فارسی
العربیهمجله مام - به روزترین مقالات در حوزه باروری و درمان ناباروری
مشاهده فهرست مطالب پیش از بارداری
قرص های جلوگیری از بارداری ترکیبی
یکی از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده از قرصهای ترکیبی (حاوی هورمون استروژن و پروژسترون) است. این روش به دو شکل در مراکز ارائه‌کننده‌ی خدمات تنظیم خانواده مانند مراکز بهداشت و مرکز باروری وجود دارد و با نام‌های تجاری مختلف در داروخانه‌ها به راحتی در دسترس می‌باشد.
این دو شکل شامل موارد زیر است:
1ـ یک مرحله‌ای (LD)
2ـ سه مرحله‌ای (تری فازیک)
قرصهای جلوگیری از بارداری چگونه عمل می‌کنند؟
- جلوگيری از تخمک‌گذاری
- تأثیر بر مخاط داخلی رحم (اندومتر)
- ایجاد اِشکال در ورود اسپرم به داخل رحم به دلیل افزایش ضخامت موکوس سرویکس (دهانه رحم)
- جلوگیری از لقاح با تأثیر بر حركات لوله‌های رحم
میزان تأثیر قرصهای ضد بارداری
اگر مصرف صحیح و بدون فراموشی داشته باشید، این روش تا 98 درصد از بارداری جلوگیری می‌کند.
سن استفاده از قرص جلوگیری
با رعایت مواردی که در بخش منع مصرف‌ها آمده است، مصرف این نوع قرص‌ها را می‌توانید تا 50 سالگی ادامه دهید.
روش استفاده از قرص ضدبارداری
باید قرص را تا 21 روز و در ساعت خاصی از شبانه‌روز مصرف کنید. سعی کنید هیچ روزی را فراموش نکنید و برای جلوگیری از فراموشی بهتر است مصرف قرص را با یک کار مداوم روزانه مانند مسواک زدن و نماز خواندن هماهنگ کنید. پس از پایان یک ورق 28 عددی مصرف بسته‌ی بعدی را با فاصله‌ی هفت‌روزه شروع کنید.
در مدت 7 روز استراحت، چه قاعدگی داشته باشید و چه نداشته باشید باید پس از 7 روز، مصرف بسته‌ی بعدی قرص را شروع کنید.
زمان شروع استفاده‌ی قرص پیشگیری از بارداری
- دوران قاعدگی: مصرف این قرص‌ها باید در 5 روز اول قاعدگی (بین روزهای اول تا پنجم) شروع شود. بهتر است قرص‌ها را از روز اول قاعدگی مصرف کنید.
- غیر از دوران قاعدگی: مصرف این قرص‌ها را در هر زمانی از چرخه‌ی قاعدگی که مطمئن بودید باردار نیستید، می‌توانید شروع کنید. اما تا تأثیر قرص در بدن باید 7 روز اول را از کاندوم استفاده کنید.
- پس از سقط: اگر در 5 روز اول بلافاصله بعد از سقط مصرف شود، تأثیر پیشگیری از بارداری خواهد داشت.
- تغییر از یک روش دیگر: اگر تصمیم دارید سایر روش‌ها را قطع کنید و از قرصهای ترکیبی استفاده کنید، بهتر است طبق توصیه‌های زیر و در 5 روز اول قاعدگی این کار را انجام دهید:
- مصرف این قرص را بلافاصله پس از قطع روش در 5 روز اول قاعدگی شروع کنید وگرنه باید تا قاعدگی بعدی صبر کنید. بهتر است در این مدت از کاندوم استفاده کنید؛
- اگر به طور منظم از لاینسترنول (قرص شیردهی) استفاده می‌کنید و تا به حال قاعدگی نداشته‌اید، بلافاصله پس از قطع می‌توانید مصرف این قرص را شروع کنید؛
- اگر آمپول پروژسترون (DMPA) را در فاصله‌ی زمانی 14±90 روز قبل تزریق کرده‌اید و تاکنون قاعدگی نداشته‌اید، می‌توانید همین حالا مصرف قرص را شروع کنید؛
- اگر آمپول ترکیبی یک‌ماهه (سیکلوفم) را در فاصله‌ی زمانی 27 تا 33 روز قبل تزریق کرده‌اید، می‌توانید همین حالا مصرف قرص را شروع کنید؛
- در سایر موارد باید احتمال بارداری بررسی شود و سپس اقدام به مصرف قرص کنید.
