سرطان تیروئید

سرطان تیروئید در غده تیروئید ایجاد می شود. غده تیروئید یک غده پروانه ای شکل در گردن می باشد که تنظیم ضربان قلب، فشارخون، وزن و دمای بدن را بر عهده دارد. تجمع سلول های غیر طبیعی سبب ایجاد تومور می شود، اگر تومور به سایر بافت ها مهاجرت نماید به آن متاستاز سرطان تیروئید می گویند. اگرچه میزان سرطان تیروئید در حال افزایش است، اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی امکان شناسائی به موقع سرطان تیروئید وجود دارد. در بسیاری از موارد سرطان تیروئید قابل درمان می باشد.

علائم سرطان تیروئید:

سرطان تیروئید در مراحل اولیه، بدون علامت می باشد. یکی از علائم سرطان تیروئید، احساس و لمس برآمدگی از روی گردن و پوست می باشد. تغییر صدا یکی دیگر از علائم سرطان تیروئید است. گاهی اختلال در بلع نیز می تواند علامت سرطان تیروئید باشد. همچنین درد در ناحیه گردن یا تیروئید می تواند علامت ابتلا به سرطان تیروئید باشد. ورم غدد لنفاوی گردن هم یکی دیگر از علائم سرطان تیروئید می باشد. 

علل سرطان تیروئید: 

علت اصلی سرطان تیروئید نا مشخص است، اما مهمترین علت سرطان تیروئید جهش ژنتیکی می باشد. جهش های ژنتیکی سبب تغییر در ساختار DNA می شوند. از دیگر علل سرطان تیروئید می توان به تماس ناحیه گردن با مواد رادیواکتیو در سنین جوانی و داشتن سابقه خانوادگی سرطان تیروئید اشاره نمود.

انواع سرطان تیروئید: 

-سرطان تیروئید پاپیلاری: سرطان تیروئید پاپیلاری شایع ترین نوع سرطان تیروئید است. منشا سرطان تیروئید پاپیلاری، سلول هایی هستند که هورمون تیروئید را تولید و ذخیره می نمایند. در تمام سنین احتمال ابتلا به سرطان تیروئید پاپیلاری وجود دارد، اما این سرطان در سنین بین 30 تا 50 سالگی شایع تر است.

-سرطان تیروئید فولیکولار: سرطان تیروئید فولیکولار از سلوهای فولیکولار بوجود می آید. افراد بالای 50 سال بیشتر مستعد ابتلا به سرطان تیروئید فولیکولار هستند.

-سرطان تیروئید مدولار: سرطان تیروئید مدولار از سلول هایc  آغاز می شود که هورمون کلسی تونین را تولید می کنند. بیماری های ژنتیکی مهمترین عامل ایجاد سرطان تیروئید مدولار می باشند. احتمال متاستاز در این نوع سرطان بالاست. همچنین میزان بقای بیماران مبتلا به این نوع سرطان بسیار پایین است به این دلیل که اغلب این تومورها دیر تشخیص داده می‌شوند.

-سرطان تیروئید آناپلاستیک: سرطان تیروئید آناپلاستیک بسیار نادر بوده، درمان آن بسیار سخت است، سریع انتشار می یابد و در افراد مسن شایع تر است.

-سرطان لنفوم: سرطان لنفوم از سیستم ایمنی شروع می شود، در میان افراد مسن شیوع بیشتری دارد و احتمال ابتلا به سرطان لنفوم بسیار ناچیز است.

عوامل خطر سرطان تیروئید:

 میزان ابتلا به سرطان تیروئید در زنان سه برابر بیشتر از مردان می باشد. احتمال ابتلا به سرطان تیروئید در افرادی که از ناحیه سر و گردن در معرض امواج رادیوئی قرار می گیرد بیشتر است. بیماری های ژنتیکی وراثتی مانند سرطان های غدد درون ریز و داشتن سابقه خانوادگی سرطان تیروئید مدولار، احتمال ابتلا به سرطان تیروئید را افزایش می دهند. همچنین میزان ابتلا به سرطان تیروئید در افرادی که در محیط اطراف آن ها نیروگاه های هسته ای وجود دارد، بیشتر است.

