فارسی
العربیهمجله مام - به روزترین مقالات در حوزه باروری و درمان ناباروری
مشاهده فهرست مطالب
تایید شده توسط:
دکتر زهرا خلج عضو گروه زنان، جراح و متخصص زنان و زایمان ...
شیردهی نوزاد
شیردهی نوزاد یکی از راه‌های طبیعی برای تامین غذای نوزاد است که فواید بسیاری برای مادر و نوزاد دارد. تصمیم گیری برای شیردهی نوزاد یک موضوع شخصی است و ممکن است همه افراد نتوانند به نوزاد خود شیر دهند. در نتیجه تصمیم گیری برای تغذیه نوزاد با شیر مادر یا شیر خشک به عهده خود فرد است. این مقاله مانند راهنمای شیردهی برای شما عمل خواهد کرد. در این مقاله مزایای شیردهی، مشکلات و نکات مهم در مورد شیردهی را توضیح می‌دهیم.
شروع شیردهی به نوزاد
در ابتدا، سینه‌های شما ماده غلیظ و زرد رنگی به نام آغوز می‌سازد که مملو از مواد مغذی مهمی است که سیستم ایمنی بدن کودک شما در مراحل اولیه به آن نیاز دارد. بعد از حدود ۳ روز، شیر شما شروع به ورود می‌کند، اگرچه ممکن است برای والدینی که برای اولین بار بچه‌دار شده‌اند، مدت بیشتری طول بکشد. ممکن است با این اتفاق متوجه سفت شدن سینه‌های خود شوید و گاهی اوقات ممکن است شیر از سینه‌های شما نشت کند. اگر سینه‌های شما بیش از حد با شیر پر شود، ممکن است کمی ناراحتی را تجربه کنید.
نوک سینه‌های شما ممکن است در اوایل زخم یا ترک خوردگی ایجاد شود.از آنجایی که شما و کودکتان روال شیردهی خود را مشخص می‌کنید، شیردهی نباید دردناک باشد. اگر برای شیردهی احساس درد می‌کنید بهتر است با یک متخصص در مورد راهنمای شیردهی صحبت کنید.
نحوه صحیح شیردهی
شما می‌توانید در عرض یک ساعت پس از تولد نوزاد خود را شیر دهید. سینه خود را در دست بگیرید و در حالی که سر کودک کمی به عقب و دهانش باز است نوک پستان خود را فشار دهید و کودک را به سمت سینه خود هدایت کنید. اگر کودک شما به درستی چفت شده باشد، هنگامی که او شیر خوردن را شروع می‌کند، مکیدن را احساس می‌کنید. توصیه می‌کنیم بعد از زایمان چند پوزیشن برای شیردهی را با نوزاد خود امتحان کنید تا موقعیت مناسب خود را که هم شما احساس راحتی کنید هم نوزاد، پیدا کنید.
تا چه سنی شیردهی مجاز است؟
بسیاری از متخصصان پزشکی، از جمله آکادمی اطفال آمریکا (AAP) و کالج آمریکایی متخصصین زنان و زایمان، اکیداً تغذیه با شیر مادر (بدون شیر خشک، آب میوه یا آب) به مدت ۶ ماه را توصیه می‌کنند. پس از گذشت ۶ ماه، معرفی سایر غذاها مثل میوه‌ها، سبزیجات و غلات در کنار شیردهی توصیه می‌شود. در نظر داشته باشید که شیردهی را تا سال اول زندگی کودک ادامه دهید.
چند وقت یکبار به نوزاد شیر بدهم؟
اینکه هر چند وقت یک بار باید به کودک خود شیر دهید بستگی به این دارد که آیا کودک شما وعده‌های غذایی کوچک و مکرر را ترجیح می‌دهد یا شیر دادن طولانی‌تر. این موضوع با رشد کودک شما تغییر خواهد کرد. نوزادان اغلب می‌خواهند هر ۲-۳ ساعت یکبار شیر بخورند. در ۲ ماهگی، تغذیه هر ۳ تا ۴ ساعت یک بار رایج است و در ۶ ماهگی، اکثر نوزادان هر ۴ تا ۵ ساعت یک بار شیر می‌خورند. شما و کودکتان منحصر به فرد هستید و تصمیم برای شیر دادن به شما بستگی دارد.
فواید شیردهی
تغذیه با شیرمادر با مزایای کوتاه مدت و بلند مدت برای مادر و کودک همراه است. در ادامه توضیح می‌دهیم که این روش تغذیه برای نوزاد چه فوایدی دارد. همچنین مزایای شیردهی برای مادر را نیز بررسی می‌کنیم.
