این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر احسان اطرج متخصص اورولوژی و فلوشیپ آندرولوژی، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است.

آزواسپرمی چیست؟

آزواسپرمی (Azoospermia) یک اصطلاح پزشکی است که در صورت عدم وجود اسپرم در انزال یا اسپرم صفر در مردان استفاده می شود. آزواسپرمی دارای دو نوع انسدادی و غیر انسدادی می باشد. اگر آزواسپرمی به علت انسداد در مجاری اسپرم بر باشد به آن آزواسپرمی انسدادی می گویند و در صورتی که اسپرم کم به دلیل کاهش تولید اسپرم توسط بیضه و بر اثر مشکلات هورمونی و تاثیر در تولید اسپرم توسط بیضه ها باشد به آن آزواسپرمی غیر انسدادی می گویند.
 

آیا آزواسپرمی مشکلی شایع است؟

حدود 1 ناباروری مردان به دلیل مشکل آزواسپرمی میباشد؛ ورزشگاهی را تصور کنید که 50000 مرد در یک بازی شرکت می کنند؛ حدود 5000 تا 7500 نفر از این مردان ناباروری دارند و 500 نفر از این مردان آزواسپرم هستند.
 

چه چیزی باعث آزواسپرمی یا اسپرم صفر می شود؟

علل بالقوه بسیاری، از جمله برخی از شرایط ژنتیکی مانند سندرم کلاین فلتر، درمان های پزشکی مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی، مصرف برخی از مواد مخدر، ناهنجاری های آناتومیکی مانند واریکوسل و یا عدم وجود مجرای دفران در هر طرف باعث‌ آزواسپرمی می شوند. ممکن است مهم ترین علت، وازکتومی باشد که از پیوستن اسپرم به مایعات دیگر در انزال جلوگیری می کند و در نتیجه مایع منی فاقد اسپرم خواهد بود. با این حال، در بیشتر موارد، آزواسپرمی احتمالاً به دلیل عواملی است که ما به طور کامل نمی‌دانیم، مانند شرایط ژنتیکی، رشد ضعیف بیضه در جنین یا کودک  و نیز تاثیر سموم محیطی.
 

آیا آزواسپرمی به این معنی است که بیضه اسپرم نمی سازد؟

آزواسپرمی این معنی را نمی دهد؛ بلکه معنی صحیح آن این است که بیضه می تواند اسپرم بسازد، اما ممکن است مقدار قابل توجهی از آن از مایع منی خارج نشود و در اسپرموگرام اسپرم صفر نشان داده شود.
آیا آزواسپرمی قابل درمان است؟ درمان آزواسپرمی بستگی به علت آن دارد. برای هر بیمار، بهترین راه درمان با توجه به شرایط فرد است که براساس عوامل زیادی مانند سن شریک زندگی، عملکرد تولید مثل، یافته های معاینه فیزیکی، نتایج آزمایش خون و وضعیت مالی تعیین می گردد. همچنین بسته به علل دیگر، درمان های زیادی ممکن است در دسترس باشند. 
 

بهترین راه درمان ناباروری در مردان آزواسپرم چیست؟

برای درمان ناباروری در مردان مبتلا به آزواسپرمی روش های مختلفی از جمله موارد زیر وجود دارد:
-    اگر انسداد (یا سابقه وازکتومی) وجود داشته باشد، جراحی جهت باز کردن این انسداد ممکن است بهترین درمان برای برخی از مردان باشد؛
-    در برخی افراد حذف عوامل مختلف مانند داروها یا مواد مخدر ممکن است اولین قدم باشد؛
-    گاهی اوقات نیز ممکن است ناهنجاری های هورمونی وجود داشته باشند که لازم است برطرف شوند؛
-    در برخی نیز جراحی برای رفع ناهنجاری‌های آناتومیک یا واریکوسل می‌تواند انجام شود؛
-    گزینه دیگر این است که مستقیماً از داخل بیضه اسپرم‌هایی را که می‌توان برای ART استفاده کرد، نمونه برداری کرد؛
توجه داشته باشید که در بسیاری از مردان، درمان می تواند تولید اسپرم را افزایش دهد.
 

آیا یک مرد می تواند تستوسترون طبیعی داشته باشد و آزواسپرم باشد؟

باید جواب داد بله. اسپرم از سلول های زایا در لوله های کوچک داخل بیضه می آید. تستوسترون از سلول های لیدیگ یا بینابینی که در بین این لوله ها هستند می آید. از آنجایی که سلول‌های لیدیگ نسبت به سلول‌های زاینده انعطاف‌پذیرتر هستند، اغلب به طور جزئی یا کامل عمل می‌کنند، حتی در یک بیضه آسیب‌دیده یا ضعیف. بنابراین فردی که تستوسترون طبیعی داشته باشد می تواند آزواسپرم نیز باشد.
 

از چه روش هایی برای بازیابی اسپرم استفاده می شود؟

برای مردان مبتلا به آزواسپرمی انسدادی، اغلب اسپرم های فراوانی در ساختارهای تولید مثلی وجود دارد و می توان از روش های مختلفی برای به دست آوردن اسپرم استفاده کرد. این روش‌ها عبارتند از استخراج اسپرم از بیضه یا بیوپسی بیضه، آسپیراسیون اسپرم بیضه، آسپیراسیون اسپرم اپیدیدیم با میکروسرژیک و غیره. انتخاب هر یک از روش‌ها با توجه به شرایط هر بیمار متفاوت است. برای مردان مبتلا به آزواسپرمی غیر انسدادی، رویکردهای مختلفی برای درمان ناباروری مردان در دسترس است، اما روشی که به احتمال زیاد برای یافتن اسپرم قابل استفاده برای استفاده با لقاح آزمایشگاهی و تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی یافت می شود، microTESE یا بیوپسی بیضه است. این روش بیوپسی بیضه شامل برش دقیق از طریق لوله های بیضه برای جست و جوی بافتی است که احتمالاً به طور فعال اسپرم می سازد. این روش اجازه می دهد تا بیشترین بازده اسپرم را با حداکثر حفظ سایر بافت های بیضه، از جمله سلول های لیدیگ که تستوسترون تولید می کنند، داشته باشند.