تغییرات جنین و مادر در هفته سیزدهم بارداری

آنچه برای فرزند شما در هفته سیزدهم بارداری اتفاق می افتد:

فرزند شما که در ابتدا به شکل یک دسته‌ی سلولی حیات خود را آغاز نموده بود، قرار است طی فرآیند هفته به هفته دوران نه ماهه بارداریتان، به نوزادی فوق‌العاده با چهره‌ای منحصر به فرد تبدیل شود.

این کوچولو در حالی که آخرین روزهای سه‌ ماهه‌ اول عمرش را طی می‌کند، روز به روز بزرگ‌تر و خواستنی‌تر از گذشته می‌شود. بدن کوچک او که هنوز هم به سرعت در حال رشد است، در هفته سیزدهم بارداری به اندازه‌ی یک هلوی رسیده شیرین یعنی در حدود 7.5 سانتی‌متر قد کشیده، اما به همان اندازه تپل نبوده و وزنش در این هفته به حدود 14 الی 25 گرم رسیده است.

شگفت‌انگیز است بدانید که او با وجود این اندازه‌ی کوچک توانایی انجام کارهایی مانند لگد‌زدن، چرخاندن سر، بلع، سکسکه و حتی خمیازه کشیدن را دارد. قبلاً هم گفتیم که سکسکه کردن جنین نه تنها خطرناک نیست، بلکه به قوی شدن پرده‌ی دیافراگم و آماده شدن سیستم تنفسی او برای تنفس در دوران پس از تولد کمک می‌کند. هر چند در هفته‌ ی سیزدهم بارداری هنوز این شما هستید که به وسیله جریان خونتان که وارد بند ناف می‌شود اکسیژن مورد نیاز بدن جنین را فراهم می‌کنید، اما ریه‌های کوچک او هم به طور هم‌زمان در حال تکامل و تمرین هستند تا او بتواند اولین تنفس‌های خود در رحم را از این هفته به بعد آغاز نموده و برای تنفس مستقل در دوران بعد از تولد آماده شود.  

در هفته‌ 13 بارداری می‌توانیم به شما این خبر خوش را بدهیم که تقریباً تمامی بخش‌های بدن او حتی انگشتان كوچكش بعد از گذران هفته به هفته بارداری شکل گرفته‌اند. جالب‌تر این‌که در این زمان حتی بر روی انگشتان او شیارهای ظریف و زیبایی هم شکل گرفته است که همان اثر انگشت می‌باشد. از این هفته به بعد این احتمال وجود دارد که فرزند شما انگشت شست خود را بدون مکیدن در دهانش بگذارد، یعنی همان کاری که او بعد از تولد برای تسکین دادن خودش انجام خواهد داد.

حتی تصورش هم لذت‌بخش است!

هیجان‌انگیزترین اتفاق هفته‌ 13 بارداری شکل‌گیری تارهای صوتی جنین است که نوید اولین گریه‌ها، کلمات و خنده‌های او را می‌دهد. البته به دلیل اینکه در حال حاضر این صداها قادر به عبور از زیستگاه فعلی جنین (رحم شما) نیستند، شما نمی‌توانید چیزی بشنوید. اما پس از تولدش به کمک این تارهای صوتی که به خوبی کارآمد شده‌اند می‌تواند صدای خود را به گوش شما برساند و در آینده با گفتن نام شما، شما را در احساس شیرین مادری غرق نماید.

اگر در این هفته یک سونوگرافی انجام دهید، ممکن است دنده‌های ظریفش را ببینید. علاوه بر این متوجه خواهید شد که با رشد بقیه‌ی اعضای بدن جنین در هفته ی سیزدهم بارداری، سر او دیگر خیلی بزرگتر از بدنش به نظر نرسیده و او بسیار متناسب و خوش‌اندام‌تر از گذشته شده است (اندازه‌ی سر او در حدود یك سوم كل بدن است).  صورت او اکنون تمام خصوصیات و ویژگی‌های یک چهره‌ی کامل را دارد، بینی و دهان او کاملاً شکل گرفته و لب‌هایش برای اولین لبخندهای شیرین آماده می‌شوند.

در نمای ظاهری اگرچه پوست پوشاننده‌ی بدن او هنوز هم به قدری شفاف و نازک است که از ورای آن اندام‌ها و رگ‌های ظریف بدنش پیداست، اما لایه‌ی نازک موهای لانوگو یا کرک جنینی بر روی پوست در حال رشد هستند تا به تدریج تمام سطح بدن را پوشانده و آن را گرم نگه‌دارند.

