مقاربت دردناک می‌تواند به دلایلی از مشکلات جسمی گرفته تا نگرانی‌های روانی رخ دهد. بسیاری از افراد در مقطعی از زندگی خود رابطه جنسی دردناکی دارند. اصطلاح پزشکی برای مقاربت دردناک، دیسپارونی (Dyspareunia) است. این درد دائمی یا مکرر در ناحیه تناسلی است که درست قبل، حین یا بعد از رابطه جنسی رخ می‌دهد. اگر مقاربت دردناکی دارید با پزشک خود صحبت کنید. درمان‌ها بستگی به علت درد دارد و می‌توانند به متوقف کردن یا کاهش این مشکل رایج به شما کمک کنند. البته درد ناحیه‌ی تناسلی در اثر واژینسموس نیز می‌تواند باشد. واژینیسموس به علت اسپاسم غیرارادی عضلات یک سوم خارجی واژن به دنبال دخول ایجاد می‌شود که در مقاله های قبلی به آن پرداخته‌ایم. در این مقاله از مجله اینترنتی مام به بررسی علل مقاربت دردناک و راه درمان آن می‌پردازیم.

درد نزدیکی

درد حین رابطه جنسی یا دیسپارونی، درد مداوم یا عود کننده درست قبل، حین یا بعد از رابطه جنسی است. دیسپارونی در زنان شایع‌تر است، اما هر کسی ممکن است رابطه جنسی دردناکی را تجربه کند. زنان ممکن است درد بیرونی در فرج داشته باشند. به سمت لابیا (لب های واژن) یا در دهانه واژن. برخی درد را در نقاط زیر احساس می‌کنند:

• عضلات کف لگن
• پوست واژن
• رحم
• رباط‌های حمایت کننده رحم
• پایین شکم

آقایان می‌توانند درد را در سر آلت تناسلی، روی تنه آلت، در بیضه‌ها یا در لگن احساس کنند. این درد می‌تواند اثرات منفی عاطفی و روانی داشته باشد. علاوه بر درد جسمانی، زوج‌ها ممکن است در روابط خود از دست دادن صمیمیت یا تنش را تجربه کنند.

احساس سوزس و درد گاهی باهم اشتباه گرفته می‌شوند و معمولا در درد نزدیکی زنان درد و سوزش را باهم یکی می‌دانند. احساس ناراحتی در ناحیه واژن مشخصه سوزش واژن در هنگام مقاربت است. این احساس می‌تواند از یک گزگز خفیف تا یک احساس سوزش شدید و افزایش دمای واژن متغیر باشد.

انواع درد نزدیکی

محل درد می تواند به تعیین نوع درد نزدیکی که تجربه می کنید کمک کند:

• درد ورودی: این درد در هنگام دخول اولیه در ورودی واژن احساس می‌شود. علل می تواند شامل تغییرات در هورمون‌ها، خشکی فرج یا واژن، تحریک خشن قبل شروع رابطه، عفونت و آسیب باشد.
• درد موضعی: این نوع درد معمولاً مربوط به عضلات کف لگن، خشکی واژن یا عفونت است.
• درد عمیق (دیسپارونی برخورد): دردی است که در نفوذ عمیق رخ می‌دهد. ممکن است در موقعیت‌های جنسی خاص احساس بدتر شود. این نوع می‌تواند به دلیل مشکلات مثانه یا روده شما، اختلال عملکرد کف لگن، اندومتریوز یا سندرم احتقان لگن رخ دهد.

درد حین مقاربت را می‌توان به صورت اولیه، ثانویه، کامل یا موقعیتی نیز توصیف کرد:

• درد اولیه دردی است که از زمان فعال شدن جنسی داشته اید.
• درد ثانویه پس از تجربه رابطه جنسی بدون درد ایجاد می شود.
• درد کامل به این معنی است که هر بار که رابطه جنسی دارید احساس درد می کنید.
• درد موقعیتی زمانی است که درد فقط در زمان های خاصی اتفاق می افتد.

درد نزدیکی چقدر شایع است؟

درد حین رابطه جنسی در زنان شایع‌تر است و از هر 4 نفر 3 نفر را در مقطعی از زندگی خود تحت تاثیر قرار می‌دهد. حدود 28 درصد از مردم ایالات متحده حداقل یک بار رابطه جنسی دردناک را تجربه می‌کنند. این عدد ممکن است تخمین کمی باشد زیرا بسیاری از افراد برای رابطه جنسی دردناک به دنبال کمک نیستند زیرا موضوع شخصی و حساسی است.

