تکنیک‌های کاهش درد زایمان

روش‌های غیر دارویی کاهش درد زایمان

اگرچه زایمان طبیعی یکی از دردناک‌ترین رویدادهای زندگی یک زن است، ولی میزان احساس درد در زایمان هر فرد با فرد دیگر و حتی در بارداری‌های مختلف یک فرد متفاوت است. برای برخی شدید و برخی در حد گرفتگی‌های عضلانی یک قاعدگی معمولی است. هیچ جدول زمان‌بندی معینی برای زایمان طبیعی وجود ندارد. ممکن است برای برخی چند ساعت و برخی کل روز طول بکشد. امروزه روش‌های بسیاری برای داشتن یک زایمان راحت همراه با کنترل درد بدون هیچ مداخله‌ی پزشکی به روی کار آمده، تا بتوانید زایمان طبیعی را با خیالی آسوده انتخاب کنید. روش‌های زیر برای سال‌های بسیاری در کمک به زایمان طبیعی با موفقیت مورد استفاده بوده است. در این روش‌ها می‌توانید با تمرکز ذهن خود بر هر موضوعی جز زایمان، پیام‌های درد را کنترل کنید تا کمتر احساس شوند. از جمله روش‌های کنترل درد می‌توان به روش لاماز، روش برادلی، روش الکساندر، هیپنوتیزم، تکنیک‌های تنفس، طب سوزنی و طب فشاری، ماساژ، لمس و کمپرس گرم و سرد، آب‌درمانی، تغییر موقعیت و جنبش، تکنیک تجسم و شرایط محیطی اشاره نمود.

روش لاماز در زایمان

این روش ابتدا در روسیه توسط دکتر فردیناند لاماز با بهره‌گیری از پرت کردن حواس در طول انقباضات برای کاهش احساس درد و ناراحتی استفاده شد. تکنیک لاماز به شما می‌آموزد که تولد یک فرآیند طبیعی و سالم و البته کمی زمان‌بر است. این روش شما را به تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد انتخاب یا عدم انتخاب داروهای ضد درد تشویق می‌کند. در کلاس لاماز، شما و شریک زندگی‌تان خواهید آموخت که تنفس عمیق، ماساژ و تمرکز چگونه به کنترل درد و ایجاد اعتماد به نفس کمک می‌کند. لاماز به طور گسترده به دلیل تکنیک‌های تنفس خود معروف شده است.

روش برادلی در زایمان

این روش توسط دکتر رابرت برادلی طراحی و توسعه یافت و اولین بار با نام کتاب «خود شوهر مربی زایمان است» منتشر شد. در این دوره‌های آموزشی بر مواردی مانند تغذیه‌ی عالی و ورزش، تکنیک‌های تمدد اعصاب برای مدیریت درد و وجود مؤثر همسر به عنوان مربی تأکید می‌کنند. روش برادلی، یک روش طبیعی برای زایمان همراه با مشارکت فعال یک مربی زایمان است. روش برادلی تأکید می‌کند که تولد یک فرآیند طبیعی است. مادران را به اعتماد به بدن خود و تمرکز روی رژیم غذایی و ورزش در طول بارداری تشویق می‌کند. مدیریت زایمان را از طریق تنفس عمیق و حمایت‌های همسر می‌آموزد. هدف اصلی از روش برادلی، داشتن مادران سالم و نوزادان سالم است. طرفداران روش برادلی ادعا می‌کنند که 86 درصد از مادرانی که این روش را انجام دادند، زایمان واژینال بدون استفاده از مواد مخدر داشتند.

در این روش ابتدا به شش نیاز مادران در حال زایمان، که مهم‌ترین آن‌ها تنفس شکمی عمیق همراه با آرامش کامل، تاریکی و تنهایی، آسایش جسمی همراه با چشمان بسته و به ظاهر خواب و سپس به آموزش پدران به عنوان مربی زایمان می‌پردازند. به منظور یادگیری داشتن آرامش کامل به عنوان یک ابزار تسکین درد، زوج‌ها چند تکنیک تمدد اعصاب مختلف را فرا گرفته و مادران را تشویق به تمرین آرامش روزانه می‌کنند، طوری که مادر در یک واکنش آرام، شریک زندگی خود را لمس و به او تکیه می‌کنند.

