درمان‌ ناباروری مردان

ناباروری مردان حدود یک سوم موارد ناباروری را شامل می شود. تشخیص ناباروری مردان با چالش‌های بسیاری روبه‌رو است و عوامل زیادی ممکن است باعث ناباروری مردان باشند. امروزه با وجود پیشرفت چشمگیری که در زمینه ناباروری رخ داده است، روش های زیادی برای درمان مشکلات جنسی (اعم از ناتوانی جنسی)، بهبود سلامت اسپرم و به طور کلی درمان ناباروری مردان وجود دارد. در ادامه به بررسی این روش های درمانی می پردازیم.

•  درمان های دارویی:

اگر ناباروری به دلیل عدم تعادل یک نوع هورمون خاص ایجاد شده باشد، پزشک برای درمان و جایگزینی آن، استفاده از هورمون یا دارو را تجویز می کند. درمان با گنادوتروپین‌ها یا سایر داروهای مرتبط مثال هایی از این روش درمانی می باشند. در ادامه به رایج ترین داروهای مورد استفاده در درمان ناباروری مردان می پردازیم.

1)    کلومیفن ‌سیترات

داروی کلومیفن ‌سیترات در مردانی که تولید اسپرم در آن‌ها کافی نیست و همچنین به عنوان درمان­‌‌ مکمل در مردان مبتلا به هایپوگنادیسم و درمان کمبود تستوسترون طبیعی و آتروفی (تحلیل رفتن) بیضه تجویز می‌­شود.

2)    منوتروپین 

داروی منوتروپین (Human menopausal gonadotropin/ hMG/ Menotropin/ Repronex) ، حاوی ترکیبی از هورمون‌های FSH و LH است. ترکیب FSH-LH موجب تحریک تولید اسپرم در مردان می‌شود.

3)    لتروزول 

لتروزول (Letrozole) گاهی برای درمان تعداد کم اسپرم استفاده می‌شود. این دارو باعث افزایش سطح تستوسترون سرم و در نتیجه، افزایش تعداد اسپرم می‌گردد.

4)    درمان عفونت­‌

تجویز آنتی‌بیوتیک، عفونت دستگاه تولید مثلی مرد را درمان می‌کند اما همیشه احتمال بازگشت قدرت باروری در فرد وجود ندارد.

•  درمان های مربوط به اختلالات ناتوانی جنسی:

ناتوانی جنسی، خود ممکن است یکی از علل ناباروری مردان باشد. مشاوره، آموزش‌های رفتاری و مصرف داروهای مناسب، به بهبود روابط جنسی و درمان مشکلات مربوط به ناتوانی جنسی مانند اختلال نعوظ یا انزال زودرس کمک کرده و باعث بهبود قدرت باروری خواهد شد

• عمل های جراحی:

بسیاری از مشکلات مربوط به ناباروری مردان با روش های مختلف جراحی قابل درمان هستند. برای مثال واریکوسل (واریس بیضه) یا انسداد مجاری از مواردی هستند که اغلب با جراحی اصلاح می‌شوند؛ همچنین در مواردی که هیچ اسپرمی‌‌ در مایع منی وجود ندارد، طی عمل جراحی اسپرم مستقیماً از بیضه یا لوله های اپیدیدیم استخراج می گردد (برای استفاده در روش کمک باروری میکرواینجکشن). انسداد اپیدیدیم نیز توسط عمل جراحی برطرف می شود. انواع روش‌‌‌های جراحی مورد استفاده در درمان ناباروری مردان عبارتند از:

​1)    وازووازکتومی یا وازووازوستومی (Vasovasostomy)

در مواردی که به هر علت در مسیر لوله‌ های اسپرم‌بر مردان انسداد ایجاد شود مانند آسیب به لوله­‌‌های اسپرم‌بر بعد از عمل فتق، آسیب در اثر ضربات وارده به بیضه یا انجام عمل وازکتومی، از عمل جراحی وازووازکتومی یا وازووازوستومی (Vasovasostomy) استفاده می شود. در این عمل برای رفع انسداد، دوباره لوله‌‌‌های اسپرم‌بر را پیوند می دهند و رگ وابران جراحی و ترمیم می شود.

2)    وازواپیدیدیموستومی (Vasoepididymostomy; VEA) 

به ترمیم و پیوند لوله‌های اسپرم‌بر و لوله‌های اپیدیدیم بیضه، وازواپیدیدیموستومی می‌گویند که یک نوع جراحی برای بازگرداندن وازکتومی است. در مواردی که فقدان اسپرم به علت انسداد مجاری است بیشتر از این روش جراحی به جای وازووازکتومی استفاده می‌کنند و با روش‌های میکروسکوپی، بخش ارتباط‌ دهنده‌ لوله‌ وابران به اپیدیدیم متصل می‌شود.

