چه زمانی انجام تعیین جنسیت ضروری است؟

از گذشته تا اکنون، جنسیت فرزندان، همواره یکی از دغدغه های اصلی خانواده ها بوده و سوالات رایجی در بین افراد وجود دارد که در این مقاله به طور کامل به آنها می پردازیم:

• آیا روش صددرصدی تعیین جنسیت جنین وجود دارد؟ 

• PGD چیست ؟

• بهترین روش برای پسردار شدن چیست؟

• بهترین روش برای دختردار شدن چیست؟

• آیا زمان رابطه برای بارداری پسر، نقش مهمی در تعیین جنسیت جنین دارد؟

• اصول روش تعیین جنسیت با تغذیه بر چه اساسی است؟

• زمان تعیین جنسیت 

افراد همیشه نسبت به راهکارهایی که منجر به پسردار شدن و یا دختردار شدن شود، کنجکاو هستند و روش های غیر علمی و سنتی که توسط اطرافیان توصیه می شود را انجام می دهند تا شانس خود را امتحان کنند، ولی از آنجایی که هیچکدام از این راهکار ها مبنای علمی ندارند، اغلب ناموفق می باشند.

در حال حاضر با پیشرفت فناوری های نوین در زمینه تولید مثل، این امکان فراهم شده که با استفاده از روش PGD، بتوان با احتمالی نزدیک به 100 درصد، جنسیت جنین را تعیین نمود. لازم به ذکر است که زمان تعیین جنسیت با روش PGD قبل از انتقال جنین می باشد. گرچه با بهبود سطح فرهنگ و آگاه سازی اجتماعی، اهمیت به جنسیت فرزند و باورهای غلط در مورد این موضوع، چندان مثل گذشته نیست و سلامت نوزادان در الویت قرار دارد.

در ادامه اطلاعات کاملی زمان تعیین جنسیت و  ضرورت انجام تعیین جنسیت قبل از بارداری و میزان موفقیت آن، ارائه خواهد شد.

تعیین جنسیت چیست و چگونه انجام می شود؟

تعیین جنسیت جنین به منظور جلوگیری از انتقال بیماری های ژنتیکی وابسته به جنس به فرزندان و هم چنین به علت تمایل زوجین نسبت به پسردار شدن یا دختردار شدن انجام می شود. این فرایند به کمک روش تشخیص قبل از تولد یا PGD و لقاح در شرایط آزمایشگاهی انجام می شود.

قبل از هر چیز بهتر است به این موضوع بپردازیم که PGD چیست ؟ موضوعی که در اینجا مطرح است این است که تعیین جنسیت قبل از بارداری به روش PGD بهترین و مطمئن ترین راهکار برای والدینی است که ناقل بیماری های ژنتیکی وابسته به جنس (اختلالات مرتبط با کروموزوم X و یا کروموزوم Y) هستند. با انجام این روش علاوه بر تعیین جنسیت از انتقال بیماری به فرزندان هم جلوگیری می شود.

عامل تعیین کننده جنسیت جنین

در حالت کلی و طبق روال طبیعی احتمال داشتن فرزند دختر یا پسر کاملا برابر است. از آنجایی که کروموزوم ها تعیین کننده ماهیت جنسی جنین هستند، همه چیز به این موضوع بستگی دارد که از بین میلیون ها اسپرم کدام یک به سلول تخمک برسد و لقاح اتفاق بیفتد. سلول تخم یا سلول منفرد جنینی حاصل از آمیزش و لقاح اسپرم (حاوی کروموزوم X یا Y) و تخمک (حاوی کروموزومX ) است. در صورتی که تخمک حامل کروموزوم X با اسپرم حامل کروموزوم Yترکیب شود، سلول تخم حاصل از این آمیزش XY و جنین پسر است. در حالی که اگر تخمک حامل کروموزوم X با اسپرم حاوی کروموزوم X آمیزش پیدا کند، ترکیب سلول تخم حاصل از این آمیزش XX و جنین دختر است. بنابراین سلول اسپرم و کروموزوم موجود در آن نقش مهمی در تعیین جنسیت جنین دارد.