هر کس در هر سنی می‌تواند رابطه جنسی دردناکی را تجربه کند. اما احتمال بیشتری دارد که زنانی که یائسه شده‌اند تأثیر بگذارد. این موضوع عمدتا به دلیل کاهش استروژن است، هورمونی که به روانکاری و سایر جنبه‌های سلامت واژن کمک می کند.

علائم درد نزدیکی

اگر در حین رابطه جنسی درد دارید، ممکن است احساس کنید:

• درد شدید در هنگام دخول یا هنگام ورود اشیا به واژن (حتی هنگام استفاده از تامپون)
• نبض یا درد بعد از مقاربت
• گرفتگی لگن
• گرفتگی یا اسپاسم عضلانی
• درد مثانه

شایع‌ترین علامت درد هنگام مقاربت است که در دهانه واژن یا عمق لگن شما رخ می‌دهد. این درد می‌تواند یک درد مشخص در یک ناحیه باشد یا ممکن است کل ناحیه تناسلی شما را تحت تاثیر قرار دهد. ممکن است احساس ناراحتی و سوزش داشته باشید.

مقاربت دردناک لزوماً باعث خونریزی نمی‌شود. هر خونریزی که در طول رابطه جنسی رخ می‌دهد به احتمال زیاد به دلیل یک مسئله پزشکی زمینه ای است که همیشه به درد مربوط نمی‌شود. اگر در رابطه جنسی دچار خونریزی شدید، به پزشک مراجعه کنید. البته می‌تواند طبیعی باشد یا می‌تواند نشانه عفونت یا بیماری زمینه ای باشد. خونریزی بعد از رابطه جنسی با سرطان دهانه رحم مرتبط است و باید پیگیری شود.

علل درد نزدیکی

در بسیاری از موارد، اگر روان‌کاری واژن کافی نباشد، می‌توانید در حین رابطه جنسی درد و سوزش را تجربه کنید. اما ممکن است به دلیل عفونت، ضربه یا جراحت یا به دلیل شرایط پزشکی، مقاربت دردناکی داشته باشید.
شرایط پزشکی‌ای که باعث مقاربت دردناک می‌شود:

• اندومتریوز: وضعیتی که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم شما در جای نامناسبی قرار دارد (مانند لوله‌های فالوپ یا شکم). در این حالت فاکتورهای درد و التهاب در شکم یا لگن شما زیاد می‌شود و با ورود آلت درد حس می‌کنید.
• اختلالات پوستی در اندام تناسلی شما: هر نوع اختلال پوستی خارش‌دار مانند درماتیت می‌تواند رابطه جنسی را دردناک کند. اصلاح کردن با تیغ، خراش پوست و عفونت فولیکول مو نیز میتواند سبب درد حین رابطه شود.
• اختلال عملکرد کف لگن: مشکلات عضلات و رباط‌های کف لگن می‌تواند منجر به درد در حین رابطه جنسی شود.
• مشکلات روده: شرایطی که باعث التهاب در روده شما می‌شود می‌تواند رابطه جنسی را دردناک کند، این شامل شرایطی مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، کولیت اولسراتیو و بیماری کرون است.
• مشکلات مثانه: شرایطی که مثانه شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد مانند عفونت‌های مزمن UTI، تکرر ادرار و سیستیت بینابینی (IC) می‌تواند رابطه جنسی را دردناک کند.
• تغییرات هورمونی: تغییرات هورمونی، به ویژه آن‌هایی که در دوران پیش از یائسگی رخ می‌دهند، می توانند رابطه جنسی را دردناک کنند.
• نگرانی‌های سیستم عصبی: مواردی مانند گیرکردن عصب در پشت، نگرانی‌های عصب پودندال و التهاب اعصاب می‌توانند باعث ایجاد درد در حین رابطه جنسی شوند.
• شیردهی: تغییرات هورمونی مرتبط با شیردهی می تواند منجر به رابطه جنسی دردناک شود.
• اختلال عملکرد کف لگن: عضلات کف لگن شما ممکن است به دلیل درد سفت شوند که می‌تواند منجر به اختلال بیشتر و درد بیشتر شود.
• ولوودینیا: وضعیتی که باعث درد مزمن در ناحیه فرج می‌شود.
• سندرم تناسلی ادراری یائسگی (GSM): در یائسگی پوشش واژن شما می‌تواند رطوبت و ضخامت طبیعی خود را از دست بدهد و خشک، نازک و ملتهب شود.
• واژینیسموس: اسپاسم غیر ارادی عضلات واژن، که اغلب به دلیل ترس از صدمه دیدن یا ضربه روحی قبلی ایجاد می‌شود.
• آسیب به فرج یا واژن: این صدمات ممکن است شامل پارگی ناشی از زایمان یا بریدگی (اپیزیوتومی) در پرینه شما (ناحیه پوست بین واژن و مقعد) در حین زایمان واژینال باشد.
• عفونت‌های واژن: این بیماری‌ها شایع هستند و شامل عفونت های مخمری یا واژینوز باکتریایی می‌شوند.
• عفونت‌های مقاربتی (STI): این عفونت‌ها ممکن است شامل زگیل تناسلی، تبخال یا سایر بیماری‌های مقاربتی باشد.