2)    کشیدن اسپرم از اپیدیدیم به صورت زیر پوستی یا PESA

در این روش، بدون اینکه پوست بیضه باز شود مکش اسپرم از لوله های اپیدیدیم توسط یک سوزن بسیار باریک انجام می گیرد. وقتي که پزشک تشخيص دهد که بيمار کانديد انجام عمل PESA است توصيه مي­‌کند صبح ناشتا به اتفاق يک نفر همراه به مرکز جراحي مراجعه نمايد. نمونه با سرنگ به آزمايشگاه تحويل داده می‌شود و در عرض چند دقيقه، حضور و يا عدم حضور اسپرم در نمونه مشخص می‌گردد. در صورت مثبت بودن نمونه‌ و وجود اسپرم، بيمار کانديد عمل ميکرو­اینجکشن (ICSI) خواهد شد و در صورتی که اسپرمی در نمونه یافت نشود، عمل جراحي بيوپسی بيضه انجام می‌شود.

3)    کشیدن اسپرم از بیضه یا TESA

هنگامی‌‌که هیچ اسپرمی‌‌ در مایع منی مرد وجود ندارد، از عمل جراحی TESA ​به منظور یافتن اسپرم استفاده میشود. عمل TESA شامل وارد کردن سوزنی نازک به درون بیضه‌ ها به منظور استخراج اسپرم از لوله‌‌‌های سمی‌نفروز است. از این روش درصورتی‌که مرد دارای مشکلاتی در بیضه، نقص در تولید اسپرم و فقدان مادرزادی لوله‌ی وابران (در بیماران مبتلا به سیستیک‌فیبروزیس) باشد یا قبلاً جراحی وازکتومی انجام داده باشد که برگرداندن آن به حالت اولیه، ناموفق بوده است، استفاده می‌‌کنند. این جراحی با بی‌حسی موضعی انجام می‌­شود.

4)   استخراج اسپرم از لوله های اپیدیدیم یا MESA

MESA ​​نوعی جراحی باز برای به‌دست آوردن اسپرم است که در آن از میکروسکوپ برای مشاهده‌ی دقیق لوله‌‌‌های اپیدیدیم استفاده می‌کنند. از طریق جراحی MESA تعداد زیادی اسپرم به‌دست می‌آید. طی این روش در مقایسه با سایر روش‌ها، بیشترین تعداد اسپرم‌‌‌ با تحرک بالا به‌دست می‌آید.

5)    استخراج اسپرم از بیضه یا تسه (TESE)

استخراج اسپرم از بیضه یا TESE شامل نمونه برداری و برداشتن بخشی از بافت بیضه به منظور یافتن اسپرم است. برای انجام عمل استخراج اسپرم از بیضه، بیمار باید صبح روز عمل ناشتا به اتفاق يک همراه به مرکز درماني مراجعه ‌نمايد. نمونه‌ تهیه‌ شده در ظرف مخصوصی که حاوی محيط کشت است قرار ­گرفته و به آزمايشگاه تحويل داده می‌شود. در آزمايشگاه اين بافت به کمک سوزن‌های ظريف مخصوصی از هم جدا‌ شده، سپس زير ميکروسکوپ قرار گرفته و وجود يا عدم وجود اسپرم در آن ارزيابی می‌شود. در صورت وجود اسپرم، بيمار و همسر وی کانديد انجام روش ميکرواینجکشن می‌شوند. درصورت منفی بودن نتیجه، بايد عمل نمونه ‌برداری و استخراج اسپرم از بیضه از نقاط ديگر همان بيضه و همچنین بيضه‌ مقابل با کمک ميکروسکوپ انجام شود.

6)    استخراج میکروسکوپی اسپرم از بیضه یا میکروتسه (Microdissection TESE)

Microdissection TESE تکنیکی مشابه TESE است که در آن از میکروسکوپ جراحی برای بررسی بافت برداشته‌ شده استفاده می‌شود. بافت بیضه زير بزرگنمایی ميكروسكوپ، باز شده و از لوله‌هایی كه امكان وجود اسپرم در آن‌ها بيشتر است نمونه برداشته می‌شود. تکنیک میکروتسه یک روز قبل از عمل تخمک ‌گیری از خانم انجام می‌شود و آسیب کمتری به ساختار درونی بیضه وارد می‌کند و خونریزی کمتری دارد. به نظر می‌رسد از این روش تعداد بیشتری اسپرم به ‌دست می‌آید و میزان موفقیت آن برای مردان مبتلا به آزواسپرمی بیشتر است. اسپرم‌‌‌ های به دست آمده از این روش برای استفاده در روش های کمک باروری بعدی مانندIVF و ICSI منجمد می‌شوند.

