درمان‌ ناباروری مردان

تشخیص ناباروری مردان با چالش‌های بسیاری روبه‌رو است. متأسفانه بعضی از مردان باید با این واقعیت کنار بیایند که درمانی برای ناباروری آن‌ها وجود ندارد ؛ سایر مردان ولی می‌توانند به پیشرفت‌های اخیر در درمان ناباروری امیدوار باشند. راه‌کار‌‌هایی که معمولاً برای درمان مشکلات جنسی یا کاهش سلامت اسپرم در مردان به کار می‌رود عبارتند از:

درمان اختلال نعوظ یا انزال زودرس

آموزش‌های رفتاری و مصرف دارو به درمان اختلال نعوظ یا درمان انزال زودرس کمک کرده و باعث بهبود باروری خواهد شد.

درمان عفونت‌

درمان آنتی‌بیوتیکی، عفونت دستگاه تولیدمثلی مرد را درمان می‌کند اما همیشه احتمال بازگشت باروری در فرد وجود ندارد.

درمان‌‌ اختلالات روابط جنسی

دارو یا مشاوره می‌تواند به افراد در بهبود روابط جنسیشان و همین‌طور درمان اختلالات نعوظ یا انزال زودرس کمک کند.

درمان‌‌های هورمونی و دارو

اگر ناباروری به دلیل میزان زیاد یا کم یک نوع هورمون خاص ایجاد شده باشد پزشک جایگزین آن هورمون یا استفاده از دارو را پیشنهاد ‌‌‌‌می‌دهد ؛ مثلاً درمان با گنادوتروپین‌ها یا سایر داروهای مرتبط.

کلومیفن‌سیترات

داروی کلومیفن‌سیترات (Clomiphene citrate/ Clomid/ Serophene) در مردانی که تولید اسپرم در آن‌ها کافی نیست و نیز به عنوان درمان‌‌ مکمل در مردان مبتلا به هایپوگنادیسم و درمان کمبود تستوسترون طبیعی و آتروفی (تحلیل رفتن) بیضه تجویز می‌شود.

منوتروپین

داروی منوتروپین (Human menopausal gonadotropin/ hMG/ Menotropin/ Repronex) که قبلاً از ادرار زنان یائسه تخلیص ‌‌می‌شد، حاوی هورمون‌های FSH و LH است. ترکیب FSH-LH موجب تحریک تولید اسپرم در مردان می‌شود.

لتروزول

لتروزول (letrozole) گاهی برای درمان تعداد کم اسپرم استفاده می‌شود و باعث افزایش سطح تستوسترون سرم و افزایش شمارش اسپرم می‌شود.

جراحی

واریس بیضه یا انسداد مجاری از مواردی هستند که اغلب با جراحی اصلاح می‌شوند. در مواردی که هیچ اسپرمی‌‌ در انزال وجود ندارد، اسپرم مستقیماً از بیضه یا اپیدیدیم به دست می‌آید (برای استفاده در درمان ICSI). انسداد اپیدیدیم نیز توسط جراحی اصلاح می‌شود. انواع روش‌‌‌های جراحی مورد استفاده در درمان ناباروری مردان عبارتند از:

در مواردی که به هر علت در مسیر لوله‌های اسپرم‌بر مردان انسداد ایجاد شود مانند آسیب به لوله‌‌های اسپرم‌بر بعد از عمل فتق، آسیب در اثر ضربات وارده به بیضه یا انجام عمل وازکتومی ؛ برای رفع انسداد باید دوباره لوله‌‌‌های اسپرم‌بر را پیوند دهند و رگ وابران جراحی و ترمیم شود. این جراحی وازووازکتومی یا وازووازوستومی (Vasovasostomy) نام دارد.

به ترمیم و پیوند لوله‌های اسپرم‌بر و لوله‌های اپیدیدیم بیضه، وازواپیدیدیموستومی (Vasoepididymostomy; VEA) می‌گویند که یک نوع جراحی برای بازگرداندن وازکتومی است. در مواردی که فقدان اسپرم به علت انسداد مجاری است بیشتر از این روش جراحی به جای وازووازکتومی استفاده می‌کنند و با روش‌های میکروسکوپی بخش ارتباط‌دهنده‌ی لوله‌ی وابران به اپیدیدیم متصل می‌شود.

روش‌های تهیه‌ی اسپرم هنگام انسداد مجاری تناسلی

عمل كشیدن اسپرم از اپی‌دیدیم به صورت زیرپوستی ؛ PESA

وقتي که پزشک تشخيص دهد که بيمار کانديد PESA است توصيه مي‌کند شب قبل از مراجعه موهای ناحيه‌ی تناسلي را بتراشد و صبح ناشتا به اتفاق يک نفر همراه به مرکز جراحي مراجعه نمايد. نمونه با سرنگ به آزمايشگاه تحويل داده می‌شود که طی چند دقيقه حضور و يا عدم حضور اسپرم در نمونه مشخص می‌گردد. در صورت مثبت بودن نمونه‌ی سوزنی، بيمار کانديد عمل ميکرواینجکشن (ICSI) خواهد شد. در صورت منفی بودن نمونه، عمل جراحي بيوپسی بيضه انجام می‌شود.

