​

درمان ناباروری به کمک روش‌های کمک‌ باروری

درمان ناباروری به علت و مدت زمان نابارور بودن، سن فرد و همسرش و اولویت‌های شخصی هر فرد بستگی دارد. برخی از دلایل ناباروری تصحیح و درمان نمی‌شوند. باید مد نظر داشته باشید که درمان ناباروری نیازمند حمایت مالی، فیزیکی، روانی و صرف زمان کافی است و ممکن است در مراحل اول موفقیتی حاصل نشود.

درمان به کمک فناوری کمک‌ باروری

روش‌های کمک‌ باروری (Assisted Reproductive Technology; ART) شامل تمام روش‌‌‌هایی هستنـد که در آن‌ها تخمک و اسپرم خارج از بدن فرد دستـکاری شده تا مناسب لقاح و انتقال دادن به رحم شوند. گروه متخصصی که روش‌‌‌های ART را انجام ‌‌می‌دهند معمولاً شامل متخصص زنان، متخصص اورولوژی، جنین‌شناس، متخصص ژنتیک‌پزشکی، متخصص پاتولوژی، تکنسین آزمایشگاه و پرستار است که با کمک یکدیگر به باردار شدن زوج‌‌‌های نابارور کمک می‌‌کنند. درمان‌‌‌های ART شامل به دست آوردن اسپرم از طریق انزال طبیعی، استخراج اسپرم از طریق جراحی یا از طریق افراد اهداکننده است. سپس اسپرم به دستگاه تناسلی فرد ماده منتقل می‌شود یا برای انجام لقاح آزمایشگاهی یا تزریق درون‌سیتوپلاسمی در محیط آزمایشگاه استفاده می‌شود.

عوارض درمان ناباروری به کمک روش‌های کمک‌ باروری

عوارض درمان ناباروری به کمک روش‌های کمک‌ باروری در زنان 

• چندقلو‌زایی. رایج‌ترین عارضه‌ی درمان‌های ناباروری، چندقلوزایی (دوقلو، سه‌قلو یا بیشتر) است. هرچه تعداد جنین‌ها بیشتر باشد، خطر زایمان زودرس بیشتر است. کودکانی که پیش از موعد به دنیا می‌آیند در معرض افزایش مشکلات سلامتی و تکوینی هستند. هنگام درمان ناباروری یک بارداری سالم باید مد نظر باشد و جلوگیری از چندقلوزایی پیش از شروع درمان باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد. در برخی موارد کم کردن تعداد جنین‌ها به زایمان تعداد کمتری کودک منجر می‌شود و خطراتی که سلامتی را تهدید می‌‌کنند کاهش می‌یابند. کاهش تعداد جنین‌ها، تصمیمی اساسی با نتایج اخلاقی، احساسی و روانی است.
• سندرم تحریک‌پذیری بیش از حد تخمدان Ovarian hyperstimulation syndrome; OHSS)). استفاده از دارو‌‌های باروری برای القای تخمک‌گذاری می‌تواند منجر به سندرم تحریک بیش از حد تخمدان‌ها شود که در آن تخمدان‌ها متورم و دردناک می‌شوند. علائم این عارضه در فرد باردار عبارت است از درد خفیف شکم، اسهال، ادرار تیره، نفخ و تهوع طولانی به مدت یک هفته یا بیشتر. به ندرت حالت شدیدتر سندرم رخ داده و منجر به افزایش وزن سریع و تنگی نفس می‌شود که نیازمند درمان‌‌‌های اورژانسی است.

• خونریزی یا عفونت. برخلاف روش‌‌‌های تهاجمی، به‌ندرت خطر خونریزی یا عفونت هنگام استفاده از روش‌های کمک‌باروری وجود دارد.
• زایمان زودرس یا وزن کم نوزاد. مهم‌ترین عامل خطرساز برای تولد نوزادانی با وزن کم، چندقلوزایی است. احتمال زایمان زودرس یا تولد نوزادی با وزن کم در روش لقاح آزمایشگاهی بیشتر است.
• نقایص هنگام تولد. تعداد محدودی از تحقیقات نشان می‌دهند که باردارشدن با روش لقاح آزمایشگاهی یا IVF ممکن است کودک را در معرض افزایش خطر نقایص مادرزادی مانند مشکلات قلبی، گوارشی، کام و لب شکاف‌دار قرار دهند. البته امروزه خیلی از این موارد رد شده‌اند.
• بارداری خارج رحمی (نا به‌جا). در بعضی بارداری‌ها تخمک لقاح‌یافته در رحم قرار نمی‌‌گیرد و در بیشتر افراد در لوله‌‌‌های فالوپ رشد می‌کند. درصورتی‌که جنین در لوله‌‌‌های فالوپ بماند، پیش از آن‌‌که عوارضی مانند پارگی لوله‌ی فالوپ بروز کند سقط می‌شود. زنانی که تحت درمان باروری قرار می‌‌گیرند در معرض خطر بارداری خارج رحمی هستند. سونوگرافی این نوع بارداری را نشان ‌‌‌‌می‌دهد.