7)    واریکوسلکتومی (Varicocelectomy)

واریکوسل يا اتساع و پیچ‌خوردگی غیرطبیعی رگ‌‌‌های بيضه، شايع‌ترين علت شناخته ‌شده‌ی ناباروری مردان است. شیوع واریکوسل در افراد زیر 10 سال نادر است ولی در افراد بالغ و جوان، 15 درصد و در مردان نابارور 20 تا 40 درصد شیوع دارد. واریکوسل با انجام سونوگرافي و معاينه‌ی پزشك قابل تشخيص است.

واریکوسلکتومی رایج ترین عمل جراحی درمان ناباروری در مردان است. در عمل جراحي واريکوسلكتومی، رگ‌‌‌های اتساع ‌یافته‌ بيضه قطع ‌می شوند و این رگ های مسدود شده، به‌ تدریج به دلیل عدم حرکت خون، کوچک شده و از بین می‌روند و واریکوسل برطرف می‌گردد. این عمل از طریق برش کوچکی بر روی پوست شکم به طول دو تا چهار سانتی‌متر قابل انجام است.

واريکوسل باعث ایجاد درد در بيضه و ناباروری مردان می‌شود. با عمل واريکوسلكتومي احتمال باقی ماندن درد وجود دارد. عمل واريكوسلكتومی ساده و کوتاه است و تا مدتی فرد باید از انجام فعالیت ‌‌‌های سنگین پرهیز کند. برای انجام این عمل بیهوشی عمومی لازم است.

 روش های کمک باروری:

1)    تلقیح داخل رحمی اسپرم یا IUI

ای یو ای یا تلقیح داخل رحمی اسپرم یکی از روش های کمک باروری است که در مواردی که ناباروری به دلیل وجود مشکل در دهانه رحم خانم و یا عدم رسیدن اسپرم مرد به لوله های رحمی به هر دلیلی اتفاق بیافتد، مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش در زمان تخمک گذاری خانم، اسپرم های شسته شده به وسیله یک کاتتر بلند به داخل رحم تلقیح می شوند.

2)    لقاح آزمایشگاهی یا ای وی اف (IVF)

ای وی اف رایج ترین روش کمک باروری است. ای وی اف شامل تحریک تخمدان ها برای تخمک گذاری، سپس عمل تخمک گیری یا پانکچر از طریق واژن و با کمک سونوگرافی، لقاح تخمک ها با اسپرم در ظروف آزمایشگاهی مخصوص و سپس انتقال جنین یا جنین های تشکیل شده دو تا پنج روز بعد از لقاح به داخل رحم خانم می باشد. روش IVF معمولاً برای زنانی که لوله‌‌‌ های فالوپ در آن‌ها مسدود یا زخم است یا لوله‌ی فالوپ اصلاً درآن‌ها وجود نداردف و یا در مواردی که تعداد اسپرم های مرد کم می باشد، استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که شانس بارداری در IVF و به طور کلی در روش های کمک باروری، بعد از 35 سالگی کاهش می یابد.

3)  میکرواینجکشن یا تزریق درون‌ سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)

یکی دیگر از روش های کمک باروری، میکرواینجکشن یا ICSI می باشد. بیشتر مراحل میکرواینجکشن شبیه به IVF است و فقط در یک مرحله با هم تفاوت دارند. در میکرواینجکشن پس از مرحله پانکچر، اسپرم به صورت مستقیم به درون تخمک تزریق می شود. این روش باعث افزایش شانس بارداری شده و بیشتر در مواردی که تعداد اسپرم های سالم مرد خیلی کم باشد، مورد استفاده قرار می گیرد.

لازم به ذکر است کلیه خدمات مربوط به ناباروری مردان اعم از انجام آزمایش اسپرموگرام، استخراج اسپرم به روش های مختلف و یا فریز اسپرم، در مرکز ناباروری مام ارائه می گردد. جهت مراجعه حضوری و با تماس با مرکز با شماره 42500-021 تماس حاصل فرمایید.

​