سقط جنین، انواع و علائم آن

پایان حاملگی قبل از هفته بیستم بارداری، پیش از اینکه جنین قدرت زنده ماندن در محیط خارج از رحم را داشته باشد، سقط جنین می نامند. عوامل مختلفی ممکن است باعث ایجاد سقط جنین شوند که بسیاری از آن ها تحت کنترل مادر باردار نمی باشند.

سقط جنین یکی از شایع ترین رخدادهای دوران بارداری می باشد و در یک چهارم موارد حاملگی دیده می شود. سقط جنین انواع مختلفی دارد؛ آشنایی با انواع سقط جنین، علل و علائم آن، به داشتن درک بهتر از این عارضه کمک کرده و باعث می شود تا در صورت بروز سقط جنین، اقدامات لازم برای درمان آن به موقع انجام گردد.

انواع سقط جنین:

سقط جنین ‌ها به دو دسته‌ی عمده تقسیم می‌شوند:

·       سقط خود به خودی؛

·       سقط القایی (عمدی).

سقط خود به خودی:

به سقط جنینی که بدون عمد و ناخواسته اتفاق بیافتد سقط خود به خودی می گویند. سقط خود به خودی، خود شامل انواع مختلفی است که عبارتند از:

1)    سقط جنین کامل: در این سقط، جنین و دیگر محصولات حاملگی همراه با خونریزی به طور کامل از رحم خارج شده و درد به سرعت فروکش می کند.

2)    سقط جنین ناقص: در این سقط جنین، درد، خونریزی و باز شدن دهانه رحم اتفاق میافتد ولی بخشی از محصولات بارداری در رحم باقی می ماند.

3)    سقط جنین اجتناب ناپذیر: در این نوع سقط، فرد تمامی علائم بارز سقط جنین یعنی پارگی کیسه آب، انقباضات شکمی، خونریزی در بارداری و باز شدن دهانه رحم را دارد که در این صورت سقط، اجتناب ناپذیر می باشد.

4)    تهدید به سقط جنین: در تهدید به سقط جنین، خونریزی در بارداری، لکه بینی و کمی درد وجود دارد اما دهانه رحم هنوز باز نشده است. در این موارد احتمال ادامه یافتن بارداری وجود دارد.

5)    سقط مکرر: سقط مکرر یکی دیگر از انواع سقط جنین خود به خودی می باشد. در صورتی که سقط جنین بیش از 2 بار در بارداری های پشت سر هم اتفاق بیافتد، سقط مکرر نامیده می شود. عوامل مختلفی ممکن است باعث سقط مکرر گردند اما در 50 درصد موارد سقط مکرر، هیچ عامل شناخته ‌شده‌ای را نمی‌توان یافت.

6)    سقط فراموش شده: در سقط فراموش شده، جنین مرده است اما علائم سقط جنین مانند خونریزی و دل درد وجود ندارد. به سقط فراموش شده گاهی سقط ساکت یا بی صدا نیز می گویند.

سقط القایی (عمدی):

پایان دادن به بارداری با خواست فرد، توسط دارو و یا عمل جراحی مانند کورتاژ، سقط القایی نام دارد. سقط القایی خود شامل دو نوع می باشد:

1)    سقط جنین درمانی؛ گاهی با توجه به تشخیص پزشک و بنا به دلایلی مانند تهدید جان مادر یا صدمه جدی به سلامت او در صورت ادامه‌ی حاملگی، حاملگی ناشی از تجاوزات جنسی یا رابطه‌ نامشروع و یا احتمال تولد نوزادی با نقایص فیزیکی شدید یا عقب‌ماندگی ذهنی، حفظ بارداری برای جنین و یا مادر پر خطر می باشد که در این صورت پزشک دستور ختم بارداری را می دهد.

2)    سقط جنین الکتیو یا غیرقانونی؛ قطع حاملگی بنا به تقاضا و اراده‌ مادر قبل از اینکه جنین قدرت زنده ماندن در محیط بیرون از رحم را داشته باشد، امری غیرقانونی به حساب می‌آید. سقطی که در 2 ماه اول بارداری انجام شود، عواقب بسیار کمی دارد و توانایی باروری فرد را تغییر نمی‌دهد، اما احتمال عفونت لگنی کمی بالا می‌رود. اگر از روش جراحی برای این نوع سقط استفاده شود، احتمال حاملگی خارج رحمی در بارداری بعدی، سقط خود به خودی در سه‌ ماهه‌ دوم بارداری و کاهش وزن هنگام تولد نوزاد افزایش می یابد.

چه عواملی خطر سقط جنین را افزایش می دهند؟

·       افزایش تعداد بارداری ‌های یک زن؛

·       افزایش سن مادر؛

·       افزایش سن پدر؛

·       حاملگی مجدد با فاصله 3 ماه بعد از تولد یک نوزاد زنده؛

·       داشتن سابقه‌ سقط یا مرده ‌زایی در حاملگی‌های قبلی؛

·       داشتن سابقه‌ تولد نوزاد مبتلا به نقایص جنینی.

مکانیسم سقط جنین:

مکانیسم سقط جنین دقیقاً مشخص نیست، اما نکته قابل توجه این است که در سه‌ ماهه‌ اول بارداری ابتدا رویان یا جنین می‌میرد و سپس سقط یا دفع آن صورت می‌گیرد، در حالی که بعد از سه ‌ماهه اول بارداری معمولاً جنین به صورت زنده دفع می‌شود. عمدتاً سقط خود به خودی یک تا سه هفته بعد از مرگ جنین رخ می‌دهد.

