مشکلات سینه پس از زایمان

تورم سینه

پر شیر بودن سینه‌ها طبیعی است. تورم سینه اغلب در روزهای سوم تا پنجم بعد از زایمان نمایان شده و معمولاً 12 تا 24 ساعت طول می‌کشد. علت آن تغییرات هورمونی ناگهانی و افزایش حجم شیر تولید‌شده در سینه‌ها است. تورم سینه‌ به این معنی است که رگ‌های خونی در سینه پر خون شده اند. این امر باعث تجمع مایع در سینه‌ها شده و احساس سفتی، درد و تورم حتی در ناحیه‌ی زیر بغل ایجاد می‌کند. اگر شیر خارج نشود، تولید آن کاهش می‌یابد. برای تسکین علایم خفیف تورم می‌توان از حمام آب گرم یا کیسه‌ی یخ به مدت 10 تا 15 دقیقه در فواصل شیردهی استفاده کرد. این امر در آزاد شدن شیر توسط دست نیز کمک‌کننده خواهد بود. اگر با مکیدن نوزاد شیر خارج نشد می‌توانید هر دو ساعت با پمپ یا دست شیر را تخلیه کنید.

تأخیر در ترشح شیر

گاهی بعد از تولد به دلایل نامشخص ترشح شیر مادر از سینه‌ با تأخیر اتفاق می‌افتد. خیلی از مواقع این اتفاق را مساوی با پایان شیردهی تلقی می‌کنند ولی در این مواقع نباید تسلیم شد. بهتر است تا ترشح شیر از سینه‌ها، با سرنگ به نوزاد شیر داده شود و از شیشه‌ی شیر به دلیل عادت کردن نوزاد به آن استفاده نشود.

زخمی شدن نوک سینه

در چند هفته‌ی اول شیردهی باید انتظار زخم‌های کوچک را داشت. برای کنترل این وضعیت باید از قرار‌گیری صحیح نوزاد اطمینان حاصل کرد. در انتهای هر وعده‌ی شیردهی به نوزاد می‌توان با انگشتان، دهان وی را از نوک سینه جدا کرد. در صورت مشاهد‌ه‌ی مجدد آثار زخم باید اطمینان حاصل کرد که از هر سینه به میزان کافی به نوزاد شیر داده شده باشد تا تخلیه‌ی شیر صورت بگیرد. در غیر این صورت سینه‌ها علایمی مانند خون‌مردگی، تورم و درد را نشان می‌دهند. استفاده از یخ و خشک نگه داشتن سینه‌ها می‌تواند به تسکین علایم کمک کند.نوزاد در ابتدای تولد تمایل به مکیدن فعال‌تر و بیشتری دارد.

خشک شدن و ترک برداشتن نوک سینه

باید از مصرف صابون‌ها و کرم‌های معطر یا لوسیون‌های حاوی الکل که منجر به خشک‌شدگی و ترک برداشتن نوک سینه‌ها می‌شود خودداری کرد. می‌توان از لانولین خالص بعد از شیردهی در ناحیه‌ی نوک سینه‌ها استفاده کرد اما باید قبل از نوبت بعدی شیردهی، این ماده به دقت شسته و پاک شود. بهتر است از سینه‌بند‌هایی که جنس آن‌ها پنبه‌ای (نخی) است استفاده کرد. برگ کلم خام که چند شیار روی آن ایجاد کرده‌اید را درون سینه‌بند خود قرار دهید. این کار بسیار مفید خواهد بود.

نداشتن شیر کافی

نوزادی که روزانه شش تا هشت پوشک را خیس کند، به میزان کافی شیر دریافت کرده است. بهتر است از سایر رژیم‌های غذایی برای غنی‌سازی شیر استفاده نشود. برخی زنان به اشتباه تصور می‌کنند در صورتی ‌که سینه‌هایشان کوچک باشد نمی‌توانند به نوزاد شیر بدهند. اما جالب است بدانید که میزان شیر تولید شده در سینه‌های کوچک به اندازه سینه‌های بزرگ است. تغذیه‌ی مناسب دوران شیردهی، نوشیدن آب و استراحت به تولید شیر کافی کمک می‌کند.