دکتر برادلی باور دارد که حضور و حمایت پدر در طول مراحل زایمان و هنگام تولد در موفقیت مادر در امر زایمان طبیعی مؤثر است. علاوه بر پدر، بچه‌های دیگر، پدربزرگ و مادربزرگ و دوستان با توجه به قوانین بیمارستان می‌توانند در کنار مادر در اطاق زایمان حاضر شوند. وجود این افراد به شما اطمینان عاطفی می‌دهد و به طور چشمگیری می‌تواند اضطراب و سطح استرس شما را کاهش دهد. تحقیقات نشان می‌دهد زنانی که حمایت مستمر حرفه‌ای داشته‌اند با احتمال کمتری نیاز به دارو و مداخله‌ی پزشکی در طول زایمان پیدا می‌کنند، به ویژه زمانی که این حامی یک ماما یا مراقب آموزش دیده باشد.

روش الکساندر در زایمان

روش الکساندر به منظور بهبود، سهولت و آزادی حرکت، تعادل، انعطاف‌پذیری و هماهنگی بین اعضا آموزش داده می‌شود. در این روش شیوه‌ی ایمن نشستن، ایستادن راه رفتن با ایمنی و سهولت در این دوران را یاد می‌گیرید. این روش در دوران بارداری به کاهش علایم کمر درد، مشکلات گوارشی، تنگی نفس و حفظ تعادل کمک می‌کند. در زمان زایمان هم به بهتر نفس کشیدن و حفظ آرامش و تمرکز در طول زایمان و باز شدن دهانه‌ی رحم و خروج فرزندتان کمک می‌کند.

هیپنوتیزم در زایمان

در سال 1940، دکتر گرانتلی با استفاده از هیپنوتیزم در طول زایمان با ایجاد یک آرامش کلی در ماهیچه‌های مادر توانست این روش را عملی کند. هیپنوتیزم تنش، ترس و احساس درد را در برخی مادران هنگام زایمان کاهش می‌دهد. برای استفاده از این روش شما نیاز به آموزش و تمرین قبلی بسیار دارید تا یاد بگیرید که چگونه با تمرکز، به ماهیچه‌های خود در طول زایمان استراحت بدهید.

تکنیک‌های تنفس در زایمان

مادران در هنگام زایمان می‌توانند با تکنیک‌های تنفسی بر وضعیت روانی خود تمرکز کنند. نحوه‌ی صحیح تنفس طی بارداری و زایمان بسیار ضروری است. برای یادگیری تنفس شکمی به صورت راحت و با حالت ستون فقرات کشیده بنشینید و سپس با گذاشتن یک دست روی شکم و دست دیگر روی قلب با دم عمیق، اول شکم و سپس قلب را با هوا پر کنید. هنگام دم تا 4 بشمارید و هنگام بازدم نیز تا 4 بشمارید. در تنفس بعدی هنگام دم تا 4 بشمارید و هنگام بازدم تا 6 بشمارید. در آخر هنگام دم تا 4 بشمارید و هنگام بازدم تا 8 بشمارید و این مراحل را هر چند بار که می‌توانید تکرار کنید. این نوع تنفس شبیه به الگوی تنفس در هنگام خواب است. در شیوه‌ی دیگری از تنفس می‌توانید به حرکت نزولی و خروج راحت‌تر جنین در مراحل آخر زایمان کمک کنید. در واقع با نفس‌های عمیق و تمرکز فشار بر ناحیه‌ی لگنی خود می‌توانید خطر پارگی پرینه و آسیب به عضلات آن را کاهش دهید. 

طب سوزنی و طب فشاری در زایمان

طب سوزنی، روشی است که در آن سوزن را در نقاط خاصی از بدن قرار می‌دهند. این روش برای قرن‌ها در طب سنتی چین مورد استفاده قرار گرفته است. هیچ‌کس واقعاً نمی‌داند طب سوزنی با چه مکانیزمی باعث کاهش درد می‌شود. ولی دو نظریه وجود دارد، یکی بلوک کردن پیام‌های درد به مغز و دیگری تحریک انتشار هورمون ضد درد طبیعی اندورفین. نقاط رایج طب سوزنی مورد استفاده در زایمان روی دست، پا و گوش قرار دارد.

طب فشاری، روش دیگری بدون استفاده از سوزن و به شکل اعمال فشار معمولاً فشار قابل توجه، به این نقاط است. مطالعات متناقض از تأثیر این طب بر روی کنترل درد زایمان طبیعی انجام شده که برخی آن را مؤثر و برخی بی‌تأثیر دانسته‌اند.

