سندرم مرگ ناگهانی نوزاد به مرگ گهواره و یا خفگی نوزاد در خواب معروف است. مرگ ناگهانی نوزاد به مرگ غیرقابل توضیح یک نوزاد یک ماهه تا یک ساله می‌گویند که حتی پس از بررسی کامل علت مشخصی ندارد. علت دقیق مرگ نوزاد در خواب ناشناخته است، اما عوامل خطر شناخته شده و راه‌هایی برای کاهش احتمال مرگ نوزاد در اثر این بیماری وجود دارد که در ادامه بررسی می‌کنیم.

سندرم مرگ ناگهانی نوزاد چیست؟ 

سندرم مرگ ناگهانی نوزاد، مرگ غیرقابل توضیح یک نوزاد است. معمولا خفگی نوزاد در خواب سبب مرگ می‌شود. مرگ ناگهانی نوزاد معمولا در سنین کمتر از یک سال دیده می‌شود. اغلب در هنگام خواب اتفاق می‌افتد. سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (Sudden infant death syndrome) SIDS شناخته می‌شود. گاهی اوقات به آن مرگ گهواره نیز می‌گویند زیرا نوزادان اغلب در گهواره خود می‌میرند. علت SIDS ناشناخته است اما ممکن است ناشی از مشکلاتی در ناحیه‌ای از مغز نوزاد باشد که تنفس و بیدار شدن از خواب را کنترل می‌کند.

دلایل وقوع سندرم مرگ ناگهانی نوزاد

علت خفگی نوزاد در خواب بسیار بحث برانگیز است. هم عوامل فیزیکی و هم عوامل خواب، نوزاد را در معرض خطر مرگ گهواره قرار می‌دهد. علت مرگ نوزاد بعد از تولد از کودکی به کودک دیگر متفاوت است.

عوامل فیزیکی

عوامل فیزیکی مرتبط با سندرم مرگ ناگهانی نوزاد عبارتند از:

• نقص‌های مغزی: برخی از نوزادان با مشکلاتی به دنیا می‌آیند که احتمال خفگی نوزاد در خواب را افزایش می‌دهد. در بسیاری از این نوزادان، بخشی از مغز که تنفس و بیدار شدن از خواب را کنترل می‌کند، به اندازه کافی رشد نکرده است که به درستی کار کند.
• وزن کم هنگام تولد: زود به دنیا آمدن یا بخشی از زایمان چندقلویی، احتمال اینکه مغز نوزاد در هنگام تولد به طور کامل رشد نکرده باشد را افزایش می‌دهد. کودک ممکن است کنترل کمتری بر فرآیندهای خودکار مانند تنفس و ضربان قلب داشته باشد در نتیجه بیشتر شاهد مرگ نوزاد در خواب خواهیم بود.
• عفونت تنفسی: بسیاری از نوزادانی که بر اثر SIDS فوت کرده بودند اخیراً سرما خورده بودند. سرماخوردگی ممکن است منجر به مشکلات تنفسی شود.

عوامل خواب

وضعیت خواب نوزاد، وسایل داخل تخت و سایر شرایط ممکن است خطر خفگی نوزاد در خواب را افزایش دهد. این عوامل عبارتند از:

• دمر خوابیدن نوزاد: دمر خوابیدن نوزاد ممکن است مشکلات تنفسی بیشتری به وجود آورد. 
• خوابیدن روی سطح نرم: دراز کشیدن روی یک تخت خواب نرم یا یک تشک نرم می‌تواند راه هوایی نوزاد را مسدود کند.
• یک تخت مشترک: اگر نوزاد در یک تخت با والدین، خواهر و برادر یا حیوانات خانگی بخوابد، خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد افزایش می‌یابد. 
• گرم شدن بیش از حد: گرم بودن بیش از حد هنگام خواب می‌تواند خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را در خواب افزایش دهد.

برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، پیشنهاد می‌کنیم مقاله مراقبت از نوزاد را مطالعه کنید. 