عوارض درمان ناباروری به کمک روش‌های کمک‌ باروری در مردان

عوارض درمان ناباروری در مردان کم است و ممکن است عفونت، کبودشدگی یا کاهش اثر روش را شامل شود که معمولاً بعد از جراحی رخ ‌‌‌‌می‌دهد.

سازگاری با شرایط درمان ناباروری

کنار آمدن با ناباروری برای زوجین می‌تواند به شدت دشوار باشد. دلیل ناباروری گاهی نامعلوم است و فرد نمی‌تواند پیش‌بینی کند که این وضعیت چه ‌قدر ادامه خواهد داشت و نتیجه‌ی آن چه خواهد بود. زوج‌ها تحت فشار روحی و عاطفی زیادی هستند. راهکار‌‌های زیر به زوج‌ها کمک می‌کند تا با شرایط کنار بیایند:

• آماده بودن. نامعلوم بودن نتیجه‌ی تست‌‌‌های ناباروری استرس‌زا و درمان‌‌‌های آن سخت و پرهزینه است. فرد باید از پزشک بخواهد که تمام مراحلی را که باید طی شود، شرح دهد تا بتواند خودش را برای هر مرحله و هر اتفاقی آماده کند.
• تعیین یکسری حد‌ و مرز.  فرد باید از قبل تصمیم بگیرد که انجام چه تعداد از روش‌ها و کدام نوع، چه از نظر مالی و چه عاطفی برای او و همسرش مقدور می‌باشد. درمان‌‌‌های ناباروری پرهزینه هستند و اغلب تحت پوشش بیمه نیستند و یک بارداری موفق اغلب وابسته به تلاش‌‌‌های مکرر و تکرار روش‌ها است.
• در نظر گرفتن سایر گزینه‌ها. تعیین گزینه‌‌‌های جایگزین درمان مانند بر عهده گرفتن سرپرستی یک کودک، استفاده از اسپرم، تخمک یا جنین اهدایی، رحم اجاره‌ای یا حتی نداشتن هیچ فرزندی در اسرع وقت و هم‌زمان با بررسی گزینه‌‌‌های درمان ناباروری ضروری است. این شیوه به کاهش اضطراب و احساس ناامیدی (در صورت رخ ندادن بارداری) هنگام درمان کمک می‌کند.
• جستجوی پشتیبانی. فرد باید قبل و بعد از درمان، گروه‌‌‌های حمایت کننده یا مراکز مشاوره را برای کمک به تحمل فرآیند درمان پیدا کند و در صورت شکست، اندوه و غصه‌ی خود را با آن‌ها در میان بگذارد تا پذیرش واقعیت برایش راحت‌تر شود.

کنترل فشار عاطفی هنگام درمان ناباروری

فرد باید اقدامات زیر را برای کنترل فشار عاطفی طی درمان انجام دهد:

• بروز دادن احساسات خود. کمک خواستن از دیگران به جای مهار خشم یا احساس گناه.
• در ارتباط بودن با کسانی که دوستشان دارد. صحبت کردن با همسر، خانواده و دوستان می‌تواند مفید باشد. بهترین حامیان معمولاً افرادی هستند که فرد دوستشان دارد و به او نزدیک هستند.
• کاهش استرس. تعدادی از مطالعات نشان ‌‌‌‌می‌دهند زوج‌‌‌هایی که تجربه‌ی فشار‌‌های روانی داشته‌اند، نتایج ضعیف‌تری در درمان ناباروری نشان می‌دهند. فرد باید در صورت امکان راهی بیابد تا قبل از باردارشدن، از استرس خود بکاهد.
• ورزش کردن و رژیم غذایی سالم. انجام روزانه‌ی ورزش به صورت متعادل و رعایت رژیم غذایی سالم می‌تواند نگرش فرد را ارتقا ببخشد و فرد را علی‌رغم مشکلات ناباروری، پایبند زندگی‌اش نگه دارد.

کنترل اثرات عاطفی بعد از معلوم شدن نتیجه‌ی درمان ناباروری

نتیجه‌ی درمان‌‌‌های باروری هرچه باشد، فرد ممکن است با چالش‌‌‌های روانی روبه‌رو شود. درصورت غیرقابل تحمل بودن فشار عاطفی حاصل از هر نتیجه‌ای، فرد یا همسرش باید کمک‌‌‌های حرفه‌ای درخواست کنند. نتایج درمان در یکی از دسته‌های زیر قرار می‌گیرد:

• باردار نشدن یا سقط جنین.  فشار عاطفی نداشتن فرزند می‌تواند اثر مخربی در روابط حتی بسیاری از رابطه‌‌‌های عاشقانه و پر محبت داشته باشد.
• موفق بودن درمان و بارداری. حتی اگر درمان ناباروری موفقیت‌آمیز باشد، تجربه‌ی استرس و دلهره‌ی شکست طی درمان رایج است. اگر فرد سابقه‌ی افسردگی یا اضطراب شدید داشته باشد چند ماه بعد از تولد فرزندش نیز ممکن است دوباره افسردگی و دلهره را تجربه کند.
• چندقلوزایی: یک بارداری موفق که منجر به تولد چند نوزاد می‌شود، پیچیدگی‌‌‌های پزشکی جدید و فشارهای عاطفی قابل توجهی را هم در دوران بارداری و هم بعد از زایمان به همراه دارد.