سرطان تیروئید عود کننده:

گاهی حتی در صورتی که سرطان تیروئید درمان شود و یا به کمک جراحی غده تیروئید برداشته شود، ممکن است سرطان به سایر بافت های اطراف غده تیروئید انتشار یابد. سرطان تیروئید می تواند در غدد لنفاوی گردن پراکنده شود. گاهی پس از جراحی بخشی از غده تیروئید باقی می ماند که می تواند مجدداً عود نماید.

جهت پیگیری سرطان تیروئید پس از جراحی، انجام آزمایش خون و اسکن غده تیروئید توصیه می شود.

پیشگیری از سرطان تیروئید: 

علت اصلی سرطان تیروئید مشخص نمی باشد، بنابراین هیچ روش قطعی جهت پیشگیری از سرطان تیروئید وجود ندارد.

پیشگیری از سرطان تیروئید در افراد پر خطر: 

میزان ابتلا به سرطان تیروئید مدولار در کودکان و بزرگسالانی که جهش ژنتیکی وراثتی دارند افزایش می یابد، بنابراین جهت پیشگیری از سرطان تیروئید، برداشتن غده تیروئید در آنها توصیه می شود (تیروئیدکتومی).

پیشگیری از سرطان تیروئید در محیط های حاوی مواد رادیو اکتیو: 

افرادی که در محیط های حاوی مواد رادیو اکیتو زندگی و یا کار می کنند، باید جهت پیشگیری از سرطان تیروئید قرص های یدید پتاسیم استفاده نمایند تا از اثرات سو مواد رادیواکتیو بر روی تیروئید جلوگیری

نمایند. 

تشخیص سرطان تیروئید: 

جهت تشخیص سرطان تیروئید از روش های زیر می توان استفاده کرد: 

-معاینه فیزیکی: یکی از راه کارهای ابتدایی برای تشخیص سرطان تیروئید انجام معاینه فیزیکی می باشد. در معاینه فیزیکی تغییرات ساختاری غده تیروئید بررسی گردیده، سابقه خانوادگی بیماری تیروئید و عوامل خطرزا ارزیابی می شود.

-آزمایش خون: با انجام آزمایش تیروئید (TSH) عملکرد غده تیروئید مشخص می گردد که در تشخیص سرطان تیروئید می تواند مؤثر باشد.

-آسپیراسیون سوزنی تیروئید (FNAC): در این تکنیک به کمک یک سوزن نمونه ای از غده تیروئید تهیه می شود و نمونه بدست آمده جهت بررسی سلولی به آزمایشگاه فرستاده می شود. 

-تست های تصویربرداری: جهت تشخیص سرطان تیروئید و تعیین متاستاز همچنین از سونوگرافی، CT-Scan وPET استفاده می شود. استفاده از تست های تصویربرداری ممکن است به تنهائی یا به صورت ترکیبی از روش های فوق باشد.

-انجام آزمایش های ژنتیکی: افرادی که سرطان تیروئید مدولار دارند، ممکن است تغییرات ژنتیکی داشته باشند، همچنین انجام مشاوره ژنتیک در اشخاصی که دارای سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان تیروئید هستند توصیه می شود.

درمان سرطان تیروئید:

درمان سرطان تیروئید بر اساس نوع سرطان تیروئید، مرحله سرطان و حال عمومی بیمار متفاوت خواهد بود. در ادامه به انواع روش های درمان سرطان تیروئید اشاره می شود:

-جراحی سرطان تیروئید:

جراحی یکی از اصلی ترین روش ها جهت درمان سرطان تیروئید می باشد. اغلب، تمام یا بخش اعظمی از غده تیروئید افرادی که سرطان تیروئید دارند، برداشته می شود. انجام جراحی در موارد زیر صورت می گیرد: 

برداشتن کامل یا قسمت کوچکی از غده تیروئید (تیروئیدکتومی- Thyroidectomy): در اکثر موارد جهت درمان سرطان تیروئید، غده تیروئید بصورت کامل برداشته می شود.

برداشتن غدد لنفاوی گردن: در طی این نوع جراحی، غده تیروئید به همراه مقدار زیادی از غدد لنفاوی گردن برداشته شده و جهت بررسی به آزمایشگاه فرستاده می شود.

برداشتن یکی از لوب های غده تیروئید (تیروئید لوبکتومی- Thyroid lobectomy): اگر سرطان بخش بسیار کوچکی از غده تیروئید را درگیر کرده باشد، پزشک می تواند یک طرف (لوب) از غده تیروئید را بردارد. 

عوارض جراحی سرطان تیروئید: خون ریزی، عفونت، آسیب به غده پاراتیروئید و تارهای صوتی و همچنین اختلال درفرآیند تنفس از عوارض جراحی سرطان تیروئید می باشد.

-هورمون درمانی غده تیروئید: هورمون درمانی یکی دیگر از روش های درمان سرطان تیروئید می باشد. گاهی افرادی که جراحی غده تیروئید انجام می دهند، در تمام طول حیات خود باید از داروی هورمونی لووتیروکسین استفاده نمایند. 

 -ید درمانی: گاهی جهت درمان سرطان تیروئید از ید با دوز بالا استفاده می شود. ید درمانی پس از عمل جراحی غده تیروئید بکار می رود. ید در اشکال مایع یا کپسول جهت درمان سرطان تیروئید موجود می باشد. 

عوارض ید درمانی:

افرادی که تحت ید درمانی هستند ممکن است دچار خشکی دهان، خشکی چشم و حالت تهوع شوند. سایر عوارض مربوط به ید درمانی شامل تغییر در حس بویائی یا چشائی و خستگی می باشد.

-رادیوتراپی خارجی: اگر تکنیک های جراحی و ید درمانی روش مناسبی برای درمان سرطان تیروئید نباشند، جهت درمان سرطان تیروئید می توان روش رادیوتراپی را بکار برد. در رادیوتراپی خارجی پرتوهای پر انرژی مانند پروتون یا X-RAY به غده تیروئید تابانیده می شود. دوره درمان رادیوتراپی شامل 5 هفته و به مدت چند دقیقه در روز می باشد. 

-شیمی درمانی: در این روش از داروهای شیمیائی برای از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می شود. شیمی درمانی یک روش شایع برای درمان سرطان نمی باشد، و تنها در صورتی که روش های درمانی دیگر موثر نباشد از شیمی درمانی استفاده می گردد. در افرادی که مبتلا به سرطان تیروئید آناپلاستیک هستند، شیمی درمانی به همراه رادیوتراپی انجام می گیرد.

-تزریق الکل به داخل سلول: اگر هنگام جراحی غده تیروئید، ناحیه ای در دسترس نباشد، می توان با کمک سونوگرافی الکل را به داخل سلول های سرطانی مورد نظر تزریق نمود و سلول های سرطانی را از بین برد. 

-درمان هدفمند: در درمان هدفمند دارو فقط بر سلول های سرطانی اثر می گذارد. تکنیک درمان هدفمند در مراحل پیشرفته سرطان تیروئید مورد استفاده قرار می گیرد.

-درمان های حمایتی: درمان های حمایتی توسط افراد خانواده فرد مبتلا به سرطان و پزشک معالج جهت کاهش عوارض جراحی، شیمی درمانی و رادیوتراپی انجام می شود، تا سبب ایجاد حس بهتر در بیمار و افزایش طول عمر فرد گردد.