علائم سقط جنین:

از جمله علائم سقط جنین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

·       لکه بینی؛

·       خونریزی در بارداری؛

·       ترشح بافت یا مایعات از واژن؛

·       انقباضات شکمی؛

·       درد شدید شکمی؛

·       کمر درد.

در صورت مشاهده هر یک از علائم سقط جنین به خصوص لکه بینی و خونریزی در بارداری، ضروری است تا هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.

علت سقط جنین:

·       علل مربوط به جنین

عوامل جنینی که شامل تکامل غیرطبیعی سلول تخم با تعداد غیرطبیعی کروموزوم‌ ها است، یک علت سقط جنین می باشد. علل جنینی مسئول حداقل 50 تا 60 درصد سقط جنین‌ ها می باشند. شایع‌ ترین اختلالات مربوط به تعداد کروموزوم ها، تریزومی‌ها هستند که شناخته شده ترین آن، سندرم داون (تریزومی 21) است که احتمال ابتلا به آن با افزایش سن مادر افزایش پیدا می‌کند. اوج سقط جنین در این گروه در هفته‌ 8 بارداری است.

تکامل غیرطبیعی سلول تخم با تعداد طبیعی کروموزوم‌ها معمولاً در هفته‌های بالاتر بارداری صورت می‌گیرد. اوج سقط جنین در هفته‌ی 13 بارداری است. احتمال بروز این اختلال با افزایش سن مادر بعد از 35 سالگی افزایش پیدا می‌کند.

·       علل مربوط به مادر

دیگر علت سقط جنین، شامل عواملی است که مربوط به مادر بوده و در روند بارداری اختلال ایجاد می کند. از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1)    وجود عفونت‌: وجود عفونت در دستگاه تناسلی مادر یک علت سقط جنین می باشد. برای مثال در صورت عفونت با هرپس تناسلی، شیوع سقط جنین در نیمه‌ اول حاملگی بیشتر خواهد بود. اگر خانمی مبتلا به هرپس تناسلی گردد، تا 18 ماه پس از درمان عفونت نباید باردار شود و گرنه احتمال سقط بالا می‌رود؛

2)    ناهنجاری های رحمی و دهانه رحم: وجود ناهنجاری های رحمی و دهانه رحم دیگر علت سقط جنین می باشند و در حدود 10 درصد موارد سقط جنین را شامل می شوند. اختلالاتی مانند لیومیوم، سندرم آشرمن و لیومیوم ‌های بزرگ و متعدد باعث سقط جنین نمی‌شوند مگر اینکه در محل لانه‌گزینی جفت یا نزدیک به آن قرار داشته باشند. عمده ترین علت سقط جنین در سه ‌ماهه‌ دوم بارداری، نقایص ساختاری رحم یا دهانه رحم (سرویکس) می‌باشند، به خصوص وجود نقایصی مانند سرویکس نارسا؛

3)    اختلالات هورمونی: کمبود پروژسترون، کم‌کاری تیروئید و دیابت از جمله اختلالات هورمونی هستند که احتمال سقط را افزایش می دهند، البته کم‌کاری تیروئید زمانی شانس سقط را افزایش می‌دهد که با آنتی‌بادی ضد تیروئید همراه باشد؛

4)    بیماری ها و مشکلات پزشکی: وجود بیماری ‌های سیستمیک مزمن مانند دیابت کنترل نشده، سندرم تخمدان پلی کیستیک، بیماری های کلیوی، سلیاک و ...  نیز ممکن است یک علت سقط جنین باشد.

5)    مشکلات مربوط به سیستم ایمنی: اختلالات مربوط به سیستم ایمنی ممکن است مانع لانه گزینی جنین در رحم شده و در نتیجه باعث سقط جنین گردد؛

6)    همچنین قرار گرفتن در معرض موادی مانند سیگار، الکل، کافئین، اشعه های مضر، قرص‌های جلوگیری از بارداری، گازهای بیهوشی، آرسنیک، سرب، فرمالدهید و بنزن نیز خط سقط جنین را افزایش می دهد؛

7)    وارد آمدن ضربه و صدمه مستقیم یا غیرمستقیم به مادر یا جنین نیز دیگر علت سقط جنین می باشد.

روش ‌های انجام سقط جنین:

برای انجام سقط جنین از روش‌های دارویی و یا جراحی اسفاده می شود که با صلاح‌دید پزشک، وضعیت مادر و سن حاملگی یکی از روش‌ها انتخاب می‌شود.

*سقط جنین عفونی

سقط جنین عفونی، سقطی است که همراه با انتشار سیستمیک عفونت بوده و معمولاً به دنبال سقط غیرقانونی ایجاد می‌شود. از جمله علائم این سقط می توان به ترشح بدبو و چرکی از واژن و دهانه‌ی رحم، درد لگن و شکم و تب 8/37 تا 6/40 درجه‌ی سانتی‌گراد اشاره کرد.

به خاطر داشته باشید که این نوع سقط با عوارض بسیار زیادی برای مادر همراه است. در این نوع سقط مادر سریعاً بستری شده و آزمایشات و اقدامات لازم برای او صورت می‌گیرد و در موارد بسیار جدی گاهی انجام عمل هیسترکتومی (در آوردن رحم) ضروری است، که در این صورت قدرت بارداری مادر برای همیشه از دست می‌رود.​

همچنین لازم به ذکر است که شما عزیزان با مراجعه به کلینیک تخصصی سقط مکرر مرکز مام می توانید از بهترین خدمات، جهت پیشگیری و درمان انواع سقط جنین بهره مند گردید. شماره تماس مرکز : 42500-021 می باشد.​

توضیحاتی از زبان خانم دکتر لاهوتی در مورد سقط جنین

​