ماساژ، لمس و کمپرس گرم و سرد در زایمان

ماساژ باعث آرامش و آرام کردن تنش عضلات است و ممکن است درک درد زایمان را کاهش دهد. شما می‌توانید یک ماساژ مناسب و مؤثر را از مامای همراه، همسر یا همراه آموزش‌دیده‌ی خود دریافت کنید. لمس یک آشنا بر کاهش اضطراب شما بسیار مؤثر است. برخی ماساژ ملایم و برخی ماساژ قوی‌تر را ترجیح می‌دهند. شما می‌توانید با استفاده از کمپرس گرم یا یک بطری آب گرم در زیر شکم یا هر جای دیگری که احساس ناراحتی می‌کنید درد خود را تسکین دهید.

برخی مادران استفاده از بسته‌های سرد تسکین‌دهنده را ترجیح می‌دهند و برخی متناوب سرد و گرم استفاده می‌کنند. این روش ارزش یک بار امتحان کردن را دارد. فقط هنگام استفاده مراقب پوست خود باشید و از تماس مستقیم سرما یا گرما بپرهیزید.

آب‌درمانی در زایمان

در روش آب‌درمانی با استفاده از آب به تسکین و آرامش بدن و کاهش ناراحتی‌های زایمان کمک می‌کنند. شما می‌توانید در مراحل اولیه‌ی زایمان در وان آب غوطه‌ور شوید. غوطه‌وری در آب به کاهش فشار بدن، درد، اضطراب و آرامش عضلانی کمک می‌کند و نیاز به دارو و زمان مرحله‌ی اول زایمان را نیز کاهش می‌دهد. درجه‌ی حرارت آب باید ملایم و در حدود 98.6 درجه فارنهایت باشد تا باعث آسیب به شما و فرزندتان نشود. البته این روش برای جلوگیری از خطر عفونت ناشی از باکتری موجود در وان‌ها می‌توانید از دوش استفاده کنید.

جنبش و تغییر موقعیت در زایمان

شما می‌توانید در طول مراحل زایمان انواع موقعیت‌ها از جمله ایستاده، نشسته، چهار دست و پا و یا تکیه‌داده بر همسرتان را انتخاب کنید. شما ممکن است با جنبش بیش از حد مثل راه رفتن در اطراف، تاب خوردن روی یک صندلی یا یک توپ تولد آرامش پیدا کنید. با حرکت کردن می‌توانید اضطراب و درد خود را تسکین دهید.

مطالعات نشان داده که جنبش و تغییر موقعیت زمان مرحله‌ی اول زایمان را حدود یک ساعت کوتاه‌تر می‌کند. حتی اگر نیاز به نظارت مستمر دارید و اجازه‌ی راه رفتن ندارید می‌توانید انواع موقعیت‌های خوابیده را امتحان کنید. در مرحله‌ی خروج سر حالت نشسته چمباتمه یا زانو زدن به افزایش اقطار لگن و پایین آمدن فرزندتان کمک می‌کند.

تکنیک تجسم در زایمان

تصویرسازی ذهنی یک تکنیک مدیریت درد بسیار مؤثر است. این روش اغلب توسط ورزشکاران حرفه‌ای به طور طبیعی برای تقویت عملکردشان استفاده می‌شود. شما می‌توانید با تجسم آن چیزی که دوست دارید در اطاق زایمان اتفاق بیفتد، ذهن خود را آماده و اضطراب خود را کاهش دهید. همان‌طور که گفته شده بود ترس زمینه‌ساز درد است. با این روش دیگر با یک تجربه‌ی جدید که موجب ترس و اضطراب در شما می‌شود روبرو نیستید.

نقش شرایط محیطی بر زایمان

زایمان همه‌ی حواس شما را درگیر می‌کند، شما می‌توانید با توجه ویژه به هر یک از حس‌های خود درد زایمان را مدیریت کنید. مثلاً حس بینایی را با توجه به نور چراغ یا یک شمع، حس بویایی را با استفاده از آروماتراپی، شمع معطر یا روغن‌های ضروری آرام‌بخش، حس شنوایی را با موسیقی آرامش‌بخش، حس لامسه را با استفاده از طب فشاری و ماساژ سرگرم و از تمرکز بر روی اتفاقات در حال رخ دادن در بدنتان دور کنید.