اگر صبرتان به سر آمده و بیش از این طاقت ندارید تا بدانید که فرزند دلبندتان چه جنسیتی دارد، به شما مژده می‌دهیم که ممکن است در این هفته از طریق سونوگرافی از پرنس یا پرنسس بودن وروجکتان باخبر شوید، البته اگر سونوگرافیست شما نتوانست تشخیص دهد، جای نگرانی نیست. چرا که در هفته 13 بارداری و در هفته‌های بعدی دختر یا پسر بودن کوچولویتان قابل تشخیص خواهد بود. اگر شما صاحب یک دختر باشید او اکنون بیش از دو میلیون تخمک نابالغ در تخمدان‌های خود دارد که در آینده به کمک آن‌ها می‌تواند مانند شما لذت مادر شدن را تجربه نماید.

از هفته‌ سیزدهم بارداری به بعد، هفته به هفته جفت با سرعت بیشتری به رشد و تکامل خود ادامه داده و با پیشرفت حاملگی وزن آن به تدریج افزایش می‌یابد. در این زمان جفت تقریباً 28 الی 34 گرم وزن دارد و تا زمان تولد وزن آن به 453 تا 907 گرم می‌رسد تا جوابگوی نیازهای بدن در حال رشد جنین باشد. زیرا قرار است از این زمان تا پایان سه ‌ماهه فرزند شما تا دو برابر بزرگ‌تر شود. البته فراموش نکنید که بعضی جنین‌ها سریع‌تر رشد می‌کنند و بعضی آهسته‌تر و هیچ دو جنینی در این زمینه مشابه هم نیستند.

در بدن شما در طول این هفته چه تغییراتی اتفاق می افتد؟

اکنون شما در هفته‌ سیزدهم بارداری، یعنی آخرین هفته از سه ‌ماهه اول بارداری قرار دارید و دوران حساس و بحرانی بارداری و رشد جنینتان را با موفقیت به پایان رسانده‌اید. هفته‌ی آینده، سه ‌ماهه‌ دوم بارداری از راه می‌رسد که به راحت‌ترین سه‌ ماهه‌ بارداری معروف است.

اکنون احتمال سقط جنین در شما به حداقل رسیده و با تثبیت سطح هورمون hCG (هورمون بارداری)، بسیاری از علائمی که در اوایل بارداری باعث آزار شما بودند، برطرف شده‌اند.

به طوری که ممکن است یک روز صبح از خواب بیدار شده و احساس کنید که دیگر اثری از تهوع صبحگاهی و علائم ناراحت‌کننده هفته‌های قبل باقی نمانده و پر انرژی‌تر از روزهای گذشته هستید. البته در بعضی از زنان ممکن است این علائم تا هفته‌ چهاردهم بارداری و حتی تا هفته‌ بیست و دوم نیز تداوم یابد، اما با گذشت زمان از شدت آن کاسته می‌شود.

در سیزدهمین هفته از بارداری رحم در حال رشد شما وزنی برابر با 250 گرم داشته و در درون آن 250 میلی‌لیتر‌ مایع آمنیون (مایع درون کیسه جنین) جای گرفته است. با رشد رحم و بیرون آمدن آن از لگن، در این هفته قله‌ی رحم که فوندوس نام دارد، ممکن است به شکل یک برآمدگی در زیر شکم (به خصوص در افرد لاغر) احساس و لمس شود. رحم در هنگام لمس مانند یک توپ گرد و نرم به نظر می‌رسد.

 اگرچه سه ‌ماهه‌ دوم بارداری راحت‌ترین مرحله از بارداری شماست، اما این بدان معنا نیست که با هیچ علامت آزاردهنده‌ای در این دوران روبرو نمی‌شوید. از این هفته به بعد ممکن است علائمی مانند تغییرات تنفسی (افزایش سرعت تنفس)، احساس خارش پوست خصوصاً در ناحیه‌ی شکم و سوزش سردل (سوزشی كه معمولاً از پایین استخوان جناغ شروع شده و تا حلق ادامه پیدا می‌كند) را تجربه نمایید. علاوه بر این ممکن است متوجه شوید که ترشحات واژن (لکوره) شما بسیار بیشتر از گذشته افزایش یافته است. این ترشحات که با پیشرفت بارداری مرتباً  مقدار آن افزوده می‌شود، تا زمانی که شیری رنگ و با بوی اندک (حتی بدون بو) باشند کاملاً طبیعی هستند.