فواید شیردهی برای نوزاد
شیر مادر تغذیه ایده آلی را برای نوزادان فراهم می‌کند که ترکیب کاملی از ویتامین‌ها، پروتئین و چربی دارد یعنی همه چیزهایی که کودک شما برای رشد به آن نیاز دارد و همینطور همه آنها به شکلی ارائه می‌شوند که راحت‌تر از شیر خشک هضم می‌شوند.
شیر مادر حاوی آنتی بادی‌هایی است که به کودک شما کمک می‌کند تا با ویروس‌ها و باکتری‌ها مبارزه کند. همچنین شیردهی خطر ابتلا به آسم یا آلرژی را در کودک کاهش می‌دهد. بعلاوه، نوزادانی که در ۶ ماه اول بدون شیر خشک به طور انحصاری با شیر مادر تغذیه می‌شوند، کمتر دچار عفونت گوش، بیماری‌های تنفسی و دوره‌های اسهال می‌شوند. همچنین بستری شدن و مراجعه به پزشک کمتری دارند.
در برخی از مطالعات، تغذیه با شیر مادر با نمرات IQ بالاتر در دوران کودکی مرتبط است. شیرخوارانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند به جای اینکه در دوران کودکی دچار اضافه وزن شوند، بیشتر احتمال دارد که وزن مناسبی را در حین رشد به دست آورند. تغذیه با شیر مادر همچنین در پیشگیری از سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) نقش دارد. تصور می‌شود که شیردهی خطر ابتلا به دیابت، چاقی و برخی سرطان‌ها را نیز کاهش می‌دهد، اما تحقیقات بیشتری مورد نیاز است.
فواید شیردهی برای مادر
شیردهی نوزاد برای مادر مزایای زیادی دارد و شما با شناختن این مزایا ممکن است نظرتان درمورد روش شیردهی نوزاد خود تغییر کند. در ادامه برخی از فواید شیردهی برای مادر را توضیح می‌دهیم:
تماس فیزیکی
نزدیکی فیزیکی، لمس پوست به پوست و تماس چشمی همگی به کودک شما کمک می‌کند تا با شما پیوند برقرار کند و احساس امنیت کند.
کاهش وزن
شیردهی نوزاد کالری اضافی را می‌سوزاند، بنابراین می‌تواند به کاهش وزن سریع‌تر بارداری کمک کند. همچنین شیردهی هورمون اکسی توسین را آزاد می‌کند که به رحم شما کمک می‌کند تا به اندازه قبل از بارداری خود بازگردد و ممکن است خونریزی رحم پس از تولد را کاهش دهد.
کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه و تخمدان
مزایای ادامه شیردهی نوزاد بعد از ۱ سال و تا ۲ سال، به ویژه در والدین، قابل توجه است. همچنین شیردهی خطر ابتلا به سرطان سینه و تخمدان را کاهش می‌دهد. ممکن است خطر پوکی استخوان را نیز کاهش دهد.
راحت و مقرون به صرفه
از آنجایی که نیازی به خرید و اندازه گیری شیر خشک یا استریل کردن بطری‌ها ندارید، باعث صرفه جویی در وقت و هزینه شما می‌شود. همچنین به شما زمان کافی را می‌دهد تا در حین پیوند با نوزاد خود به آرامی استراحت کنید.
اجزای تشکیل دهنده شیر مادر
یکی از مزایای شیردهی برای نوزاد، وجود مواد مغذی و زود هضم در شیر مادر هست. اجزای زیادی در شیر مادر وجود دارد که نیازهای کودک شما را برآورده می‌کند که شامل:
- کربوهیدرات‌هایی مانند لاکتوز که از تعادل سالم باکتری‌ها در معده کودک شما حمایت می‌کند؛
- چربی‌هایی که به رشد مغز و سیستم عصبی کودک شما کمک می‌کنند؛
- پروتئین‌هایی مانند لاکتوفرین و IgA ترشحی که از کودک شما در برابر عفونت محافظت می‌کنند؛
- ویتامین‌هایی که از رشد کودک شما حمایت می‌کنند؛
- گلبول‌های سفید خون که به مبارزه با عفونت کمک می‌کنند.
نشانه‌های گرسنگی کودک
یکی از رایج‌ترین راه‌هایی که کودک شما به شما می‌گوید گرسنه است، گریه کردن است. اما گریه کردن آخرین مرحله گرسنگی نوزاد است و شما باید قبل از آن علائم گرسنگی نوزاد را تشخیص دهید زیرا در صورت گریه، شیردهی نوزاد سخت اتفاق می‌افتد. علائم دیگری که نشان می‌دهد کودک شما آماده تغذیه است عبارتنداز:
- لیسیدن لب‌ها یا بیرون آوردن زبان؛
- سر و صدا؛
- حرکت مشت‌ها به سمت دهان؛
- سر چرخاندن به دنبال سینه؛
- هوشیارتر و فعال‌تر شدن؛
- مکیدن دست یا لب زدن؛
- باز و بسته کردن دهان.
غذاهای ممنوعه در دوران شیردهی
ممکن است ایجاد یک روال شیردهی مناسب با کودک شما زمان‌بر باشد. علاوه بر پوزیشن شیردهی که انتخاب می‌کنید، توجه به تغذیه در این دوران نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. غذاهای خاصی وجود دارد که باید در دوران شیردهی از آنها اجتناب کنید، که عبارتند از:
الکل
تاثیر الکل معمولا ۲ الی ۳ ساعت در شیر مادر می‌ماند و باید به این نکته توجه کنید که هنگام شیردهی الکل مصرف نکنید یا قبل از مصرف آن مقداری از شیر خود را ذخیره کنید. در صورتی که الکل مصرف کردید، باید برای شیر دادن صبر کنید تا سطح الکل از شیر پاک شود. به طور معمول، این ۲ تا ۳ ساعت به ازای هر نوشیدنی که خورده‌اید طول می‌کشد.
کافئین
سعی کنید در دوران شیردهی نوزاد بیش از دو فنجان نوشیدنی کافئین‌دار در روز ننوشید. کافئین اضافی در شیر مادر می‌تواند برنامه خواب کودک شما را مختل کند و باعث بی‌اشتهایی و تحریک پذیری نوزاد شوند.
ماهی
غذاهای دریایی سرشار پروتئین و امگا ۳ هستند اما برخی از آنها مانند اره ماهی و شاه ماهی حاوی مقادیر زیادی جیوه هستند که می‌تواند از طریق شیر به کودک شما منتقل شود. این دسته از ماهی‌ها نباید در دوران شیردهی مصرف شوند زیرا باعث آسیب در تکامل سیستم عصبی کودک شما می‌شود. در دوران شیردهی نوزاد سعی کنید از ماهی‌هایی که جیوه کمتری دارند مانند: میگو، ماهی تن کنسرو شده، ماهی مرکب و یا قزل‌آلای تازه حداکثر دو بار در هفته استفاده کنید.
سیر و پیاز
جالب است بدانید که سیر تاثیری مثبتی بر تولید شیر مادر دارد ولی به این علت که طعم شیر مادر را تغییر می‌دهند ممکن است کودک تغییرات طعم شیر را متوجه شود و از شیر خوردن امتناع کند.
چگونه شیر را افزایش دهیم
اگر کودک شما به شیر بیشتری نیاز داشته باشد، بیشتر شیر می‌خورد و در نتیجه سینه‌های شما با تولید شیر بیشتر به این موضوع پاسخ می‌دهند. متخصصان توصیه می‌کنند سعی کنید به مدت ۶ ماه به طور انحصاری با شیر مادر (بدون شیر خشک، آب میوه یا آب) کودک خود را تغذیه کنید. اگر به همراه شیر خشک، شیردهی انجام دهید، سینه‌های شما ممکن است شیر کمتری تولید کند.
اما برخی از والدین تازه وارد برای تولید شیر کافی در مراحل اولیه تلاش می‌کنند. این ممکن است در صورتی اتفاق بیفتد که نوزاد شما زودتر از موعد به دنیا آمده باشد یا اینکه شما بلافاصله پس از تولد او از نوزاد خود جدا شده باشید.
یکی از راه‌های افزایش شیر ممکن است این باشد که دفعات بیشتری شیر خود را پمپاژ کنید.
سعی کنید ۱۰ دقیقه پمپاژ کنید، سپس ۱۰ دقیقه تا حدود یک ساعت استراحت کنید. برای افزایش شیر مدت زمان پمپاژ کردن را افزایش ندهید و سعی کنید به اندازه کافی به خودتان استراحت دهید. این کار می‌تواند به افزایش شیر شما در عرض ۳-۴ روز کمک کند.