هنگامی‌‌که مرد هیچ اسپرمی‌‌ در انزالش وجود ندارد از جراحی TESA به منظور یافتن اسپرم استفاده می‌کنند که شامل وارد کردن سوزنی نازک به درون بیضه‌ها به منظور استخراج اسپرم از لوله‌‌‌های سمی‌نفروز است. از این روش درصورتی‌که مرد دارای مشکلاتی در بیضه، نقص در تولید اسپرم و فقدان مادرزادی لوله‌ی وابران (در بیماران مبتلا به سیستیک‌فیبروزیس) باشد یا قبلاً جراحی وازکتومی انجام داده که برگرداندن آن به حالت اول، ناموفق بوده است استفاده می‌‌کنند. این جراحی با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود.

MESA نوعی جراحی باز برای به‌دست آوردن اسپرم است که در آن از میکروسکوپ برای مشاهده‌ی دقیق لوله‌‌‌های اپیدیدیم استفاده می‌کنند و تعداد زیادی اسپرم به‌دست می‌آید. این روش در مقایسه با سایر روش‌ها بیشترین تعداد اسپرم‌‌‌هایی را که تحرک زیادی دارند به‌دست می‌آورد.

نمونه‌برداری از بیضه به صورت زیرپوستی ؛ بیوپسی PERC

انواع روش‌‌‌های استخراج اسپرم در شرایطی که مجاری انتقال مسدود نیستند:

استخراج اسپرم از بیضه ؛ TESE

شب قبل از عمل، بيمار بايد ناحيه‌ی هدف به ‌ويژه کيسه‌ی بيضه و دور آلت تناسلي تا کشاله‌ی ران را کاملاً تراشيده و تميز کند. صبح روز عمل بيمار ناشتا به اتفاق يک همراه به مرکز درماني مراجعه می‌نمايد. نمونه‌ی تهیه‌شده در ظرف مخصوصی حاوی محيط کشت قرار گرفته و به آزمايشگاه تحويل داده می‌شود. در آزمايشگاه اين بافت به کمک سوزن‌های ظريف مخصوصی از هم جدا‌ شده، سپس زير ميکروسکوپ قرار گرفته و وجود يا عدم وجود اسپرم در آن ارزيابی می‌شود. در صورت وجود اسپرم، بيمار و همسر وی کانديد ميکروانجکشن می‌شوند. درصورت منفی بودن نتیجه، بايستی عمل نمونه‌برداری از نقاط ديگر همان بيضه و نيز بيضه‌ی مقابل با کمک ميکروسکوپ انجام شود.

Micrdissection TESE

Microdissection TESE تکنیکی مشابه TESE است که در آن از میکروسکوپ جراحی برای بررسی بافت برداشته‌شده استفاده می‌شود. بیضه زير بزرگنمایی ميكروسكوپ باز شده و از لوله‌هایی كه امكان وجود اسپرم در آن‌ها بيشتر است نمونه برداشته می‌شود. این تکنیک یک روز قبل از تخمک‌گیری از همسر مرد، انجام می‌شود، آسیب کمتری به ساختار درونی بیضه وارد می‌کند و خونریزی کمتری دارد. به نظر می‌رسد از این روش تعداد بیشتری اسپرم به‌دست می‌آید و نرخ موفقیت آن برای مردان آزواسپرم بیشتر است. اسپرم‌‌‌های به دست آمده از این روش برای باروری‌‌‌های بعدی (IVF ,ICSI) منجمد می‌شوند.

واریکوسلکتومی

واریکوسل (Varicocelectomy) يا اتساع و پیچ‌خوردگی غیرطبیعی رگ‌‌‌های بيضه، شايع‌ترين علت شناخته‌شده‌ی ناباروری در مردان است. شیوع واریکوسل در افراد زیر 10 سال نادر است ولی در افراد بالغ و جوان 15 درصد و در مردان نابارور 20 تا 40 درصد شیوع دارد. با سونوگرافي و معاينه‌ی پزشك این مشکل قابل تشخيص است. در عمل جراحي واريکوسلكتومی رگ‌‌‌های اتساع‌یافته‌ی بيضه قطع‌شده و پس از انسداد این رگ‌ها به‌ تدریج به دلیل عدم حرکت خون، رگ‌‌‌های مسدود‌شده کوچک شده و از بین می‌روند و واریکوسل برطرف می‌گردد. این اقدام از طریق برش کوچکی بر روی پوست شکم به طول دو تا چهار سانتی‌متر قابل انجام است. واريکوسل باعث ایجاد درد در بيضه و ناباروری می‌شود و با عمل واريکوسلكتومي احتمال باقی ماندن درد وجود دارد. عمل واريكوسلكتومی ساده و کوتاه است و تا مدتی فرد باید از انجام فعالیت‌‌‌های سنگین پرهیز کند. برای انجام این عمل بیهوشی عمومی لازم است.