هرچند تا تولد نوزاد شما چندین ماه باقی مانده است، اما سینه‌های شما همچنان در حال بزرگ شدن بوده و مجاری شیری در آن‌ها در حال شکل‌گیری است، همچنین ممكن است از این زمان به بعد سینه‌های شما کار تولید كولوستروم یا آغوز (نوعی شیر مخصوص که در روزهای اول پس از زایمان از سینه ترشح می‌شود) را شروع نمایند.

شاید برایتان عجیب باشد که علی‌رغم افزایش ترشحات واژینال و بزرگ شدن شکمتان، در سه ماهه دوم بارداری شاهد افزایش میل جنسی هستید، این افزایش تمایل جنسی می‌تواند به دلیل تغییر سطح هورمون‌ها و یا افزایش خونرسانی به نواحی لگنی باشد. پس با استفاده از این احساس در این دوران و بدون دغدغه و ترس از باردار شدن مجدد، با خیالی آسوده به تقویت رابطه‌ی عاطفی خود با همسرتان بپردازید. البته اگر دارای سابقه‌ی مشکلاتی مانند زایمان زودرس، سقط جنین، خونریزی واژینال بدون دلیل، جفت سرراهی و سرویکس (گردن رحم) نارسا هستید، حتماً در رابطه با این مسئله با پزشک خود مشورت نمایید.

فعالیت‌های هفته سیزدهم بارداری:

برای شما یک پیشنهاد عالی داریم! پیشنهادی که علاوه بر کاهش نگرانی‌های شما در طول بارداری هفته به هفته برایتان تجربه‌ای بسیار آرام‌بخش و دل‌نشین خواهد بود.

جنین شما از حالا به بعد آماده است تا به صحبت‌های مادرش گوش کند! شما اکنون یک گوش شنوا دارید که مشتاقانه منتظر شنیدن صدای شماست. هر زمانی که احساس راحتی و آرامش می کنید دست‌های خود را روی شکمتان قرار داده و کوچولویتان را تصور نمایید. با او حرف بزنید، از رؤیاها و آرزوهایتان برایش بگویید و حتی او را به اسمی که برایش در نظر گرفته‌اید صدا بزنید. او با اینکه که خیلی کوچک است تمامی صداهای شما را می‌شنود و با شنیدن آن‌ها واکنش نشان خواهد داد. اگر حرف زدن با فرزندتان در ابتدا برایتان سخت است، می‌توانید این کار را با خواندن داستان و شعر شروع کنید. با این کار نه تنها برقراری ارتباط شما با فرزندتان بعد از تولد آسان‌تر می‌شود، بلکه در یادگیری زبان نیز به او کمک بسیاری خواهد نمود. به علاوه اینکه بسیاری از تحقیقات نشان داده‌اند صحبت کردن مادر با جنین درون رحم و حتی شعر خواندن برایش باعث کاهش ضربان قلب کودک و آرامش او می‌شود.

نگران نباشید:

در این هفته ممکن است علاوه بر تغییرات قبلی سینه‌ها مانند افزایش حساسیت به لمس و بزرگ شدن آن‌ها، متوجه برجستگی‌هایی در نوک و هاله‌ی سینه‌ی خود شوید. اما نگران نباشید، این برجستگی‌ها که به نام «غدد مونتگومری» شناخته می‌شوند، همان غدد چربی هستند که در همه‌ی زنان وجود داشته و در دوران بارداری برجسته‌تر می‌شوند. این غدد با ترشحات خود موجب نرمی بیشتر ناحیه‌ی نوک سینه شده و هم‌چنین با تغییر pH (میزان اسیدی یا قلیایی بودن) این ناحیه، از رشد باکتری‌ها و در نتیجه بیماری‌زایی آن‌ها جلوگیری می‌کنند. همچنین ممکن است متوجه شده باشید که مناطق هاله و نوک سینتان تیره‌تر شده‌اند. این اتفاق هم جای نگرانی ندارد و جزئی از روند طبیعی بارداری است. به جای ناراحت و نگران شدن خوشحال باشید، زیرا این تیرگی در حقیقت می‌تواند علامتی برای فرزند شما باشد تا او بتواند به راحتی نوک سینه را تشخیص دهد.