نکات مهم حین مصرف قرصهای جلوگیری از بارداری
الف- فراموشی مصرف قرصهای ترکیبی LD و تری فازیک:
درصورت فراموشی خوردن یک قرص و به خاطر آوردن آن پیش از زمان مصرف قرص بعدی، به محض به یاد آوردن، آن قرص را بخورید و خوردن بقیه قرص‌ها را طبق معمول ادامه دهید. اگر فراموشی تا زمان خوردن قرص بعدی ادامه پیدا کند، باید دو قرص در ساعت معین خورده شود.
چنان‌چه دو قرص فراموش شود، به محض به خاطر آوردن در دو شب بعد، هر شب دو قرص خورده شود و بقیه‌ی قرص‌ها طبق معمول ادامه یافته و تا یک هفته نیز از کاندوم استفاده شود.
در صورت فراموشی سه قرص یا بیشتر در هر زمان از سیكل، خوردن بقیه قرص‌ها (روزی یک عدد) ادامه یافته و به مدت یک هفته از داشتن رابطه‌ی جنسی خودداری و یا از کاندوم استفاده شود. در این شرایط مصرف بسته‌ی بعدی قرص بدون رعایت فاصله‌ی هفت روزه بین بسته‌ها و بلافاصله روز بعد از پایان بسته‌ی قبلی آغاز خواهد شد. همچنین در صورت داشتن تماس جنسی در این فاصله‌ی زمانی و عدم استفاده از کاندوم، استفاده از روش پیشگیری اورژانس از بارداری توصیه می‌شود. در هنگام استفاده از این روش توصیه می‌شود همیشه به تعداد کافی کاندوم داشته باشید.
ب- اگر با مصرف هم‌زمان قرص شک به حاملگی وجود داشته باشد، باید بلافاصله مصرف آن قطع و تا اطمینان یافتن از وضعیت حاملگی از كاندوم استفاده شود.
پ- قطع قاعدگی (آمنوره) ناشی از مصرف قرص: اگر با وجود مصرف منظم قرص، یک دوره سابقه‌ی قطع قاعدگی داشتید، می‌توانید پس از فاصله‌ی هفت روزه بسته‌ی دوم را شروع کنید و اگر پس از پایان بسته‌ی دوم در فاصله‌ی هفت روزه بین بسته‌ها، باز هم قاعدگی رخ نداد نباید بسته‌ی سوم را شروع کنید تا قاعدگی حتماً اتفاق بیفتد. زیرا اگر دو دوره پشت سر هم قاعدگی با مصرف قرص رخ ندهد، شک به وجود حاملگی مطرح می‌شود و باید آزمایش بارداری (B-hcG) بدهید. اگر قطع قاعدگی با مصرف نامنظم قرص همراه بود، آزمایش بارداری انجام دهید و در صورتی که منفی بود می‌توانید مصرف قرص را ادامه دهید، ولی اگر هم‌چنان دچار قطع قاعدگی بودید باید به متخصص زنان مراجعه کنید.