انسداد مجاری سینه

انسداد مجاری شیر وقتی اتفاق می‌افتد که مجراهای باریک به وسیله‌ی تکه‌های جامد شیر مسدود و باعث بازگشت شیر به داخل سینه شوند. بسته شدن مجاری شیر می‌تواند به دلایل مختلف از جمله تخلیه‌ی ناقص سینه، پوشیدن لباس تنگ یا بد شیر دادن ایجاد شود. به دنبال انسداد مجاری، برآمدگی‌های کوچک و گاهی دردناک در سینه‌ ایجاد می‌شود که اگر ظرف چند روز برطرف نشود می‌تواند سبب عفونت شود. کمپرس گرم و ماساژ ناحیه‌ی مورد نظر برای رفع انسداد و تسکین درد به کار می‌رود.

عفونت سینه

این اتفاق معمولاً زمانی می‌افتد که باکتری از طریق ترک ایجاد شده بعد از شیردهی، وارد سینه می‌شود. در صورتی‌که زخمی در ناحیه‌ی سینه وجود داشته باشد که با علایمی مشابه آنفولآنزا، تب و خستگی مفرط همراه باشد فرد باید به پزشک مراجعه کند. برای برطرف شدن عفونت باید از آنتی‌بیوتیک استفاده کرد. هنگام استفاده از آنتی‌بیوتیک هم می‌توان به نوزاد شیر داد.

استرس

استرس مدام می‌تواند در خروج شیر اختلال ایجاد کند. پرستاری از کودک، شنیدن صدای گریه یا فکر کردن به او باعث آزاد شدن هورمون‌ها و ترشح طبیعی شیر از مجاری شیر می‌شود. داشتن آرامش، قبل و هنگام شیردهی می‌تواند به جاری شدن راحت‌تر شیر کمک کند. این اتفاق می‌تواند باعث آرام شدن کودک نیز بشود.

برفک نوک سینه

مخمرهایی که در دهان نوزاد تولید می‌شود و به سینه‌های مادر انتقال پیدا می‌کند، باعث ایجاد برفک در سینه‌های مادر می‌شود. همچنین ممکن است در اثر تخمیر شیر در دهان کودک، تکه‌های پنیری شکل دیده شود. در صورت تشخیص برفک نوک سینه و دهان نوزاد می‌توان از کرم‌های ضد قارچ استفاده کرد. تعویض بالش شیردهی، جوشاندن سینهک سر شیشه‌ی قطعات شیر‌دوشی و پد محافظ سینه و شستشوی مرتب نوک سینه با آب پس از هر بار شیردهی، مانع گسترش قارچ می‌شود. روزی دو تا سه بار در معرض تابش نور خورشید قرار گرفتن سینه‌ها می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

نوک صاف یا فرورفته‌ی سینه

به ‌آرامی هاله‌ی سینه را به فاصله‌ی یک اینچ (حدود 2.5 سانتی‌متر) از نوک سینه با دو انگشت شست و سبابه فشار دهید. اگر نوک سینه گود شد یا به داخل فرو رفت، نوک سینه شما فرورفته است.

آیا با نوک سینه صاف یا فرورفته می‌توانم شیردهی داشته باشم؟

در اغلب موارد، بله! تغییرات سینه‌ها در طی بارداری ممکن است نوک سینه‌هایتان را بیش از حد معمول برجسته نماید و بنابراین مشکل برطرف گردد. البته اگر پس از زایمان، متوجه شدید نوک سینه‌هایتان نسبت به روزهای اول کم‌تر از حد معمول برجسته است، جای نگرانی نیست. زیرا بافت سینه شما به‌وسیله‌ی مایع سرم ‌درمانی بعد از زایمان برجسته شده بوده و با دفع و کاهش مایع بدن‌تان ابعاد نوک سینه به حالت طبیعی بازگشته است. در این موارد ممکن است نیاز باشد شیر سینه‌هایتان برای یک هفته دوشیده شود تا نوک سینه‌هایتان به اندازه‌ی کافی برجسته شوند.

