روش اورژانس جلوگیری از بارداری (Emergency Contraception)

روش اورژانس جلوگیری از بارداری چیست؟

روش اورژانس پیشگيری از بارداری روشی است كه خانم‌ها در صورتی که از روش‌های مطمئن پیشگيری از بارداری استفاده نمی‌کنند و یا موردی برایشان پیش آمده که احتمال بارداری ناخواسته پس از تماس جنسی را ایجاد کند، با استفاده از آن می‌توانند تا 72 ساعت از بارداری پیشگيری كنند. به دلیل درصد بالاتر شكست این روش و مداوم نبودن مصرف آن در مقایسه با سایر روش‌های مطمئن، فقط باید در موارد خاص از آن استفاده كرد.

قرص اورژانس ضدبارداری چگونه عمل مانع حامگی می‌شود؟

دقیقاً معلوم نیست، ولی این ممانعت در موارد زیر تقسیم‌بندی می‌شود:
پیشگيری از تخمک‌گذاری؛
تأخير در تخمک‌گذاری؛
اختلال در اندومتر (بافت پوششی رحم)؛
اختلال در نفوذ اسپرم؛
اختلال در حركت لوله‌ها؛
اختلال در عمل لقاح.

شایان ذكر است كه در اغلب موارد مجموعه‌ای از این مكانیسم‌ها مانند اختلال در تخم‌گذاری و تغیير موكوس سبب كاهش قدرت نفوذ اسپرم و كمتر شدن احتمال لقاح می‌شود.

تأثیر قرص اورژانس در پیشگیری از بارداری

اثربخشی روش اورژانس پیشگيری از بارداری با قرص‌های لوونورجسترل حدود ٩٩ درصد و با استفاده از قرص‌های تركیبی حدود ٩٧ درصد می‌باشد. شانس بارداری با استفاده از این روش در صورت استفاده از قرص‌های لوونورجسترل حدود 1 درصد و با استفاده از قرص‌های ترکیبی حدود 3 درصد گزارش شده است.

فاصله‌ی زمانی تماس جنسی تا آغاز استفاده، بر روی اثربخشی این روش تأثیر قابل توجهی دارد. هر چقدر فاصله‌ی زمانی تماس جنسی تا آغاز استفاده از روش كوتاه‌تر باشد، اثربخشی آن بیشتر خواهد بود.

چه زمانی از روش اورژانس جلوگیری از بارداری استفاده کنیم؟

دقت در این نكته بسیار ضروری است كه این روش نباید مورد استفاده دائم قرار گیرد و لازم است کاربرد آن درصورت وجود تماس جنسی محافظت نشده، به موارد خاص زیر محدود گردد:
استفاده نكردن از هیچ روش جلوگیری از بارداری؛
تجاوز؛

وجود شرایط نشان‌دهنده‌ی استفاده نادرست یا شكست روش جلوگیری همراه با داشتن تماس جنسی مانند:

1. پارگی كاندوم؛

2. خارج شدن كاندوم؛

3. فراموشی خوردن قرص تركیبی برای سه نوبت؛

4. فراموشی خوردن قرص شيردهی به مدت بیش از سه ساعت؛

5. تأخير بیش از دو هفته در تزریق آمپول سه ماهه DMPA؛

6. تأخير بیش از سه روز در تزریق آمپول‌های تركیبی؛

7. استفاده‌ی نادرست از روش طبیعی؛

8. خروج IUD در زمانی به جز دوران قاعدگی؛

9. استفاده از روش طبیعی یا منقطع با شک به تماس جنسی كه می‌تواند منجر به بارداری شود.

روش اورژانس تا چه زمانی از بارداری جلوگیری می‌کند؟

اگر بیش از ٧٢ ساعت از زمان نزدیكی مشكوک نگذشته باشد (مصرف اولين دوز این روش باید حداكثر در فاصله‌ی زمانی ٧٢ ساعت از تماس جنسی مشكوک صورت گيرد) داوطلب می‌تواند با کاربرد یكی از روش‌های زیر از بارداری ناخواسته جلوگيری كند:

قرص لوونورجسترل، دو عدد یک جا در اولین فرصت؛
دو قرص HD، عدد در اولين فرصت و دو عدد ١٢ ساعت بعد؛
چهار قرص LD، عدد در اولين فرصت و چهار عدد ١٢ ساعت بعد؛
قرص تری‌فازیک، ۴ عدد قرص سفید در اولين فرصت و چهار عدد قرص سفید ١٢ ساعت بعد (قرص‌های مرحله‌ی سوم).

نکته: در موارد تجاوز جنسی، قرص اورژانس به فرد ارائه می‌شود و سپس به مراکز تخصصی برای بررسی بیماری‌های منتقله از طریق تماس جنسی (STIs) ارجاع داده می‌شود.

توصیه‌های استفاده از روش اورژانس جلوگیری از بارداری

باید قرص‌ها در اولین فاصله‌ی زمانی ممکن پس از تماس جنسی محافظت نشده مصرف شود تا بهترین اثربخشی را داشته باشد.
بهتر است قرص‌ها با شکم خالی مصرف نشود.
در صورت استفراغ تا دو ساعت پس از استفاده از روش، خوردن مجدد قرص‌ها ضروری است.
حداكثر دفعات مجاز استفاده از این روش در هر سیكل قاعدگی یک بار است. تأکید می‌شود که این روش می‌بایست در حداقل دفعات ممکن در طول دوران باروری هر زن استفاده شود. مجاز بودن مصرف یک بار از این روش در هر دوره‌ی قاعدگی، دلیل تأیید مصرف آن در هر دوره‌ی قاعدگی به عنوان روش پیش‌گیری از بارداری نیست.
اثربخشی این روش با استفاده از فنی‌تویين و ریفامپين كاهش پیدا می‌کند. در صورت استفاده‌ی هم‌زمان از این داروها باید مصرف قرص لوونورجسترل به میزان ١٠٠ % (در هر دوز دو عدد) افزایش یابد.
با توجه به اینكه افزایش تعداد تماس‌های جنسی بدون محافظت، اثربخشی روش را کاهش و احتمال حاملگی را افزایش می‌دهد، یک خانم نباید در صورت داشتن چند تماس جنسی محافظت نشده در طول یک دوره‌ی قاعدگی، چند بار از روش پیشگيری اورژانس از بارداری استفاده نماید.
این روش می‌تواند باعث تغیير در زمان قاعدگی بعدی شود. معمولاً این تغیيرات كم بوده و قاعدگی چند روز زودتر یا دیرتر اتفاق می‌افتد.
اگر تأخير قاعدگی بیش از ٧ روز شود، باید احتمال بارداری را در نظر داشت. در این صورت انجام تست بارداری(β-HCG) ضرورت دارد.