ت- استفراغ به فاصله 1 تا 2 ساعت پس از مصرف قرص: در این مواقع یک قرص از یک بسته‌ی دیگر بخورید و مصرف مرتب بقیه‌ی قرصهای بسته‌ی اصلی را در زمان مقرر ادامه دهید. در صورتی که استفراغ و یا اسهال شدید ادامه داشت، هم‌چنان مصرف قرص‌ها را در زمان مقرر ادامه دهید، اما از یک روش کمکی مانند کاندوم تا یک هفته پس از اتمام بیماری استفاده کنید. اگر از قرصهای تری‌فازیک استفاده می‌کنید در صورت داشتن استفراغ پس از مصرف قرص باید یک قرص دیگر از همان رنگ اما از بسته‌ی جدید بخورید و بقیه‌ی قرص را از بسته‌ی اصلی ادامه دهید.
آزمایش و معاینه‌های لازم برای استفاده از قرص جلوگیری
- در جلسه‌ی اول پزشک موارد زیر را بررسی می‌کند:
- معاینه از نظر زردی؛
- اندازه‌گیری فشارخون؛
- اندازه‌گیری قد و وزن برای محاسبه‌ی نمایه توده‌ی بدنی (BMI)، اگر قبل از استفاده از قرص، نمایه توده‌ی بدنی شما بیشتر از 30 باشد باید با مشورت پزشک مصرف قرص را شروع کنید؛
- معاینه‌ی پستان؛
- آزمایش بررسی سرطان دهانه‌ی رحم (پاپ اسمیر) البته در زنان تازه زایمان کرده باید 4 تا 6 هفته پس از زایمان پاپ اسمیر صورت گیرد؛
- بررسی مشکلات انعقادی و چربی‌های خون (در صورت سابقه‌ی بیماری قلبی در بستگان درجه یک زیر 50 سال)؛
- اندازه‌گیری تری‌گلیسرید، اگر قبل از شروع مصرف قرص، تری‌گلیسرید شما بیشتر از 250 میلی‌گرم در 100 میلی‌لیتر باشد باید به فاصله‌ی 2 تا 4 هفته پس از مصرف قرص، آزمایش مجدد انجام دهید. اگر این عدد بالاتر از 500 میلی‌گرم در 100 میلی‌لیتر باشد، ادامه‌ی استفاده از این روش را به دلیل احتمال ابتلا به پانکراتیت قطع کنید.
مراجعه‌های پیگیری
در دوره‌های مصرف قرص، پیگيری اهمیت ویژه‌ای دارد. پس از شروع مصرف قرص باید پس از 3 ماه و بعد از آن تا دو سال هر 6 ماه یک بار و اگر هیچ‌گونه مشکلی نداشتید هر سال یک بار به پزشک مراجعه کنید. در هر مراجعه باید موارد زیر بررسی شود:
- اندازه‌گیری فشارخون؛
- اندازه‌گیری وزن، با افزایش BMI به بیشتر از 30 خطر شکست روش 2 درصد افزایش می‌یابد؛
- بررسی عارضه‌هایی که ذکر شد.
- اگر هر کدام از شرایط زیر را داشتید باید سالانه قند خون و چربی خون شما بررسی شود:
- داشتن سن 35 سال و بالاتر؛
- داشتن سابقه‌ی بیماری قلبی یا فشار خون بالا؛
- ابتلا به دیابت؛
- سابقه‌ی دیابت بارداری؛
- نمایه توده‌ی بدنی بالاتر از 30.
- به‌علاوه به منظور پیگيری موارد زیر را نیز باید رعایت نمایید:
- درطول هفته‌ی قبل از پایان بسته، حتماً بسته‌ی جدید را از مراکز بهداشتی یا داروخانه‌ها تهیه کنید؛
- در هر دوره‌ی مصرف قرص، در صورت داشتن شکایت و یا علایم هشدار و عوارض حتماً به پزشک و یا ماما مراجعه کنید.
تغییر روش جلوگیری از قرص ضدحاملگی به روش دیگر
در صورتی که مصرف‌کننده‌ی این روش هستید برای قطع روش و شروع روش دیگر به توضیحات روش‌های جلوگیری دیگر توجه نمایید.
نویسنده مقاله : سپیده شهبازی