به صورت کلی، نوک سینه صاف معمولاً نباید مشکلی ایجاد کند، مگر اینکه کودکتان به خوبی نتواند با سینه چفت شود یا سینه‌هایتان پرشیر بوده یا احتقان داشته باشد. نوک سینه‌های فرورفته نیز ممکن است هنگام مکیدن، بیشتر به داخل کشیده شوند و در موارد بسیار نادر، نوک سینه‌های بسیار فرورفته می‌توانند مانع جریان شیر گردند. بهترین راهکار برای اینکه که کشف کنید آیا می‌توانید شیردهی داشته باشید یا نه، این است که رو به جلو بروید و تلاش کنید. از شیردهی نترسید و دست از تلاش برندارید.

راه حل چیست؟

از یک مشاور شیردهی یا مربی شیرمادر کمک بگیرید. او راهکارهای مختلفی مثل یادگیری شیوه صحیح شیردهی، استفاده از پد روی سینه‌ها بین فواصل شیردهی، تحریک نوک سینه‌ها با انگشت، استفاده از مکنده مانند سرنگ یا مالیدن یک شیء سرد به نوک سینه را به شما پیشنهاد خواهد داد. به بهبود آن کمک می‌کند.

توصیه‌هایی برای مواجهه با نوک سینه صاف یا فرو رفته

1. ​پزشکتان می‌تواند اختلالات نوک سینه را تشخیص دهد. در واقع او احتمالاً در ویزیت‌های معمول بارداری در سه‌ماهه‌ی سوم به نوک سینهتان دقت خواهد کرد. البته ممکن است خودتان هم بتوانید آن را تشخیص دهید: اگر سینه‌های خود را فشرده و نوک سینه‌ها به جای برجسته شدن به بیرون به سمت داخل سینه فرو روند، معکوس یا فرورفته هستند. نوک سینه‌های تخت با فشردن نه بیرون آمده نه فرو می‌روند، آن‌ها بسیار صاف هستند.
2. توصیه می‌شود تا ماه‌های آخر بارداری اقدامی برای بیرون آوردن نوک سینه‌های صاف یا فرورفته صورت نگیرد. زیرا تحریک نوک سینه‌ها قبل از زایمان، منجر به انقباضات رحمی و زایمان زودرس می‌شود. ولی برای خارج کردن نوک سینه‌ها در روزهای نزدیک به زایمان می‌توان این تمرین را انجام داد: با یک دست نوک سینه را گرفته و با انگشت شصت و انگشت اشاره دست دیگر، پوست نوک سینه را به عقب کشیده و پس از بیرون آمدن نوک سینه چند دقیقه آن را نگه دارید. این حرکت را چند بار در روز انجام دهید.
3. در صورتی که هر کدام از این اختلالات را داشته باشید، به‌عنوان مثال نوک سینه‌های معکوستان مانع از جریان شیر شوند و یا اینکه چفت شدن روی آن‌ها سخت باشد ؛ اگر کمک‌های لازم را در ابتدای شروع شیردهی دریافت نمایید، شیردهی سخت نبوده و می‌توانید شیردهی موفقی داشته باشید.
4. استفاده از یک پمپ مخصوص سینه بعد از زایمان نیز بسیار مؤثر است. زیرا پمپاژ سینه درست زمان نزدیک به زایمان می‌تواند به بیرون کشیدن نوک سینه کمک کند و شروع شیردهی را راحت‌تر کند.
5. پوشش‌های سینه می‌توانند کمک‌کننده باشند. البته لازم است قبل از استفاده از آن‌ها با پزشکتان در این مورد صحبت کنید. ضمن اینکه در دوران بارداری مجاز به استفاده از این پوشش‌ها نیستید. با این حال بعد از زایمان، استفاده از این پوشش‌های پلاستیکی می‌تواند نوک سینه را برجسته نماید.
6. اگر بعد از زایمان نوک سینه‌ها هم‌چنان مسطح باقی بماند، نوزاد با مکیدن نوک سینه در هنگام خوردن شیر مادر، به بیرون کشیده شدن نوک سینه‌ها کمک خواهد کرد. در واقع مکیدن کودک درست‌ترین و بهترین اقدام برای حل این معضل است. شیردهی را با مشاوره‌ی اولیه‌ی مامای همراه یا مشاور شیر مادر شروع نمایید. در عرض چند هفته قدرت مکیدن کودکتان باعث بیرون آمدن نوک سینه خواهد شد. برای تسریع این روند نیز می‌توانید در طول هفته چندین بار از پمپ سینه یا شیردوش استفاده نمایید.