عوامل خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد

مرگ گهواره ممکن است برای هر نوزادی اتفاق بیفتد. اما محققان چندین عامل را پیدا کرده‌اند که ممکن است خطر را افزایش دهد. عبارتند از:

• جنسیت: احتمال مرگ پسران در اثر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد کمی بیشتر از دختران است.
• سن: نوزادان بین ماه دوم و چهارم زندگی در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
• نژاد: به دلایلی که به خوبی شناخته نشده است، خفگی نوزاد در خواب بیشتر در نوزادان سیاه پوست، بومیان آمریکا و آلاسکا رخ می‌دهد.
• سابقه خانوادگی: نوزادان دارای خواهر و برادری که به دلیل سندرم مرگ ناگهانی نوزاد فوت کرده‌اند، در معرض خطر بیشتری هستند.
• دود دست دوم: نوزادانی که با افراد سیگاری زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض خطر مرگ گهواره هستند.
• زایمان زودرس: زود به دنیا آمدن و وزن کم هنگام تولد احتمال ابتلای نوزاد به مرگ گهواره را افزایش می‌دهد.

نشانه های سندرم مرگ ناگهانی نوزاد

تقریباً تمام مرگ و میرهایی که به دلیل سندرم مرگ ناگهانی نوزاد رخ می‌دهد بدون هیچ علامت هشدار دهنده‌ای اتفاق می‌افتد. نوزادانی که بر اثر SIDS می‌میرند قبل از خوابیدن سالم به نظر می‌رسند. آنها هیچ نشانه‌ای از تقلا کردن یا کبودی و... را نشان نمی‌دهند و اغلب در همان موقعیت زمانی که در تخت قرار گرفتند، یافت می‌شوند.

پیشگیری از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد

هیچ راه قطعی برای جلوگیری از SIDS وجود ندارد. اما می توانید با رعایت نکات زیر به کودک خود کمک کنید تا با خیال راحت‌تر بخوابد:

• سر زدن به نوزاد در طول خوابیدن او: کودک خود را در موقعیت صحیح به پشت قرار دهید تا بخوابد. حتماً هر بار که کودکتان را در سال اول زندگی می‌خوابانید، از وضعیت پشت استفاده کنید. اعتماد نداشته باشید که دیگران کودک شما را در وضعیت صحیح قرار می‌دهند و خودتان مراقب باشید. هنگامی که کودک شما بتواند بدون کمک، از هر دو طرف غلت بزند، نیازی به سر زدن نیست.
• نحوه خواباندن نوزاد برای پیشگیری از مرگ ناگهانی: فقط زمانی کودک را به شکم بخوابانید که بالا سر او هستید و به تنفس او توجه می‌کنید. دمر خوابیدن نوزاد در زمان‌های کوتاه به کودک کمک می‌کند تا قدرت عضلات خود را بیشتر کند. اما هرگز نباید هنگام دمر خوابیدن نوزاد خوابتان ببرد یا او را تنها بگذارید.
• گهواره را تا حد امکان خلوت نگه دارید. از یک تشک صاف و سفت استفاده کنید. از قرار دادن کودک روی پدهای ضخیم و کرکی مانند پوست یا لحاف ضخیم خودداری کنید. بالش‌ها، اسباب‌بازی‌های کرکی یا حیوانات عروسکی را در گهواره نگذارید. اگر صورت کودک به آنها فشار بیاورد، می توانند باعث مشکلات تنفسی شوند.
• کودک خود را بیش از حد گرم نکنید. برای گرم نگه داشتن کودک، به جای استفاده از پتو، به نوزاد خود لباس چند لایه بپوشانید. سر کودک خود را نپوشانید.
• به کودکتان اجازه دهید در اتاق شما بخوابد. در صورت امکان، کودک شما باید در اتاق شما با شما بخوابد، اما نه در یک تخت. کودک شما باید حداقل شش ماه با شما در یک اتاق بخوابد.
• تخت بزرگسالان برای نوزادان ایمن نیست. نوزاد ممکن است بین لت های تخت گیر کرده و خفه شود. نوزاد همچنین می تواند در فضای بین تشک و دیوار گیر کند. و اگر یکی از والدین خواب به طور تصادفی غلت بزند و بینی و دهان نوزاد را بپوشاند، ممکن است خفه شود.
• در صورت امکان به نوزاد خود شیر بدهید. تغذیه با شیر مادر برای حداقل شش ماه تا یک سال خطر SIDS را کاهش می‌دهد.
• از مانیتورهای نوزاد و سایر وسایل تجاری که ادعا می‌کنند خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد را کاهش می‌دهند استفاده نکنید. آکادمی اطفال آمریکا استفاده از مانیتور و سایر دستگاه‌ها را منع می‌کند. این دستگاه‌ها از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد جلوگیری نمی‌کنند و نمی‌توان از آنها به جای روش‌های ایمن استفاده کرد.
• استفاده از پستانک: مکیدن پستانک در زمان چرت یا قبل از خواب ممکن است خطر SIDS را کاهش دهد. مطمئن شوید که پستانک بند ندارد. 

توجه کنید با رعایت نکات بالا جای هیچ نگرانی نیست. مطمئن باشید شما بهترین پدر مادر برای کودک خود هستید و او در آینده به داشتن پدر مادری آگاه و مراقب مانند شما افتخار می‌کند. در ادامه سوالات شایع شما را به اختصار پاسخ می‌دهیم.

پرسش‌های متداول درباره سندرم مرگ ناگهانی نوزاد 

سندرم مرگ ناگهانی نوزاد تا کی ادامه دارد؟ 

سندرم مرگ ناگهانی نوزاد تا یکسالگی دیده می‌شود اما ۲ تا ۴ ماهگی بیشترین آمار مرگ گهواره را دارد.

مرگ ناگهانی نوزاد چیست؟

مرگ ناگهانی نوزاد به مرگ غیرقابل توضیح یک نوزاد یک ماهه تا یک ساله می‌گویند که حتی پس از بررسی کامل علت مشخصی ندارد.

چرا مرگ ناگهانی در نوزادان اتفاق می افتد؟ 

زیرا در بسیاری از نوزادان، بخشی از مغز که تنفس و بیدار شدن از خواب را کنترل می‌کند، به اندازه کافی رشد نکرده است که به درستی کار کند. همچنین نوزادان توانایی غلت زدن ندارند و درصورتی که پتو روی آن‌ها بیفتد یا احساس خفگی کنند نمیتوانند خود را نجات دهند.

چه عواملی باعث مرگ ناگهانی نوزاد میشود؟

عواملی که باعث مرگ ناگهانی نوزاد می‌شود شامل عوامل فیزیکی و عوامل خواب کودک است. عوامل فیزیکی مانند نقص‌های مغزی، وزن کم هنگام تولد و عفونت تنفسی است. عوامل خواب شامل دمر خوابیدن نوزاد، خوابیدن روی سطح نرم، خوابیدن روی تخت مشترک با یک بزرگسال و گرم شدن بیش از حد کودک است.

دمر خوابیدن نوزاد خطرناک است؟

در ۶ ماه اول تولد چون کودک توانایی غلت زدن ندارد و احتمال قطع تنفس در دمر خوابیدن نوزاد زیاد است، بهتر است فقط در دقایقی کوتاه کودک را دمر بخوابانید تا سعی کند گردن خود را بالا بیاورد و عضلاتش تقویت شود. در غیر این صورت به خواب رفتن نوزاد در حالت دمر و رها کردن نوزاد در این حالت مطلقا ممنوع است.

کلام آخر

سندرم مرگ ناگهانی نوزاد علت اصلی مرگ در میان نوزادان 1 ماهه تا 1 ساله است.مرگ ناگهانی نوزاد هیچ علامت هشدار دهنده‌ای ندارد. نوزادانی که بر اثر مرگ گهواره می‌میرند قبل از خوابیدن سالم به نظر می‌رسند. آنها هیچ نشانه‌ای از تقلا کردن یا کبودی را نشان نمی‌دهند و اغلب در همان حالتی که شب به خواب رفتند، یافت می‌شوند. برای جلوگیری از این سندرم، دمر خوابیدن نوزاد ممنوع است نوزادان کمتر از 1 سال باید برای خواب به پشت گذاشته شوند و هرگز روی شکم یا پهلوها نخوابند. زایمان زودرس، مشکلات حین تولد (خفگی و تروما هنگام تولد)، عفونت‌های نوزادی و ناهنجاری‌های مادرزادی همچنان از علل اصلی مرگ و میر نوزادان هستند.