مجله مام - به روزترین مقالات در حوزه باروری و درمان ناباروری
مشاهده فهرست مطالب

ارثی بودن دوقلوزایی ناهمسان
اگر خویشاوندان مؤنث زنی دارای دوقلوهای ناهمسان باشند، احتمال به دنیا آوردن دوقلو برای وی افزایش مییابد. البته بسیاری از ژنهای دخیل در این پدیده همچنان مبهم باقی ماندهاند. اخیراً محققان دو ژن مرتبط با دوقلوزایی و ارتباطهای ژنتیکی بین داشتن دوقلو و تولید هورمون محرک فولیکولی و پاسخ به آن را که پیشبینی میکند زن چگونه به درمان ناباروری پاسخ خواهد داد را کشف کردهاند.
علاقهی زیادی پیرامون مسئلهی دوقلوزایی و اینکه چرا برخی زنان دوقلو دارند و برخی نه وجود دارد. سؤال مطرح شده ساده است و تحقیقات برای اولین بار نشان میدهد که میتوان تغییرهای ژنتیکیای را که در افزایش احتمال دوقلوزایی سهم دارند شناسایی کرد.
این گروه تحقیقاتی اطلاعات ژنتیکی را از بانک اطلاعات هلند، استرالیا و آمریکا جمعآوری کردند. نمونهها شامل 1980 مادر دارای دوقلوهای دو تخمکی یا ناهمسان که بدون دخالت درمانهای ناباروری لقاح یافته بودند و 12953 نمونهی کنترل بوده است. محققان به دنبال تغییرات ژنتیکیای بودند که در مادران دارای دوقلو مشترک بوده است، ولی فراوانی متفاوتی با گروه کنترل داشته است.
گروه تعدادی مورد را انتخاب کردند و نتایج را برای همکاران خود در ایسلند فرستادند. آنها نیز تعداد را به 3597 مادر دارای دوقلو و 297348 نمونهی کنترل تقسیم کردند و به دنبال این بودند که بفهمند آیا این تغییرات در گروههای انتخاب شدهی جدید نیز حائز اهمیت هستند یا خیر. دو جهش ژنی در گروه ایسلندی همانندسازی شد و بیشتر در مادران دارای دوقلو که درمان ناباروری روی آنها انجام نشده بود، دیده میشد. یکی از این تغییرات ژنی که نزدیک ژنی به نام FSHB قرار دارد، با سطوح بیشتر هورمون محرک فولیکولی در ارتباط است. این هورمون، رشد فولیکول را در تخمدانهای زن تحریک میکند و در نهایت منجر به تخمکگذاری میشود. میزان بالاتر FSH باعث آزاد شدن چندین تخمک به صورت هم زمان شده و در صورتی که مثلاً دو تخمک لقاح یابد دوقلو ایجاد میشود.
تغییر ژنی دوم که درون ژنی به نام SMAD3 قرار دارد احتمالاً در چگونگی پاسخ تخمدانها به FSH نقش دارد. اگر زنی میزان متوسط FSH را تولید کند ولی تخمدانهایش به این هورمون بیشتر حساس باشند، همچنان احتمال آزاد کردن چندین تخمک در یک زمان وجود دارد. این تغییر ژنتیکی کاملاً جدید بوده و قبلاً به عنوان ژن نامزد برای دوقلوزایی عنوان نشده بود.
این نتایج برای تحقیقات ناباروری نیز کاربرد دارد. FSH برای تحریک تخمدانها و به دست آوردن سلول تخمک برای روش لقاح آزمایشگاهی تزریق میشود، ولی تخمدانهای برخی زنان بیش از حد به این هورمون پاسخ میدهد. این گروه تحقیقاتی امیدوار است که بتواند آزمایشهای ژنتیکی را برای شناسایی زنان در معرض این حالت طراحی کند.
این دو نوع تغییر ژنی، فقط قطعات اول پازل دوقلوزایی هستند. تغییر ژنی FSHB احتمال نسبی داشتن دوقلو را تا 18درصد و SMAD3 تا نه درصد افزایش میدهد. اگر زن هر دو تغییر ژنی را داشته باشد این احتمال نسبی تا 29 درصد افزایش مییابد. مشخص است که جایگاههای کروموزومی بیشتری در احتمال داشتن دوقلوهای غیرهمسان سهم دارند. این دو ژن، اولین ژنهایی هستند که تاکنون در این زمینه شناسایی شدهاند و از روی آنها نسخهبرداری صورت گرفته است.
نویسنده مقاله : هنگامه کاظمدرویش
منابع: