علل اختلال ناخوشی قبل از قاعدگی و تشخیص و درمان آن
 

اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی (Premenstrual dysphoric disorder (PMDD)) شکل شدیدتر سندرم پیش از قاعدگی است که حدود 3 تا 8 درصد خانم ها در سال های باروری خود آن را تجربه می کنند. در مطلب قبلی به علائم این اختلال پرداختیم، اکنون با علل و روش های درمانی این اختلال آشنا می شویم.

علل اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی

محققین همچنان در تلاش هستند تا علل ایجاد کننده اختلال ناخوشی پیش از پریود و همتای آن یعنی سندرم پیش از قاعدگی را پیدا کنند. گفته می شود اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی در اثر پاسخ غیرطبیعی مغز به نوسانات هورمون های طبیعی زنان طی چرخه قاعدگی بروز پیدا می کند و منجر به نقص در انتقال دهنده عصبی سروتونین می شود. سروتونین در مغز و روده تولید می شود. برخی محققین سروتونین را مسئول تعادل خلق وخو می دانند و معتقدند نقص آن باعث افسردگی می شود.

 بعضی از زنان بیشتر از بقیه در معرض تجربه کردن این اختلال هستند؛ از جمله زنانی که سابقه شخصی یا خانوادگی افسردگی بعد از زایمان، اختلالات خلقی و افسردگی دارند.

تشخیص اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی

به علت هم پوشانی برخی از علائم این اختلال با دیگر مشکلات، پزشک معاینه بدنی انجام می دهد و درخواست سابقه پزشکی و بعضی از تست ها را می دهد تا بتواند تشخیص قطعی ارائه کند. از جدول علائم نیز در فرآیند تشخیص استفاده می شود تا هرگونه ارتباطی بین علائم بیمار و چرخه قاعدگی او مشخص شود. دستورالعمل های ارائه شده از طرف انجمن روانشناسان آمریکا نیازمند این است که علائم اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی حداقل برای دو چرخه قاعدگی متوالی بروز کند تا بتوان این اختلال را تشخیص داد. طبق دستورالعمل ها علائم باید یک هفته قبل از شروع خون ریزی بروز کند و بعد از شروع خون ریزی برطرف شوند. 

برای تشخیص اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی بیمار باید حداقل یکی از علائم زیر را تجربه کرده باشد:

• احساس ناراحتی یا ناامیدی
• احساس اضطراب یا تنش
• تغییرات خلقی
• احساس خشم یا زودرنجی

علائم دیگر اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی

• بی علاقگی نسبت به فعالیت های معمول که ممکن است با کناره گیری اجتماعی همراه باشد.
• اختلال در تمرکز
• خستگی
• تغییر در اشتها
• مشکل در خواب (خواب بیش از حد یا بی خوابی)
• حساس شدن و تورم پستان ها
• سردرد
• درد مفاصل و عضلات
• افزایش وزن

برای تشخیص، بیمار باید 5 مورد از علائم بالا را تجربه کرده باشد.

درمان اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی

• داروهای ضدافسردگی بازدارنده‌ با جذب سروتونین(SSRI) مانند فلوکستین، سرترالین، پاروکستین و سیتالوپرام می توانند علائم احساسی، خستگی، هوس های غذایی و مشکلات خواب را کاهش دهند. فرد می تواند با مصرف این داروها تمام ماه یا فقط در فواصل بین تخمک گذاری و شروع خون ریزی علائم را کاهش دهد.
• قرص های ضد بارداری. مصرف قرص های ضد بارداری بدون وقفه یا با وقفه کوتاه در برخی از زنان علائم اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی و سندرم پیش از قاعدگی را کاهش می دهد.
• آنالوگ های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین مانند لئوپرولید (لوپرورلین )، نافارلین و گوزرلین
• دانازول
• داروهای ضد التهاب
• عصاره گیاه پنچ انگشت. برخی از تحقیقات نشان می دهد عصاره این گیاه می تواند زودرنجی، تغییرات خلق و خو، حساسیت پستان ها، تورم، گرفتگی عضلات و هوس های غذایی مرتبط با اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی را کاهش دهد. اما برای تائید این موضوع، همچنان نیاز به تحقیق است.
• مکمل های رژیمی همراه کلسیم، ویتامین B6 ، منیزیم و ویتامین ای. مصرف روزانه 1200میلی گرم کلسیم در بعضی زنان علائم اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی و سندرم پیش از قاعدگی را کاهش می دهد. ویتامین B6، منیزیم و ال-تریپتوفان نیز ممکن است مفید باشد اما قبل از مصرف مکمل حتما با پزشک مشورت کنید.
• تغییرات رژیم غذایی؛ کاهش مصرف شکر، نمک، کافئین، سیگار و الکل و افزایش مصرف پروتئین و کربوهیدرات
• ورزش و تکنیک های کنترل استرس مانند یوگا

در صورتی که احتمال می دهید علائم اختلال ناخوشی پیش از قاعدگی را تجربه می کنید، با پزشک خود صحبت کنید. به علت ماندگاری طولانی علائم این اختلال، بهتر است که درمان هرچه زودتر شروع شود.