا بینایی
اختلال‌های یادگیری
مشکلات روحی و روانی
سرطان‌ها
دیگر مشکلاتی که ژنتیکی در نظر گرفته می‌شوند.
در موارد زیر نیز نیاز به مشاوره‌ی ژنتیک می‌باشد:
اگر فرد سابقه‌ی سقط‌های مکرر، مرده‌زایی و مرگ نوزاد داشته باشد ؛
اگر فرد یا همسرش دارای ناهنجاری اتوزومی بارز یا هرگونه ناهنجاری باشند که در چندین نسل دیده شده است ؛
اگر فرد و همسرش ناقل ناهنجاری اتوزومی نهفته باشند که هنگام تولد نوزادشان یا از طریق غربالگری، بیماری معلوم شده است ؛
اگر ناقل بودن مادر برای یک ناهنجاری وابسته به کروموزوم ایکس مانند هموفیلی حتمی است یا حدس زده می‌شود ؛
اگر فرد یا همسرش ناقل ناهنجاری کروموزومی متوازن می‌باشند ؛
فرد عضو گروه‌های قومی خاصی باشد یا در ناحیه‌ای زندگی کند که بیماری‌های خاصی شیوع دارند ؛
فرد بیش از حد نگران داشتن فرزندی مبتلا به نقص مادرزادی باشد ؛
فرد ازدواج فامیلی داشته باشد ؛
فرزند فرد به علت سوابق خانوادگی و بهداشتی وی در معرض ابتلا به بیماری ژنتیکی باشد. در این صورت بهتر است فرد از مشاوره‌ی ژنتیک پیش از بارداری بهره ببرد ؛
زوج‌هایی که برای درمان ناباروری خود، تصمیم به استفاده از روش‌های کمک‌باروری (ART) گرفته‌اند یا افرادی که برای این منظور تخمک یا اسپرم اهدا کرده‌اند.
در واقع بهترین زمان جهت مشاوره‌ی ژنتیک، قبل از بارداری است. البته بسیاری از بارداری‌ها برنامه‌ریزی نشده رخ می‌دهند. لذا والدین بعد از اطلاع از بارداری باید بلافاصله با مشاور ژنتیک مشورت کنند.
زن و مردی که قصد بچه‌دار شدن دارند، برای داشتن بارداری خوب و سالم بهتر است از چند ماه قبل از بارداری برای آن برنامه‌ریزی کنند. ارزیابی سلامت مادر قبل از بارداری برای داشتن یک بارداری سالم، حفظ سلامت مادر و جنین در طول بارداری مفید می‌باشد. هدف از این ارزیابی‌ها کاهش خطراتی است که سلامت مادر و جنین را در طی بارداری تهدید می‌کند. در صورت داشتن بیماری جسمی و روحی اولین قدم قبل از بارداری کسب سلامت مادر و آمادگی مادر برای بارداری می‌باشد. به‌طور کلی، قبل از بارداری مادر باید از لحاظ سابقه‌ی خانوادگی، پزشکی و تولیدمثلی مورد بررسی قرار گیرد. پیشنهاد می‌شود مشاوره‌ی قبل از بارداری توسط پزشکان مجرب صورت گیرد.
مسائلی که طی مشاوره‌ی قبل از بارداری مورد بحث قرار می‌گیرند عبارتند از:
سابقه‌ی بارداری‌های قبلی: سابقه‌ی بارداری شامل داشتن هر نوع بارداری قبلی، سابقه‌ی قاعدگی، استفاده از وسایل پیشگیری از بارداری، نتایج آزمایش‌های قبلی پاپ‌اسمیر، بیماری‌های مقاربتی و عفونت‌های واژن در گذشته می‌باشد.
سابقه‌ی پزشکی: سابقه‌ی پزشکی شامل هرگونه مشکلات سلامتی در زن می‌باشد که می‌توان آن را قبل از بارداری تحت کنترل قرار داد.