بایدها:

• از مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه و با رنگ‌های متنوع غافل نشوید و تا جایی که برایتان مقدور است میوه‌ها را با پوست مصرف کنید. فراموش نکنید که قبل از مصرف حتماً آن‌ها را با دقت شسته و ضدعفونی نمایید. جالب است بدانید که یک سیب با پوست 4/4 گرم فیبر دارد، در حالی که میزان فیبر در کمپوت سیب و آب‌ سیب به ترتیب به 4/1 و 0 گرم کاهش می‌یابد.

• پروتئین (موجود در گوشت بدون چربی، تخم‌مرغ، فرآورده‌های لبنی و هم‌چنین آجیل، لوبیا و سویا)، آهن (موجود در گوشت قرمز، اسفناج و عدس) و کلسیم (موجود در محصولات لبنی) سه ماده‌ی مغذی مورد نیازی هستند که شما برای سلامت خود و تسریع رشد فرزندتان به آن‌ها نیاز فراوانی دارید. بنابراین در این روزها از این مواد به حد کافی مصرف نمایید.

• تا زمانی که غذاهای سالم مصرف می‌نمایید و ماما یا متخصص شما از افزایش وزنتان راضی است، نیازی به مصرف کالری اضافه نیست. بنابراین خود را بیش از حد درگیر اعداد و ارقام نکنید.

• اگر دچار خارش پوست بدن شده‌اید، از مصرف خودسرانه‌ی دارو و پماد خودداری کرده و پزشک خود را در جریان قرار دهید تا راه‌حل مناسبی به شما ارائه دهد. دوش آب نیمه‌گرم در فصل زمستان و پاشیدن پودر بچه در نواحی مبتلا گاهی می‌تواند به کاهش این علامت کمک نماید.

• با اجتناب از مصرف غذاهای چرب، تند، ادویه‌دار و سرخ‌کردنی و هم‌چنین صرف شام سبک از سوزش سردل پیشگیری کنید.

• در صورت بروز درد در هنگام دفع ادرار که می‌تواند نشانه‌ای از عفونت ادراری باشد، به پزشک خود مراجعه نمایید. عفونت ادراری عارضه‌ای رایج در بارداری بوده و درمان به موقع آن از بروز عفونت‌های کلیوی جلوگیری می‌کند.

نبایدها:

• بلافاصله پس از صرف غذا دراز نکشید، این کار باعث می‌شود تا دچار سوزش معده و سردل شوید.

• هرگز در دوران بارداری خود از دوش‌های واژینال استفاده نکنید. زیرا استفاده از این وسایل علاوه بر اینکه می‌تواند تعادل باکتری‌های نرمال واژن را برهم زده و شما را مستعد عفونت سازد، احتمال التهاب و عفونت حفره‌ی لگنی و به دنبال آن خطر زایمان زودرس را نیز افزایش خواهد داد.

پیشنهاد ما به شما برای بهبود شرایط، در این دوران:

از استرس دوری کنید. اگرچه تجربه‌ی استرس اتفاقی طبیعی در بارداری است اما بد نیست بدانید استرس مادر در دوران بارداری می‌تواند اثرات منفی بسیاری بر سلامت جسمانی و حتی روانی فرزند داشته باشد. بنابراین در صورت احساس استرس، تلاش کنید تا با انجام کارهای خوشایند بر آن غلبه کنید. می‌توانید با یادگیری روش‌های تن‌آرامی و به کار بستن آن‌ها در فعالیت‌های روزانه، استرس و نگرانی‌هایتان را از بین ببرید. ساده‌ترین راه برای آرام‌سازی، شمردن تا ده و لحظه‌ای تأمل در هنگامی است که احساس می‌کنید استرستان زیاد شده است. هم‌چنین می‌توانید از طریق بینی نفسی عمیق کشیده و از طریق دهان پس دهید و برای ده بار این کار را تکرار نمایید. بستن چشم‌ها و یا بالعکس، نگاه کردن به یک صفحه‌ی آرام و به یاد آوردن خاطره‌ای خوش هم می‌تواند باعث آرامش شما گردد. پیشنهاد می‌کنیم این روش‌ها را امتحان نموده و راهکاری را برگزینید که موجب کاهش استرس شما در هفته به هفته بارداری می‌شود.