روش های تعیین جنسیت جنین

روش های تعیین جنسیت جنین قبل از بارداری و لقاح به دو گروه تقسیم می شوند:

• روش های علمی تعیین جنسیت جنین:

روش PGD: 

PGD یکی از روش های غربالگری جنین است که طی آن، پس از لقاح در شرایط آزمایشگاهی و تشکیل سلول های جنینی، وضعیت سلامت جنین و جنسیت آن از لحاظ ژنتیکی مورد بررسی قرار می گیرد. روش هایی که در PGD برای انتخاب جنسیت و سلامت جنین مورد استفاده قرار می گیرند بسیار دقیق می باشند و احتمال خطا در آنها نزدیک به صفر است. این روش نه تنها عوارضی ندارد و برای جنین خطرناک نیست ، بلکه درصد موفقیت IVFرا نیز افزایش می دهد.

در این روش پس از جداسازی اسپرم ها و تخمک های سالم و دارای شرایط مطلوب، لقاح در شرایط آزمایشگاهی اتفاق میفتد پس از گذشت حدود 3 روز از آمیزش آزمایشگاهی، زمان تعیین جنسیت فرا می رسد در واقع  زمانی که تعداد سلول ها به حد کافی باشد (8 سلول)، سلول های لقاح یافته مورد از نظر جنسیت بررسی و تشخیص قرار می گیرد و جنین های با جنسیت مورد نظر به رحم انتقال می یابند. بعد از انتقال به رحم و لانه گزینی به منظور تایید سلامت و جنسیت جنین سونوگرافی تعیین جنسیت در زمان مناسب انجام می شود.

مهم ترین کاربرد استفاده از این روش غربالگری سلول های جنینی قبل از بارداری و جلوگیری از انتقال بیماری به فرزند است. انجام تعیین جنسیت به روش PGD این امکان را فراهم می کند که بتوان از بروز بیماری وابسته به جنس پیشگیری نمود. 

مرتب کردن و جداسازی اسپرم ها و انتقال به رحم: در این روش اسپرم های حاوی کروموزوم Y از اسپرم های کروموزوم X جداسازی می شوند و اسپرم های سالم با شرایط مطلوب از طریق روش لقاح داخل رحمی (IUI) یا بارورسازی در آزمایشگاه به رحم منتقل می شوند.

• روش های غیر علمی تعیین جنسیت جنین: 

مبنای این نظریه بر اساس سرعت حرکت اسپرم و زمان ماندگاری آن می باشد. گرچه مواردی که در این روش پیشنهاد می شود، تا کنون از لحاظ علمی به اثبات نرسیده اند و میزان موفقیت آن نسبی است، اما گاهی زوجین برای افزایش احتمال وقوع جنسیت دلخواه، این روش ها را مورد آزمون قرار می دهند. نقش تغذیه در تعیین جنسیت جنین، تاثیر PH و دما و هم چنین زمان رابطه برای بارداری پسر یا دختر از موارد اصلی است که در این نظریه مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس بهترین زمان رابطه برای بارداری پسر، هنگامی است که آمیزش و لقاح تا حد امکان به زمان تخمک گذاری نزدیک باشد. در حالی که آمیزش جنسی به فاصله ۲ تا ۴ روز قبل از تخمک‌گذاری موجب افزایش احتمال تولد فرزند دختر می گردد. طبق اصول مطرح شده در این روش تعیین جنسیت با تغذیه امکان پذیر است و مواد خوراکی غنی از کلسیم و منیزیم، محصولات لبنی و غلات، احتمال تولد فرزند دختر را افزایش می دهد. در حالی که مواد غذایی حاوی پتاسیم و سدیم و گلوکز ، مانند موز و سیب زمینی احتمال تولد جنین پسر را تقویت می کند.  شستشوی واژن و تغییر PH واژن نیز ممکن است در تعیین جنسیت جنین موثر باشد، بر این اساس شستشو با مخلوط سرکه و آب موجب می شود محیط واژن اسیدی (PH پایین) شود و احتمال دختردار شدن افزایش یابد.  در صورتی که  شستشو با مخلوط جوش شیرین و آب باعث بالا رفتن PH و قلیایی شدن محیط می شود و شرایط را برای پسردار شدن مطلوب می نماید.