چه زمانی از شیردهی خودداری کنیم
شیردهی نوزاد در اکثر موارد منعی ندارد. برای مثال سرماخوردگی یا آنفولانزا نباید مانع شیردهی شما شود. این بیماری از طریق شیر مادر به کودک شما منتقل نمی‌شود و حتی ممکن است به کودک شما آنتی بادی بدهد تا به مبارزه با این بیماری کمک کند. اما در موارد معدودی، شیردهی می‌تواند به نوزاد آسیب برساند. برخی از این موارد عبارتند از:
- شما HIV مثبت هستید. شما می‌توانید HIV را از طریق شیر مادر به نوزاد خود منتقل کنید؛
- شما مبتلا به سل فعال و درمان نشده هستید؛
- شما برای سرطان شیمی درمانی می‌کنید؛
- شما از یک ماده مخدر غیرقانونی مانند کوکائین یا ماری جوانا استفاده می‌کنید؛
- کودک شما یک بیماری نادر به نام گالاکتوزمی دارد و نمی‌تواند قند طبیعی به نام گالاکتوز را در شیر مادر تحمل کند؛
- شما از داروهای تجویزی خاصی استفاده می‌کنید، مانند برخی از داروهای سردردهای میگرنی، بیماری پارکینسون یا آرتریت.
اگر از هر نوع داروی تجویزی استفاده می‌کنید، قبل از شروع شیردهی نوزاد با پزشک خود صحبت کنید. پزشک می‌تواند به شما کمک کند تا بر اساس داروی خاص خود تصمیمی آگاهانه بگیرید.
در مورد مکمل آهن و ویتامین D با پزشک اطفال خود صحبت کنید. پزشک می‌تواند شما را در مورد توصیه‌هایی در مورد مقادیر مناسب برای شما و کودکتان، زمان شروع و تعداد دفعات مصرف مکمل‌ها راهنمایی کند.
عوارض شیردهی
مشکلات سینه در شیردهی از جمله نگرانی‌ها یا چالش‌های رایجی است که ممکن است هنگام شیردهی نوزاد با آنها روبرو شوید. درد سینه و سوزش نوک سینه در شیردهی رایج است. از مشکلات شایع شیردهی در زنان می‌توان به زخم نوک سینه یا شقاق سینه نیز اشاره کرد که علل متفاوتی دارد و درصورتی که دچار این مشکل شدید باید به پزشک مراجعه کنید تا قبل از ایجاد مشکلات جدی برای شیردهی، درمان شوید.
سوالات متداول درمورد شیرهی
شیردهی برای مادران ممکن است چالش برانگیز باشد خصوصا در بارداری اول، در ادامه به برخی سوالات مادران اشاره می‌کنیم و به آن پاسخ می‌دهیم.
چگونه بفهمم کودکم شیر کافی دریافت می‌کند؟
نوزادان معمولاً در چند روز اول پس از تولد، پنج تا هفت درصد وزن خود را از دست می‌دهند. شیر مادر تعادل کاملی از چربی و پروتئین لازم برای افزایش وزن کودک شما را دارد. اگر ۱۰ تا ۱۲ بار در هر دوره ۲۴ ساعته شیر بدهید، نوزاد کاهش وزن اولیه خود را در عرض یک تا دو هفته به دست خواهد آورد. همچنین در یک تا دو روز اول پس از تولد، کودک شما ممکن است فقط یک تا دو پوشک خیس و یک بار در روز اجابت مزاج داشته باشد. تا زمانی که کودک شما چهار روزه شود، باید موارد زیر را داشته باشد:
- حداقل ۶ تا ۸ پوشک خیس در هر ۲۴ ساعت داشته باشد؛
- ادرار زرد روشن داشته باشد نه ادرار تیره رنگ؛
- ۱۰ تا ۱۲ بار تغذیه در ۲۴ ساعت؛
- رضایت بعد از تغذیه؛
- حداقل یک یا دو مدفوع نرم و زرد رنگ هر ۲۴ ساعت یکبار داشته باشد.
ممکن است مدفوع کاملاً زرد نباشد، اما باید متوجه تغییر مدفوع از مکونیوم تیره به مدفوع شیری روشن‌تر شوید. نوزاد ممکن است با هر بار شیر خوردن مدفوع کند. اگر نوزاد چهار روزه یا بزرگتر شما کمتر از شش پوشک خیس در ۲۴ ساعت دارد، با پزشک اطفال یا پزشک خانواده خود تماس بگیرید.
چگونه کودکم را برای شیر دادن بیدار کنم
خواب زیاد برای نوزادان امری عادی و طبیعی است. کودک خود را تشویق کنید که هر یک تا سه ساعت در طول روز شیر بخورد. هنگامی که کودک شما به خوبی شیر می‌خورد، وزن از دست داده هنگام تولد دوباره به دست می‌آید و به شما کمک می‌کند تا حجم شیر بیشتری تولید کنید. تکنیک‌های مختلفی برای بیدار کردن نوزاد خواب آلود و علاقه مند نگه داشتن او به شیردهی وجود دارد.
