تاثیر اختلالات ژنتیکی بر ناباروری زنان

تمامی علل ناباروری (مشکلات هورمونی، غیرطبیعی بودن سلول‌های جنسی (تخمک و اسپرم) و غیره) می‌تواند تحت تأثیر عوامل ژنتیکی باشد. عوامل ژنتیکی می‌توانند بر ناباروری مردان (سندرم کلاینفلتر، XXY)، ناباروری زنان (سندرم ترنر، XO) یا هردوجنس (جابجایی‌های کروموزومی) تأثیر بگذارند. ناهنجاری‌های ژنتیکی می‌تواند احتمال لقاح و بارداری را کاهش دهد.

یکی از علل مهم ناباروری در زنان نقایص ژنتیکی می‌باشد. این نقایص می‌تواند شامل تغییرات کروموزومی مانند ناهنجاری‌های ساختاری نامتوازن کروموزومی و تغییرات در یک ژن خاص باشد.

1.جهش در یک ژن خاص

سه ژن مهم که جهش در آن‌ها از علل ژنتیکی ناباروری در زنان می‌باشد عبارتند از فاکتور 5 لیدن (V Leiden)، فاکتور II یا پروترومبین و ژن MTHFR (Methylene tetrahydrofolate reductase).

نقص در این سه ژن سبب ایجاد ترومبوفیلی می‌گردد. ترومبوفیلی نوعی اختلال انعقادی است که سبب افزایش لخته‌های خون و انسداد عروق خونی می‌گردد. وجود هرگونه انسداد در عروق خونی بند ناف سبب تأخیر در رشد، سقط جنین و مرده‌زایی می‌گردد. به علاوه نقص در این ژن‌ها احتمال افزایش فشار خون قابل کنترل (Preeclampsia) و حتی افزایش فشار خون غیرقابل کنترل (Eclampsia) را در زنان باردار افزایش می‌دهد. افزایش فشار خون غیرقابل کنترل می‌تواند سبب مرگ مادر شود.

جهش در ژن فاکتور5 لیدن

جهش در ژن فاکتور5 لیدن سبب مقاومت فاکتور 5 به بریده شدن با پروتئین فعال C می‌شود. در نتیجه تجمع این فاکتور، سبب تشکیل لخته‌ی خون می‌گردد. جهش A506Gشایع‌ترین نقص در این ژن بوده که سبب ناباروری در زنان می‌گردد. در صورتی که این تغییر به صورت هترو (A/G) باشد احتمال ناباروری هفت برابر حالت طبیعی خواهد بود و در صورتی که A به صورت هومو به G تبدیل گردد احتمال ناباروری 80 برابر می‌گردد.

جهش در پروترومبین یا فاکتور II

جهش در پروترومبین یا فاکتور II ازجمله پلی‌مورفیسم G20210A نیز سبب مقاومت به از بین رفتن پروترومبین، تشکیل ترومبین و در نهایت ترومبوز و سقط جنین می‌گردد.

جهش در ژن MTHFR

جهش در ژن MTHFR سبب نقص در آنزیم متیلن‌تتراهیدروفولات‌ردوکتاز می‌شود. این آنزیم در تولید ‘5 متیلن‌تتراهیدروفولات که دهنده‌ی متیل در تبدیل هوموسیستئین به متیونین است نقش دارد. جهش شایعی که در این ژن سبب ناباروری می‌شود C677Tمی‌باشد.

جهش در ژن SRPK

جهش در ژن SRPK نیز منجر به کاهش باروری می‌شود. محققین معتقدند که این ژن به کروموزوم‌ها این اجازه را می‌دهد تا به هم متصل شوند و تکوین یک تخمک سالم و لقاح یافتن آن را با اتصال و انباشته شدن کروموزوم‌ها میسر کنند.

جهش در ژن های HAMP، HFE، HFE2، SLC40A1 و TFR2

جهش در ژن های HAMP، HFE، HFE2، SLC40A1 و TFR2 سبب ایجاد انواع وراثتی بیماری هموکروماتوز(Haemochromatosis) می‌شود. این بیماری وراثتی بر ذخیره‌ی آهن اثر می‌گذارد و بیمار بیش از حد آهن از غذا جذب می‌کند. افزایش آهن در خانم‌ها به دلیل اختلال در عملکرد هیپوتالاموس و هیپوفیز موجب ناباروری می‌گردد. این نقص به دلیل اثر بر روی بیان هورمون LH و FSH موثر واقع می‌شود و موجب عدم تخمک‌گذاری می‌شود.

جهش در ژن HBB

جهش در ژن HBB باعث بروز بیماری سلول داسی‌شکل می‌شود ؛ بیماری وراثتی که بر تولید طبیعی هموگلوبین اثر می‌گذارد. این بیماری بر باروری زن اثر داشته و ممکن است منجر به تأخیر در بلوغ و مشکلات مربوط به گنادها شود.

جهش‌ در ژن‌های میتوکندری

میتوکندری‌ها ساختارهایی در سلول هستند که مسئول تولید انرژی می‌باشند. مجموعه‌ای از ژن‌ها در میتوکندری وجود دارد که از مجموعه‌ی کروموزومی درون هسته مجزا است. یافته‌های اخیر نشان می‌دهد که حذف یا تغییر در این ژن‌ها می‌تواند بر باروری فرد اثر بگذارد.

2. آنیوپلوئیدی (تغییر در تعداد کروموزوم‌ها)

عدم حضور کروموزوم X (45,X) مشخصه‌ی کاریوتایپ بیماران مبتلا به سندرم ترنر می‌باشد. غدد جنسی همراه هایپوپلازی و عدم تکوین دستگاه جنسی در بیشتر بیماران منجر به ناباروری کامل می‌شود. اضافه شدن یک کروموزوم ایکس در زنان (47,XXX) نیز باعث یائسگی زودرس در 30 سالگی می‌شود. زنان مبتلا به تریزومی 21 یا سندرم داون در موارد نادر می‌توانند تولیدمثل کنند.

تعدادی از سندرم‌های مرتبط با ناباروری زنان عبارتند از: