این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر فرناز منتظری (متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ ناباروری)، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است.

انجماد بافت تخمدان، روشی برای درمان ناباروری زنان

انجماد بافت تخمدان یک روش نوین برای حفظ قدرت باروری زنان می باشد. انجماد بافت تخمدان یک تکنیک مناسب برای بیمارانی است که به علت ابتلا به سرطان (مانند سرطان تخمدان)، نیاز به درمان های زود هنگام دارند و به دلیل کمبود وقت نمی توانند وارد سیکل ای وی اف (IVF) که شامل تحریک تخمک گذاری، تخمک کشی یا پانکچر، فریز تخمک و در نهایت فریز جنین است، شوند.

انجماد بافت تخمدان تنها گزینه حفظ قدرت باروری در دختران جوان پیش از سن بلوغ یا در موارد سرطان های حساس به هورمون می باشد. به علاوه، از سلول های بنیادی خون ساز حاصل از انجماد تخمدان برای درمان بیماری های آنمی داسی شکل، تالاسمی ماژور، آنمی آپلاستیک و بیماری های خود ایمنی استفاده می شود. همچنین می توان از انجماد تخمدان برای حفظ قدرت باروری در موارد جهش ژنی یا نارسایی زودرس تخمدان نیز استفاده کرد.

اما جالب است بدانید که انجماد تخمدان برای افرادی که کیست تخمدان دارند و می خواهند با تاخیر باردار شوند، روش مناسبی جهت درمان نیست. از روش انجماد بافت تخمدان، جهت درمان ناباروری زنان در آینده استفاده می شود و این روش به تحریک تخمدان نیاز ندارد و می توان آن را بی درنگ انجام داد. فریز بافت تخمدان همچنین یک راه امیدوار کننده برای حفظ قدرت باروری زنان پیش از انجام شیمی درمانی است. از آنجایی که فریز بافت تخمدان به تحریک هورمونی نیاز ندارد، بنابراین تاخیری در درمان سرطان و شیمی درمانی ایجاد نمی نماید. البته لازم به ذکر است در مواردی که پس از پیوند بافت تخمدان منجمد شده، احتمال سرطانی شدن مجدد سلول ها وجود داشته باشد، فریز بافت تخمدان روش مناسبی برای پیشگیری از ناباروری زنان نیست. 

روش انجماد تخمدان برای چه کسانی توصیه می شود؟

طول عمر باروری زنان محدود بوده و به تعداد تخمک های موجود در تخمدان بستگی دارد. شیمی درمانی، رادیوتراپی لگن و سایر بیماری هایی که بر روی فولیکول ها تاثیر می گذارند، می توانند باعث ایجاد نارسایی زودرس تخمدان شوند. همچنین سندرم x شکننده و موزائیسم نیز زنان را مستعد ابتلا به نارسایی زودرس تخمدان می کند. زنان نامبرده ممکن است تمایل به حفظ قدرت بارداری خود داشته باشند که در این صورت، برای درمان ناباروری این زنان، فریز بافت تخمدان انجام می شود. فریز بافت تخمدان در حال حاضر یکی از روش های حفظ قدرت باروری زنان در سنین باروری می باشد، اگرچه روش ای وی اف (IVF) نیز امروزه یک روش بسیار رایج برای حفظ باروری است. فریز بافت تخمدان به عنوان یک روش درمان ناباروری در زنانی است که پس از انجام بعضی از روش های درمانی از جمله شیمی درمانی، دچار نارسایی تخمدان کامل می شوند. 

روش ذخیره غشای بافت تخمدان: 

انجماد آهسته و انجماد سریع دو روش مورد استفاده برای انجماد بافت تخمدان هستند. اما روش انجماد سریع به دلیل بالا بودن نتایج مطلوب، بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد.

در روش انجماد آهسته فریز تخمدان، بافت تخمدان ابتدا در دمای 140- درجه سانتی گراد و سپس در نیتروژن مایع در دمای 196- درجه قرار داده می شود و انجماد تخمدان به صورت تدریجی انجام می گردد. روش انجماد سریع، از خطر کریستالی شدن بافت تخمدان جلوگیری می کند. غلظت مواد فریز کننده و مواد خنک کننده در روش های انجماد بافت تخمدان سریع و آهسته متفاوت است. 

فریز تخمدان چگونه انجام می شود؟

بیشتر تخمک ها در داخل فولیکول های اولیه قشر تخمدان قرار دارند، بنابراین با انجام فریز مقدار کمی از بافت تخمدان، می توان تعداد زیادی تخمک را فریز نمود. فریز تخمدان را در هر زمانی قبل از درمان می توان انجام داد. رایج ترین روش بدست آوردن بافت تخمدان، لاپاراسکوپی است، اگرچه فریز بافت تخمدان با روش مینی‎لاپاراتومی و همزمان با عمل جراحی برداشتن تخمدان انجام می شود.

صرف نظر از روش جراحی، در صورت وجود احتمال از بین رفتن عملکرد تخمدان ها، فریز بافت تخمدان و سپس عمل جراحی ممکن است روش درمانی مناسبی برای درمان سرطان تخمدان باشد. طی فرآیند فریز تخمدان، بافت تخمدانی برداشته شده بر روی یخ قرار می گیرد و به آزمایشگاه منتقل می شود، سپس بافت تخمدان در میان قطعاتی از جنس نقره و با ضخامت 3/0 تا 2 میلی متری قرار می گیرد و در نهایت بافت تخمدان منجمد می شود.  

 پیوند بافت تخمدان فریز شده:

پیوند بافت تخمدان به دو صورت ارتوتوپيك یا هتروتروپیک انجام می گردد، اگر بافت تخمدان فریز شده به جایگاه اوليه خود برگردانده شود، به آن "ارتوتوپيك" گفته مي شود؛ ولي اگر بافت تخمدان بـه جايگـاه ديگري در بـدن (مانند زير پوست يا عضـله بازو، دیواره شکم و یا قفسه سینه) پيوند زده شود، پيوند از نوع "هتروتوپيك" مي باشد.

پیوند بافت تخمدان به عنوان یک روش مناسب برای درمان ناباروری زنان در موارد شیمی درمانی، پرتو درمانی یا جراحی ناشی از سرطان تخمدان می باشد. مطالعات نشان داده اند که پیوند تخمدان پس از فریز، میزان باروری زنان را افزایش می دهد.

هزینه فریز بافت تخمدان: 

هزینه فریز بافت تخمدان در مراکز متعدد و بر اساس ارائه خدمات، متفاوت می باشد. ابتدا هزینه ای جهت انجام فریز تخمدان از بیمار اخذ می گردد و پس از آن سالیانه هزینه فریز بافت تخمدان، جهت نگهداری دریافت می شود.