بررسی شواهد و مدارک موجود نشان می دهد که هیچگونه قطعیت و مبنای علمی در مورد روش های سنتی متداول تعیین جنسیت قبل از بارداری و یا  تعیین جنسیت قبل از سونوگرافی وجود ندارد و تنها روشی که برای تعیین جنسیت قبل از بارداری کاملا تایید شده است، روش PGD است که بر اساس اصول علمی و پزشکی است و قطعیت نزدیک به صد در صد دارد.

کاربردها و ضرورت های تعیین جنسیت قبل از بارداری

از روش PGD (تشخیص ژنتیکی پیش از لانه گزینی)، اولین بار برای زوجینی که ناقل بیماری های ژنتیکی وابسته به جنس بودند، استفاده شد. در این بیماری ها ژن بیماری زا روی کروموزوم X   واقع شده است و بیماری ممکن است با الگوی وراثتی غالب و یا مغلوب از والدین به فرزندان منتقل شود. از آنجایی که در این روش می توان جنسیت جنین ها را تعیین نموده و سپس به رحم منتقل نمود، لذا به راحتی از انتفال بیماری به جنین جلوگیری می شود. مهم ترین بیماری های ژنتیکی وابسته به جنس شامل:

• هموفیلی A و B: هموفیلی یک اختلال خونریزی دهنده ارثی است که به علت فقدان یا کمبود فاکتورهای انعقادی، خونریزی متوقف نمی شود. 

• سندرم X شکننده یا  Fragil X: این سندرم نوعی عقب ماندگی ذهنی ارثی است، افراد مبتلا به این بیماری معمولاً طیف وسیعی از اختلالات رشد و یادگیری را تجربه می کنند.

• دیستروفی عضلانی دوشن و بکر: این بیماری شایع ترین اختلال حرکتی در بین افراد است و تغییر شکل عضلات در افراد مبتلا، موجب بروز مشکلات در راه رفتن، دویدن و همچنین مشکلات تنفسی و بیماری های قلبی می شود.

• سندرم رت: این بیماری ناشی از اختلال در رشد مغز است که موجب ناتوانی در راه رفتن، مشکلات عصبی، اختلال در تغذیه و ناهماهنگی تنفس می گردد. 

• راشیتیسم: نرمی استخوان و ضعف عضلانی از رایج ترین علائم این بیماری است. علاوه بر این اختلال در رشد و مشکلات اسکلتی و ابتلا به انواع عفونت ها نیز در این بیماران شایع می باشد.

در صورتی که والدین به این ناهنجاری ها مبتلا باشند و یا ناقل آن باشند، ضروری است قبل از اقدام به بارداری به پزشک متخصص مراجعه نمایند تا برای جلوگیری از انتقال بیماری به جنین، تعیین جنسیت به کمک روش PGD انجام شود. علاوه بر این در برخی فرهنگ ها و شرایط خاص تمایل به داشتن فرزند پسر یا دختر بیشتر است، گاهی هم والدین ترجیح می دهند که تمام فرزندانشان همجنس نباشند و امکان انتخاب جنسیت قبل از بارداری وجود داشته باشد، برای این افراد نیز تعیین جنسیت قبل از بارداری، بهترین راهکار است.

کلام آخر

با در نظر گرفتن تمام مواردی که توضیح داده شد، توصیه می شود به جای امتحان کردن رژیم های غذایی خاص و تعیین جنسیت با تغذیه یا رعایت زمان بندی در آمیزش و رابطه جنسی و تعیین جنسیت،  به پزشک متخصص و مشاوره ژنتیک مراجعه نمایید، تا اطلاعات لازم در مورد این موضوع که PGD چیست و مراحل مختلف آن چگونه انجام می شود را به شما ارائه دهد و شرایط لازم برای انتخاب بهترین راهکار فراهم شود.