سابقه‌ی جراحی: پزشک از زنی که قصد بارداری دارد در رابطه با داشتن سابقه‌ی جراحی، تزریق خون و یا سابقه‌ی بستری شدن در بیمارستان پرس‌وجو می‌کند. حتماً اطلاعات مورد نیاز را صادقانه در اختیار پزشک معالج خود قرار دهید. این امر به ویژه برای جراحی های زنان و زایمان مانند جراحی‌های فیبروئید و یا نتایج پاپ‌اسمیر غیرطبیعی مهم می‌باشد.
داروهای در حال مصرف: پزشک خود را از داروهایی که مصرف می‌کنید مطلع سازید. چراکه در برخی موارد، با تغییر دارو مصرفی از بروز نقایص مادرزادی می‌توان پیشگیری کرد. همچنین پزشک خود را در مورد مصرف داروهای گیاهی و یا مکمل‌ها آگاه سازید.
سابقه‌ی سلامت خانواده: پزشک خود را در مورد هرگونه سابقه‌ی بیماری در خانواده‌ی خود، مانند بیماری دیابت، فشار خون بالا، لوپوس یا سابقه‌ی لخته شدن خون مطلع سازید. همچنین در صورت داشتن سابقه‌ی بیماری‌های ژنتیکی مانند تالاسمی، سندرم داون و غیره به پزشک خود اطلاع دهید.
محیط خانه و محل کار: پزشک خود را در مورد خطراتی که با آن مواجه هستین مانند قرار گرفتن در معرض مدفوع گربه، اشعه‌ی ایکس که می‌تواند توانایی مادر را برای باردار شدن و یا حفظ یک بارداری سالم تحت تأثیر قرار دهد مطلع سازید.
وزن: رسیدن به وزن ایده‌آل قبل از بارداری پیشنهاد خوبی می‌باشد ؛ زیرا در صورت داشتن اضافه‌وزن، کاهش وزن منجر به کاهش خطر ابتلا به عوارض دوران بارداری می‌شود و یا کاهش وزن مادر منجر به کاهش خطر تولد نوزاد با وزن کم می‌شود.
شیوه‌ی زندگی: پزشک معالج در مشاوره‌ی قبل از بارداری از عادات و نحوه‌ی زندگی شما و همسرتان سؤال می‌کند. چراکه بعضی از عادات مانند سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و استفاده از مواد مخدر حتی به صورت تفریحی سلامت مادر و جنین را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای داشتن بارداری سالم باید این عادات را کنار گذاشت.
ورزش: پزشک خود را از نوع ورزشی که انجام می‌دهید مطلع سازید چراکه ممکن است انجام برخی از ورزش‌های رایجِ قبل از بارداری برای بارداری خطرناک باشد که باید انجام آن‌ها را کاهش و یا تغییر داد.
رژیم غذایی: پزشک معالج باید در مورد رژیم غذایی مادر مطلع باشد. رعایت رژیم غذایی مناسب در طول بارداری توصیه می‌شود و خوردن مواد غذایی مانند مواد غذایی غنی از فیبر و دریافت کافی کلسیم، اسیدفولیک و سایر مواد مغذی توصیه می‌شود.
کافئین: قبل از بارداری، محدود کردن مصرف کافئین روزانه توسط پزشک توصیه می‌شود. به یاد داشته باشید کافئین فقط در قهوه و چای وجود ندارد بلکه شکلات، برخی از نوشابه‌ها و برخی از داروها نیز حاوی کافئین می‌باشند.
ویتامین‌های مورد نیاز دوران بارداری: مصرف مکمل‌های اسیدفولیک قبل از بارداری باعث کاهش احتمال نقص لوله‌ی عصبی می‌شود. به احتمال زیاد پزشک معالج مصرف 400 میکروگرم اسیدفولیک در روز را قبل از لقاح و در اوایل بارداری توصیه می‌کند.
این نکته بسیار مهم می‌باشد که برای انجام مشاوره‌ی قبل از بارداری با همسر خود به پزشک معالج مراجعه نمایید، چراکه پدر نیز نیاز به بررسی عفونت‌های جنسی و ادراری و مشکلات احتمالی بیضه و اسپرم توسط اورولوژیست دارد.
نویسنده مقاله : هنگامه کاظم‌درویش
برچسب ها :
مشاوره قبل از بارداری