​درمان‌ ناباروری زنان

درمان ناباروری زنان با توجه به علت ناباروری متفاوت خواهد بود. همچنین گاهی ممکن است به چندین روش درمانی مختلف برای برطرف کردن مشکل ناباروری احتیاج باشد. در ادامه به بررسی برخی از روش های متداول درمان ناباروری زنان می پردازیم.

•  درمان دارویی (تجویز دارو‌‌های محرک تخمک‌ گذاری):

تجویز دارو‌‌های محرک تخمک‌ گذاری، روش درمانی اصلی برای زنانی است که به علت اختلالات تخمک‌ گذاری یا تنبلی تخمدان، مشکل ناباروری دارند. این داروها باعث تنظیم زمان تخمک‌ گذاری و تکوین و آزادسازی تخمک می‌شوند. داروهای محرک تخمک گذاری همچنین ممکن است باعث آزاد شدن بیش از یک تخمک و افزایش احتمال چندقلوزایی نیز شوند. درباره‌ی منفعت و اثرات جانبی هر دارو باید با پزشک مشورت کنید. روش دارو درمانی معمولاً در مواردی که مشکل ناباروری مربوط به زن بوده و مرد سالم است، استفاده می گردد. تجویز دارو در روز دوم یا سوم قاعدگی (پریود، عادت ماهانه) انجام می‌شود. برخی از انواع داروهای مورد استفاده در روش درمان دارویی عبارتند از:

1)    کلومیفن‌ سیترات

​کلومیفن ‌سیترات باعث آزاد شدن هورمون های FSH و LH از غده هیپوفیز در زنانی می گردد که به دلیل مشکلاتی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک یا دیگر بیماری ها، قادر به تخمک گذاری نبوده و یا تخمک گذاری در آن ها نامنظم اتفاق می افتد. 

2)    متفورمین

​تجویز متفورمین (Metformin/ Glucophage) برای زنانی که به داروی کلومیفن پاسخ نمی‌دهند، انجام می گردد. این دارو در زنانی مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک هستند و مخصوصاً در مواقعی که مشکل، با مقاومت به انسولین مرتبط باشد، اثرگذار است. 

3)   منوتروپین 

داروی منوتروپین (Human menopausal gonadotropin/hMG/Menotropin/Repronex)  شامل ترکیبی ار هورمون های FSH و LH است که به صورت تزریقی استفاده می‌شود. این دارو برای بیمارانی که به دلیل اختلال در تولید هورمون‌های FSH و LH توسط غده‌ی هیپوفیز، فاقد تخمک‌ گذاری هستند تجویز می‌گردد.

4)   هورمون تحریک‌کننده‌ی فولیکول 

هورمون تحریک‌کننده‌ی فولیکول (Follicle-stimulating hormone/FSH Bravelle/Gonal-F/) در غده‌ی هیپوفیز تولید شده و تولید هورمون استروژن توسط تخمدان‌ها را کنترل می‌کند. هورمون FSH باعث تحریک تخمدان‌ها به منظور بلوغ فولیکول‌ها می گردد.

5)   آنالوگ ‌‌‌های هورمون آزاد‌کننده‌ گنادوتروپین (Gn-RH)

​در زنانی که تخمک‌ گذاری زودهنگام دارند، پیش از اینکه فولیکول توسط درمان با hMG به میزان کافی بالغ شود، از داروهای هورمونی آزاد‌کننده‌ گنادوتروپین (gonadotropin-releasing hormone) استفاده می‌شود. این دارو مقدار ثابتی ازGn-RH  را به غد‌ه‌ی هیپوفیز می‌رساند تا میزان تولید هورمون را تغییر ‌‌‌‌داده و به پزشک اجازه ‌‌‌‌دهد که رشد فولیکول را با هورمون FSH القا کند. دو نوع دارو در این دسته وجود دارند: لوپرون (Lupron) و زولادکس (Zoladex) به صورت تزریق زیرجلدی و سینارل (Synarel) به صورت اسپری بینی استفاده می‌شوند.

6)   بروموکریپتین

​بروموکریپتین (Bromocriptine/Parlodel) تولید پرولاکتین را مهار می‌کند. هورمون پرولاکتین باعث تولید شیر در سینه های مادر شیرده می شود. در صورت باردار نبودن، میزان بالای پرولاکتین منجر به بی‌نظمی‌‌ در چرخه‌‌‌های تخمک‌ گذاری و باروری می‌شود.