تشخیص درد در رابطه جنسی

پزشک شما می تواند علت اصلی درد در حین رابطه جنسی را با یک شرح حال گیری کامل و معاینه فیزیکی تشخیص دهد. معاینه فیزیکی می تواند شامل بررسی لگن، شکم، واژن و رحم باشد.

معاینه لگن: پزشک شما با وسیله ای داخل واژن و دهانه رحم شما را بررسی میکند. همچنین ممکن است نمونه ای از مایع واژن و دهانه رحم (پاپ اسمیر) تهیه کند. گاهی اوقات، پزشک شما یک معاینه رکتال انجام میدهد تا اگر توده یا مشکلی در راست روده شما باشد بتواند سریعتر تشخیص دهد.

آزمایش: آزمایش ادرار می تواند به تشخیص عفونت دستگاه ادراری شما کمک کند. 

سونوگرافی: سونوگرافی ترانس واژینال می تواند دید بهتری ازشکم و لگن شما داشته باشد و به تشخیص توده ها و اندومتریوز کمک می کند.

لاپاراسکوپی: در موارد نادری از لاپاراسکوپی در صورتی استفاده می‌شود که سایر آزمایش‌ها بی‌نتیجه باشند.

سوالاتی که پزشک ممکن است از فردی که نزدیکی دردناک دارد بپرسد:

آیا تاکنون تجربه دخول داشته اید؟ اگر تاکنون موفق به دخول واژینال نشده‌اید، در واقع همان ازدواج به وصال نرسیده، علت واژینیسموس است. اما اگر اخیراً هنگام نزدیکی دچار مشکل شده‌اید (از نوع ثانویه)، علت می‌تواند مواردی هم‌چون عفونت، مصرف دارو و تغییرات هورمونی باشد.

• آیا اضطراب و استرس و عوامل نگران‌کننده وجود دارد؟ اضطراب و استرس می‌تواند سبب ممانعت از رابطه‌ی جنسی لذت‌بخش شود.
• آیا تصور یک واقعه‌ی دردناک در هنگام اولین نزدیکی جنسی وجود دارد؟ گاهی به علت عدم آگاهی یا اطلاعات غلط فرد تصورات اشتباهی در مورد رابطه‌ی جنسی دارد، ممکن است فکر کند که خونریزی شدیدی قرار است هنگام نزدیکی اتفاق بیفتد و یا اینکه اولین نزدیکی بسیار دردناک است. این تصورات باعث می‌شود که عضلات واژن در برابر دخول مقاوم باشند و ناخودآگاه دچار اسپاسم شوند تا از این واقعه‌ی دردناک پیشگیری کنند.
• آیا سابقه‌ی آزار جنسی و یا تجربه تلخ جنسی تاثیر دارد؟ تصور تلخ درباره‌ی رابطه‌ی جنسی یا تجربه‌ی دردناک بر ذهن فرد تأثیر می‌گذارد و ناخودآگاه می‌تواند سبب انقباض عضلات یا درد هنگام نزدیکی شود.
• آیا علایم عفونت واژینال وجود دارد؟ این علایم مانند ترشحات چرکی یا بدبو، خارش و سوزش ناحیه‌ی تناسلی، ضایعات مختلف مثل تبخال تناسلی، زگیل تناسلی، سیفلیس و غیره می‌توانند سبب درد در نزدیکی شوند.
• آیا وضعیت‌های مربوط به تغییرات هورمونی وجود دارد؟ بعد از زایمان و در دوران شیردهی میزان هورمون استروژن کاهش می‌یابد، هم‌چنین سنین نزدیک به یائسگی با کاهش استروژن همراه است. این تغییر هورمونی سبب خشکی واژن و نزدیکی دردناک می‌شود.
• آیا بیماری مزمن یا سابقه‌ی مصرف هرگونه دارو وجود دارد؟ هر بیماری و داروی جدیدی که مصرف کرده‌اید در نظر داشته باشید، شاید علت مشکل جنسی شما آن باشد.

درمان درد هنگام نزدیکی

روش‌های زیادی وجود دارد که پزشک شما می‌تواند برای درمان علائم شما استفاده کند، اما بستگی به علت آن دارد. 

