غربالگری پیش از بارداری

بارداری از تجربه‌های بسیار مهم و پراهمیت هر زن به شمار می‌رود. برای این تجربه نمی‌توان منتظر اتفاقات و پیشامدها بود، بلکه باید با کسب آمادگی و مهیا کردن شرایط لازم برای شکل‌گیری، رشد و تکوین موجود جدیدی که قرار است پا به این دنیا بگذارد آماده شد. یکی از اقداماتی که قبل از بارداری باید انجام گیرد معاینات و آزمایش‌های لازم توسط پزشک معالج می‌باشد.

معاینات قبل از بارداری

• بررسی فشار خون:

پزشک در شروع معاینه‌ی قبل از بارداری تاریخچه‌ي کامل پزشکی از زوجین می‌گیرد و در مورد ورزش، تغذیه، شیوه‌ي زندگی و مکمل اسید فولیک مشاوره‌ی لازم را ارائه می‌دهد. همچنین در اولین ویزیت، متخصص زنان فشار خون مادر را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. خانم‌های بارداری که مبتلا به فشار خون بالا هستند ممکن است به بیماری فشار خون بارداری مبتلا شوند. بنابراین بهتر است قبل از تصمیم به بارداری، مشکل فشار خون خود را برطرف یا حداقل آن را کنترل کنند. باید توجه داشت که معمولاً:

۱. فشارخون ۹۰/۱۴۰ ميلي‌متر جيوه و بالاتر «فشارخون بالا» به شمار می‌رود ؛

۲. دمای بدن به ميزان ۳۸ درجه‌ی سانتي‌گراد يا بالاتر«تب» است ؛

۳. تعداد طبيعی نبض، ۶۰ تا ۱۰۰ بار در دقيقه است ؛

۴. تعداد طبيعی تنفس، ۱۶ تا ۲۰ بار در دقيقه است.

• معاینه‌ی داخلی و معاینه‌ی پستان:

درصورتی‌که پزشک معالج متوجه وجود مشکل احتمالی شود معاینه‌ی داخلی انجام می‌دهد و دستگاه تناسلی و لگن را از نظر عفونت احتمالی مورد بررسی قرار می‌دهد. در صورتی که مبتلا به عفونت یا مبتلا به بیماری مانند کیست باشید، حتماً تحت درمان قرار خواهید گرفت. به همین دلیل توصیه می‌شود چند ماه قبل از تصمیم‌گیری برای بارداری، برای مشاوره‌ی قبل بارداری مراجعه کنید تا با اطمینان فرزندی سالم به دنیا آورید.

• تست پاپ‌اسمیر (بررسی سلامت دهانه‌ی رحم و عدم ابتلا به سرطان دهانه‌ی رحم):

تست پاپ‌اسمیر یکی از معاینات دوره‌ای می‌باشد که در خانم‌های جوان هر دوسال یک‌بار انجام می‌شود تا مطمئن شوند که برای باردارشدن مشکلی وجود ندارد.

• مراجعه به دندانپزشک برای اطمینان از سلامت دندان‌ها:

قبل از اقدام به بارداری، مادر باید با مراجعه به دندانپزشک از سلامت دندان‌های خود مطمئن باشد. چراکه اختلالات دهان و دندان در طول بارداری می‌توانند برای مادر بسیار آزاردهنده باشند و از طرفی هر عمل دندانپزشکی را نمی‌توان در طول بارداری انجام داد.

آزمایشات قبل از بارداری

پزشک برای اطمینان از عدم وجود هرگونه مشکل پزشکی در طول بارداری آزمایش‌هایی مانند تست‌های خونی و پاپ‌اسمیر را درخواست می‌کند. همچنین درخواست آزمایش‌هایی که قبل از بارداری لازم است را می‌دهد. این آزمایش‌ها عبارتند از:

• تعیین گروه خونی و تطابق‌پذیری  Rh

• شمارش کامل خون (CBC)

• اندازه‌گیری قند خون ناشتا

• آنالیز کامل و کشت ادرار

• انجام تست TORCH

• بررسی آبله‌مرغان (واریسلا، ویروسی که باعث آبله مرغان می‌شود)

• ایدز (HIV)

• آزمایش HBsAg (هپاتیت B)

• آزمایش عفونت‌های منتقله از راه جنسی (VDRL) مثل کلامیدیا، سیفیلیس و گونوریا

• آزمایش تیروئید (با انجام تستT4  و TSH)

• انجام تست پاروویروس ( B19که بیماری پنجم نیز نامیده می‌شود)

بسته به میزان خطر بیماری‌های ژنتیکی در جمعیت مورد نظر، انجام آزمایش‌های ژنتیکی زیر توصیه می‌شود:

• وضعیت ناقل بودن بیماری فیبروزسیستیک (CF)

• کم‌خونی داسی‌شکل

• تالاسمی

• بیماری‌های ژنتیکی شایع مانند بیماری تای‌ساکس

غربالگری ناباروی

از نظر پزشکان تنها زمانی که زوجین بعد از یک سال نزدیکی منظم و بدون استفاده از روش­های جلوگیری، باردار نشوند، تشخیص ناباروری قطعی می­شود. البته این بازه‌ی زمانی برای خانم­های با سن بیش از 35 سال، شش ماه در نظر گرفته می­شود. مسئله‌ی بارداری و داشتن فرزند در صورتی که با مشکل مواجه شود، آسیب‌های روانی و اجتماعی فراوانی برای زوجین به همراه خواهد داشت. بررسی هورمون‌های جنسی مانند LH، FSH، پرولاکتین، تستوسترون، استروژن و پروژسترون در این آزمایش‌ها انجام می‌شود. زنانی که چرخه‌ی قاعدگی نامنظمی‌دارند می‌بایست هورمون‌های FSH، LH، TSH و AMH خود را بررسی کنند. شایع ترین علت نامنظم بودن چرخه‌ی قاعدگی و در نتیجه ناباروری، بیماری تخمدان پلی کیستیک (PCOD; PCOS) می‌باشد. با کمک آزمایش خون و سونوگرافی می‌توان به این قبیل اختلالات پی برد و اندام‌های تناسلی داخلی را جهت هرگونه اختلال مادرزادی و یا اکتسابی ارزیابی کرد. در زنان مسن‌تر نیز بررسی سطح AMH (هورمون آنتی‌مورلین) جهت بررسی ذخایر تخمدانی و آگاهی از زمان باقی‌مانده جهت باردار شدن صورت می‌گیرد. در مردان نیز  بیضه‌ها، مشکلاتی مانند عدم وجود بیضه در کیسه‌ی بیضه و همچنین تعداد اسپرم بررسی می‌شوند. آزمایش مایع منی به منظور شمارش تعداد اسپرم در هر بار انزال و بررسی کیفیت اسپرم‌ها نیز صورت می‌گیرد.