•  استفاده از روش های کمک باروری (ART):

1)    تلقیح داخل رحمی اسپرم یا IUI

ای یو ای یا تلقیح داخل رحمی اسپرم یکی از روش های کمک باروری است که در مواردی که ناباروری به دلیل وجود مشکل در دهانه رحم و یا عدم رسیدن اسپرم به لوله های رحمی اتفاق بیافتد، مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش در زمان تخمک گذاری، اسپرم های شسته شده به وسیله یک کاتتر بلند به داخل رحم تلقیح می شوند.

2)    لقاح آزمایشگاهی یا ای وی اف (IVF)

لقاح آزمایشگاهی یا ای وی اف یکی از رایج ترین روش های کمک باروری است. ای وی اف شامل تحریک تخمدان ها برای تخمک گذاری، سپس عمل تخمک گیری یا پانکچر از طریق واژن و با کمک سونوگرافی، لقاح تخمک ها با اسپرم در ظروف آزمایشگاهی مخصوص و سپس انتقال جنین یا جنین های تشکیل شده دو تا پنج روز بعد از لقاح به داخل رحم می باشد. روش ای وی اف معمولاً برای زنانی که لوله‌‌‌ های فالوپ در آن‌ها مسدود یا زخم است یا لوله‌ی فالوپ اصلاً درآن‌ها وجود ندارد استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که شانس بارداری در IVF و به طور کلی در روش های کمک باروریف بعد از 35 سالگی کاهش می یابد.

​

3)    میکرواینجکشن یا تزریق درون‌ سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)

یکی دیگر از روش های کمک باروری، میکرواینجکشن یا ICSI می باشد. بیشتر مراحل میکرواینجکشن شبیه به IVF است و فقط در یک مرحله با هم تفاوت دارند. میکرواینجکشن از مرحله تجویز دارو تا عمل پانکچر عینا مانند ای وی اف انجام می شود، سپس مرحله لقاح با تزریق مستقیم اسپرم به درون تخمک گرفته شده انجام می گیرد. این روش باعث افزایش شانس بارداری شده و بیشتر در مواردی که تعداد اسپرم های سالم مرد خیلی کم باشد، مورد استفاده قرار می گیرد.

4)    روش های کمک باروری ZIFT و Gift

این دو روش نیز بسیار شبیه به IVF می باشند. در روش GIFT، پس از گرفتن تخمک طی پانکچر، تخمک و اسپرم با هم ترکیب شده و به وسیله عمل جراحی یا لاپاراسکوپی در لوله های رحمی قرار می گیرند. در روش ZIFT اما پس از اینکه تخمک گرفته شد، در آزمایشگاه با اسپرم لقاح داده شده، سپس جنین یا جنین های تشکیل شده با عمل لاپاراسکوپی به لوله رحمی منتقل می شوند. شانس بارداری در این روش ها مشابه ای وی اف است.

•   استفاده از روش های جراحی:

3)    پیوند تخمدان

روش پیوند تخمدان در اوایل برای دوقلو های همسان استفاده می‌شد اما امروزه برای دوقلو های غیرهمسان نیز انجام این پیوند امکان‌پذیر است. این عمل مشابه فریز کردن یا انجماد بافت تخمدان است.

• استفاده از جنین و یا تخمک اهدایی:

 در صورت وجود مشکلات جدی در تخمک زن، می توان از تخمک اهدایی و یا جنین اهدایی استفاده نمود. این روش ها با بهره گیری از روش های لقاح آزمایشگاهی (IVF و ICSI) انجام می گردند.

• استفاده از رحم اجاره ای (رحم جایگزین):

در صورتی که به دلایل مختلفی امکان لانه گزینی و یا رشد جنین، درون رحم زن وجود نداشته باشد، از روش رحم اجاره ای که یکی دیگر از روش های درمان ناباروری می باشد، استفاده می گردد. در این روش جنین تشکیل شده توسط روش های لقاح آزمایشگاهی مانند ای وی اف، درون رحم فرد دیگری غیر از مادر ژنتیکی جنین رشد کرده و فردی که صاحب رحم جایگزین می باشد موظف در طی مدت بارداری، تمام مراقبت های لازم را انجام داده و پس از اتمام بارداری، نوزاد را به پدر و مادر ژنتیکی خود تحویل دهد.