عفونت ادراری در بارداری

دستگاه ادراری بدن شامل کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و پیشاب‌راه می‌شود که باعث دفع آب اضافی و مواد زائد بدن می‌شوند. مواد دفعی توسط دو کلیه تولید و توسط دو حالب به مثانه هدایت می‌شوند. مثانه محل نگهداری و ذخیره‌سازی ادرار می‌باشد و نهایتاً پیشاب‌راه ادرار را از بدن شما به بیرون می‌فرستد.

در بسیاری از موارد باکتری‌های طبیعی پوست و یا دیگر مناطق بدن می‌توانند به سایر نقاط بدن وارد شوند که به آن‌جا تعلق ندارند، مجرای ادرار یکی از همین مناطق است که به راحتی به آن تجاوز می‌کنند. مجرای ادرار شما برای مهمان‌های ناخوانده مانند باکتری‌ها، محل مناسبی برای تولید مثل می‌باشد، آن‌ها سریعاً در مناطقی که توسط مجاری وسیع شما فراهم شده تکثیر می‌یابند.

در طول بارداری تغییرات فیزیولوژیک مادر باعث می‌شود عفونت‌های ساده و خفیف، عوارض پیچیده‌ای بر جای بگذارند. عفونت ادراری یکی دیگر از مشکلات شایع در بارداری می‌باشد که حدود 10 درصد زنان در طول بارداری به آن مبتلا می‌شوند.

در بسیاری از موارد، ممکن است شما مبتلا به عفونت ادراری بدون علامت شوید که بدون درمان باقی بماند و مشکلات جدی به همراه آورد. خوشبختانه این نوع عفونت بسیار آسان درمان می‌شود. حدود 25 درصد از عفونت‌های ادراری بدون علامت منجر به عفونت کلیه می‌شوند، به همین دلیل است که در اولین ویزیت بارداری باید مادر از نظر عفونت ادراری بررسی شود، حتی اگر هیچ علامتی دال بر عفونت نداشته باشد.

به طور کلی عفونت ادراری به دو بخش تقسیم می‌شود:

• عفونت دستگاه ادراری تحتانی: شامل مجرای خروج ادرار (اورتریت) و مثانه (سیستیت حاد و یا عفونت مثانه) می‌شود. اگر درمان سریعاً انجام نشود عفونت به قسمت‌های بالاتر سرایت می‌کند و عواقب جدی در پی خواهد داشت.
• عفونت دستگاه ادراری فوقانی: شامل حالب‌ها و کلیه‌ها (پیلونفریت حاد یا عفونت کلیه) می‌شود.

در ادامه مواردی که شما برای پیشگیری، شناخت علایم و همچنین درمان عفونت‌های ادراری در بارداری نیاز دارید بیان می‌شود.

علل عفونت ادراری در بارداری

عوامل متعددی می‌توانند به عفونت ادراری در دوران بارداری منجر شوند، از جمله:

• تغییرات هورمونی، اتساع عضلات به دلیل آزادسازی هورمون‌های بارداری مانند پروژسترون یک فرصت عالی به باکتری‌ها می‌دهد تا به مجاری ادراری وارد شده و سبب عفونت شوند.
• بزرگ شدن رحم و جنین و فشار بر روی مثانه (طبیعتاً در بارداری چندقلویی خطر عفونت بیشتر است)
• مقاربت در طول بارداری، داشتن رابطه‌ی جنسی در طول بارداری کاملاً بلامانع است (مگر اینکه پزشک توصیه‌هایی در این زمینه کرده باشد) اما نکته‌ای وجود دارد و آن پتانسیل ایجاد عفونت ادراری در حین رابطه‌ی جنسی است، زیرا باکتری‌های اطراف واژن می‌توانند طی رابطه‌ی جنسی وارد پیشاب‌راه شوند.
• طول مجرای ادرار کوتاه در زنان
• ناهنجاری‌های دستگاه ادراری
• باکتری‌های روده، باکتری‌های ایجادکننده‌ی عفونت ادراری می‌توانند از چندین محل آمده باشند. باکتری مهاجم شایع، «اشریشیاکلی» نام دارد و از آن جا که مجرای خروجی مثانه نزدیک به راست‌روده (مقعد) قرار گرفته است، باکتری روده به راحتی وارد مجرای ادرار می‌شود.
• استرپتوکوک گروه B، این نوع باکتری که به طور شایع در دستگاه گوارش زندگی می‌کند نیز می‌تواند سبب عفونت ادراری در بارداری شود. در اواخر بارداری پزشک احتمالاً برای تشخیص عفونت استرپتوکوک برای شما آزمایش درخواست خواهد کرد و اگر لازم بود با آنتی‌بیوتیک تجویزی درمان می‌شوید.

برخی عوامل خطر غیر قابل اجتناب نیز وجود دارند. اگر هر کدام از موارد زیر را داشتید با پزشک خود در میان بگذارید:

• تاریخچه‌ای از عفونت ادراری تکرارشونده
• دیابت بارداری
• بیماری سلول داسی شکل
• بیماری کلیوی
• سابقه‌ی جراحی دستگاه ادراری

علائم عفونت ادراری در بارداری

واکنش بدن هر زن متفاوت است، بنابراین احساس خود را درباره‌ی هر درد یا ناراحتی با پزشک خود در میان بگذارید به خصوص اگر تجربه‌ی هر یک از این علایم معمول عفونت ادراری را دارید:

• احساس سوزش هنگام تخلیه‌ی ادرار
• تکرر ادرار (هر چند تکرر ادرار به تنهایی جزو عوارض شایع بارداری بوده و بی‌خطر می‌باشد)
• نیاز شدید به تخلیه‌ی ادرار در حالی که مقدار ادرار خروجی بسیار کم است
• ادرار تیره، خونی یا بدبو
• تب خفیف
• ناراحتی یا درد در ناحیه‌ی پایین شکم
• دردی که در یک طرف بین قسمت فوقانی شکم و پشت و یا صرفاً در پشت رخ می‌دهد که دلالت بر عفونت یک کلیه دارد و باید فوراً درمان شود.
• لرز، تهوع و استفراغ که می‌تواند نشانه‌ای از عفونت کلیه نیز باشد.

عوارض عفونت ادراری در بارداری

• کاهش رشد داخل رحمی جنین
• وزن کم هنگام تولد نوزاد
• عفونت کلیه
• عفونت رحم پس از زایمان
• افزایش خطر سقط جنین

پیشگیری از عفونت ادراری در بارداری

در حالی که عفونت ادراری ممکن است با وجود هر اقدام پیشگیرانه‌ای اتفاق بیفتد، انجام توصیه‌هایی می‌تواند به کاهش شانس ابتلای شما به عفونت ادراری در بارداری کمک کند:

• نوشیدن مایعات، سعی کنید روزانه مقدار کافی آب بنوشید. افزایش دفعات تخلیه‌ی ادرار به خروج باکتری‌ها از پیشاب‌راه کمک می‌کند.
• مرتب به توالت بروید، ممکن است احساس کنید باید هر پنج دقیقه مثانه‌ی خود را تخلیه کنید. این کار را جدی بگیرید و ادرار خود را نگه ندارید. هر زمان احساس نیاز به تخلیه‌ی ادرار داشتید سریعاً خود را به توالت برسانید. مطمئن شوید که ادرار خود را به طور کامل تخلیه کرده‌اید، برای این کار همان‌طور که در توالت نشسته‌اید به جلو خم شوید که باعث فشار به مثانه و تخلیه‌ی کامل آن می‌شود. هر شب قبل از خواب مثانه‌ی خود را تخلیه کنید.
• لباس زیر نخی و مناسب بپوشید. این نوع لباس به خشک نگه داشتن ناحیه‌ی تناسلی و جلوگیری از عفونت کمک می‌کند، زیرا باکتری‌ها در محیط مرطوب رشد می‌کنند.
• شستشوی ناحیه‌ی تناسلی از جلو به عقب می‌تواند باکتری‌ها را از محل مجرای خروجی ادرار دور نگه دارد.
• قبل و پس از هر بار نزدیکی مثانه‌ی خود را خالی کنید، این روش از انتقال باکتری به مثانه جلوگیری می‌کند.
• از مصرف محصولات بهداشتی زنان اجتناب کنید، استفاده از دوش واژینال یا پودرها می‌تواند باعث سوزش شود و ناحیه‌ی تناسلی را آسیب‌پذیر کند.
• خوب بخورید، مقاومت بدن خود را با خوردن رژیم سالم بارداری ارتقا دهید و فعالیت کنید. برخی پزشکان توصیه به خوردن ماست دارند که حاوی باکتری فعال یا پره‌بیوتیک است که باعث تعادل در باکتری مفید بدن و افزایش مقاومت می‌شود.
• زمانی تصور می‌شد یک ترکیب در آب آلبالو می‌تواند منجر به کاهش عود عفونت ادراری شود، اما اکنون کارشناسان تأثیر بسیار کمی از آن را ذکر می‌کنند.
• برخی مطالعات تأثیر مثبت عصاره‌ی شاتوت بر پیشگیری و از بین بردن باکتری‌ها را نشان داده‌اند، اما نباید به تنهایی به عنوان روش درمانی استفاده شود و بهتر است برای درمان بهتر عفونت آنتی‌بیوتیک تجویز شود.

تشخیص و درمان عفونت ادراری در بارداری

یکی از راه‌های استاندارد تشخیص در تمامی سنین، کشت ادرار است. شما پس از شستشوی ناحیه‌ی تناسلی و دور ریختن مقداری از ادرار خود، ادرار میانه را درون یک ظرف نمونه ریخته و مجدداً ادرار باقیمانده را دور می‌ریزید.

اگر تشخیص عفونت ادراری برای شما وجود داشته باشد، پزشک آنتی‌بیوتیک ایمن در بارداری به مدت 7 تا 14 روز تجویز می‌کند تا باکتری به طور کامل از بین برود. پس از پایان مصرف آنتی‌بیوتیک نیاز به انجام مجدد کشت ادرار برای اطمینان از درمانِ کامل می‌باشد. دوره‌ی درمان را باید کامل کنید، حتی اگر در میانه‌ی درمان احساس کردید بهتر شده‌اید.

در صورت ابتلا به عفونت کلیه در بارداری نیاز به بستری سریع در بیمارستان می‌باشد تا با تجویز آنتی‌بیوتیک وریدی عفونت کنترل شود و از عوارض آن کاسته شود. در این مواقع تا پایان بارداری در فواصل کوتاه باید آزمایش ادرار انجام دهید تا در صورت عود عفونت درمان سریع‌تر شروع شود.