فیزیوتراپی

اگر اختلال عملکرد کف لگن باعث درد می‌شود، فیزیوتراپی ممکن است اولین درمانی باشد که پزشک شما پیشنهاد می کند.

دارو

 برخی افراد نیاز به تجویز دارو دارند. اگر خشکی واژن به دلیل استروژن پایین و یائسگی باشد، می‌توان استروژن‌های موضعی را تجویز کرد. همچنین برای درمان درد ناشی از عفونت یا بیماری‌های زمینه‌ای دیگر میتوان دارو تجویز کند. 

روان سازی

هنگامی که خشکی واژن علت اصلی درد نزدیکی است، باید طول معاشقه را زیاد کرد تا روانسازی به کمک شما بیاید. استفاده از روان کننده‌های مبتنی بر آب یا سیلیکون مفید است. کسانی که در حین رابطه جنسی درد دارند باید استفاده از عطرهای واژینال، نوارهای بهداشتی معطر و دستمال های توالت معطر را متوقف کنند. 

حساسیت زدایی

برای این درمان، تمرینات آرام سازی واژن را یاد می گیرید که می تواند درد را کاهش دهد.

مشاوره یا درمانگر جنسی

اگر رابطه جنسی برای مدتی دردناک بوده است، ممکن است حتی پس از درمان نیز پاسخ عاطفی منفی به تحریک جنسی داشته باشید. اگر شما و همسرتان به دلیل مقاربت دردناک از نظر عاطفی دچار مشکل شده‌اید، ممکن است برای بهبود ارتباط با شریک زندگی خود و بازگرداندن صمیمیت جنسی به کمک نیاز داشته باشید. صحبت کردن با یک مشاور یا درمانگر جنسی ممکن است به حل این مشکلات کمک کند. درمان شناختی رفتاری همچنین می‌تواند در تغییر الگوها و رفتارهای افکار منفی مفید باشد.

پیشگیری از درد نزدیکی

معمولاً برای کاهش خطر دیسپارونی کار زیادی نمی توانید انجام دهید. چون که شما کنترلی روی آن ندارید. تنها عوامل تحت کنترل شما داشتن رابطه جنسی ایمن و محافظت شده و رعایت بهداشت است.

توصیه‌های مهم درباره درد هنگام نزدیکی

در واقع آلت جنسی مرد به عنوان یک محرک است که موجب تنش و اضطراب شده و در واکنش به آن عضلات واژن منقبض می‌شوند. ابتدا باید زن به بدن خود آگاه شده و تصور مثبت از خود داشته باشد و با دستگاه تناسلی خود آشنا شود. پس از این مرحله همسر وارد عمل می‌شود و رابطه‌ی بدون دخول آغاز می‌شود. سپس به تدریج  می‌تواند آلت تناسلی مرد وارد واژن شود.

باید توجه داشته باشید که این وضعیت موقتی و قابل درمان است. ارتباط مؤثر زناشویی را حفظ کنید. گاه رفتارهای نامناسب سبب ایجاد این اختلال می‌شود، به طوری که اگر زن فکر کند موجب بی‌مهری قرار گرفته به طور ناخودآگاه به صورت جسمی به آن پاسخ می‌دهد و سبب ایجاد درد و اسپاسم می‌شود. بنابراین صمیمت خود را افزایش دهید و نگرانی و تنش را از رابطه‌ی خود دور نگه دارید.

کارهایی وجود دارد که می توانید به تنهایی برای مدیریت درد در حین یا بعد از رابطه جنسی انجام دهید:

• برای کمک به خشکی واژن از روان کننده‌های مبتنی بر آب یا سیلیکون استفاده کنید.
• فعالیت‌های جنسی یا پوزیشن هایی را امتحان کنید که باعث درد نمی شوند.
• قبل از رابطه جنسی یک مسکن بدون نسخه (OTC) مصرف کنید.
• قبل از رابطه جنسی زمانی را برای استراحت و کاهش استرس در نظر بگیرید.
• بعد از رابطه جنسی کمپرس یخ را روی فرج قرار دهید.

کلام آخر

مقاربت دردناک یا دیسپارونی درد ناحیه تناسلی در حین یا بعد از رابطه جنسی است. ممکن است در قسمت بیرونی فرج یا داخل واژن، رحم یا لگن احساس درد کنید. عواملی مانند بیماری های زمینه ای یا عفونت ها می‌توانند باعث ایجاد رابطه جنسی دردناک شوند. درمان اصلی درد هنگام نزدیکی، شناسایی علت اصلی درد و درمان آن است. در این شرایط باید از یک پزشک و درمانگر جنسی کمک بگیرید.