آرام صحبت کردن با نوزاد، شل کردن یا برداشتن پتو یا نگه داشتن او در حالت ایستاده به بیدار کردن او کمک می‌کند. راه‌های دیگر برای کمک به بیدار شدن کودک عبارتند از: تعویض پوشک کودک، مالش ملایم پاها یا دست‌های کودک یا حمام کردن نوزاد.
اگر کودک شما در حین شیردهی شروع به خوابیدن کرد، سعی کنید اندام‌های کودک را به آرامی ماساژ دهید. همچنین می‌توانید سینه خود را به آرامی فشرده و رها کنید. فشرده سازی و رهاسازی سینه می‌تواند جریان شیر را افزایش دهد که کودک را به ادامه مکیدن تشویق می‌کند.
آیا در صورت داشتن نوک سینه‌های صاف یا فرو رفته می‌توانم به نوزاد شیر بدهم؟
نگران نباشید زیرا در اکثر مواقع با مکیدن نوزاد این مشکل در طی چهار تا پنج روز بعد از زایمان برطرف می‌گردد. برای تسریع در حل این مشکل، بعد از زایمان و قبل از شیر دادن به نوزاد، نوک سینه را از قسمت هاله پستان به سمت نوک پستان ماساژ دهید و به محض اینکه نوک سینه کمی تحریک شد و حالت برجسته پیدا کرد، آن را در دهان نوزاد بگذارید. با مکیدن نوزاد به مرور نوک سینه برجسته می‌شود.
اگر رنگ شیر مادر تغییر کند اشکالی ندارد؟
شیر مادر صرف نظر از رنگ آن، غذای مناسبی برای نوزادان است. بسته به غذاها و ویتامین‌هایی که می‌خورید، شیر معمولی مادر می‌تواند مایل به آبی (شیر بدون چربی)، مایل به زرد یا دارای رنگ‌های دیگری باشد. آغوز، "اولین شیر مادر" اغلب رنگ زرد دارد.
آیا قرص اورژانسی در شیردهی مجاز است؟
امکان استفاده از قرص اورژانسی در دوران شیردهی وجود دارد ولی بهتر است یک روش جلوگیری ایمن و مطمئن داشته باشید زیرا استفاده از قرص اورژانسی بیشتر از دوبار در سال توصیه نمی‌شود.
چگونه شیر را ذخیره کنم؟
شیر تازه مادر را می‌توان تا چهار ساعت در دمای اتاق نگه داشت. با این حال، ما به طور کلی توصیه می‌کنیم در اسرع وقت در یخچال قرار دهید. شیر تازه مادر را می‌توانید تا پنج تا هفت روز در یخچال نگهداری کنید. اگر در این مدت استفاده نشود، ممکن است تا شش ماه در فریزر منجمد شود. شیر مادر منجمد قبلی را که بعد از شیر خوردن در شیشه باقی مانده یا در دمای اتاق بیش از دو ساعت باقی مانده است دور بریزید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنم؟
به طور کلی خوب است که با پزشک در مورد روند شیردهی نوزاد خود صحبت کنید بخصوص اگر در روند شیردهی مشکلی دارید که برای آن راه حلی پیدا نکرده‌اید، بهتر است پزشک خود را در جریان بگذارید. اگر موارد زیر شامل حال شما می‌شود، با پزشک خود تماس بگیرید:
- یک نقطه قرمز و دردناک روی سینه شما ظاهر شده است؛
- پف‌کردگی دردناک یا پُر شدن بیش از حد سینه‌ها را تجربه می‌کنید؛
- تب یا احساس درد می‌کنید. (در این شرایط ممکن است دچار عفونت شده باشید)؛
- اگر کودک شما بدون هیچ دلیل خاصی وزن کم می‌کند.
کلام آخر
شیردهی نوزاد برای مادر دورانی پر فراز و نشیب است که در ابتدا ممکن است سختی‌های آن بیشتر به نظر برسد اما با تمرین چند پوزیشن برای شیردهی و رعایت نکات لازم، شما می‌توانید این مسیر را برای خود شیرین کنید و حتی از شیردهی به نوزاد خود لذت ببرید.
شما می‌توانید برای خواندن مقالات بیشتر به مجله اینترنتی مام مراجعه کنید، همچنین برای رزرو نوبت و مشاوره حضوری با متخصصین ما، به مرکز مام مراجعه کنید.
نویسنده مقاله : نگین محسنی
منابع:
برچسب ها :
