آزمایش چهارگانه دوران بارداری

آزمایش­های چهارگانه، تست های قبل از تولد نوزاد است که برای تشخیص سندرم داون و نقایص لوله عصبی در بین هفته ­های 15 تا 18 بارداری، انجام می شود. در این غربالگری چهار پارامتر که عبارتند از گنادوتروپین جفتی انسان (β-HCG )، هورمون استریول غیر کونژوگه (UE₃) ، آلفافیتوپروتئین (AFP) و اینهیبین- A  (inhibin- A ) در جریان خون مادر اندازه گیری می شود.

به اختصار ویژگی این چهار پارامتر عبارتند از:

• آلفافیتوپروتئین: آلفافیتوپروتئین، پروتئینی است که در دوران جنینی ابتدا توسط کیسه زرده و سپس از کبد جنین ساخته می شود و تا اواخر سه ماهه اول بارداری در جریان خون افزایش می یابد و بعد از آن، سطح آن کاهش پیدا می کند. این پروتئین به عنوان پروتئین آلبومین دوران جنینی به شمار می رود که حامل بسیاری از ترکیبات است.
• هورمون استریول غیر کونژوگه: استريول غيركونژوگه ابتدا توسط غدد آدرنال جنين سنتز مي‌شود و بعد از متابولیزه شدن در جفت  وارد جریان خون شده و پس از کونژوگه شدن در کبد مادر از طریق ادرار دفع می شود. سطح استریول غیر کونژوگه در طول دوران بارداری به طور مداوم افزایش می یابد و حداکثر مقدار آن در طول سه ماهه سوم (هفته 28 تا 40 بارداری) دیده می شود.
• گنادوتروپین جفتی انسان: گنادوتروپین جفتی انسان هورمونی است که در دوران بارداری توسط جفت تولید می‌شود و موجب تغذیه رحم می شود. HCG اولین بار حدود ۱۱ روز پس از لقاح در خون و بین ۱۲ تا ۱۴ روز پس از لقاح در ادرار قابل اندازه گیری است. به طور طبیعی مقدار HCG هر 48 ساعت دوبرابر می‌شود . سطح این هورمون در هفته‌های ۸ تا ۱۱ به حداکثر خود رسیده و سپس در ادامه به تدریج کاهش می‌یابد. 
• اینهیبین- A : هورمون گليكوپروتئيني غير استروئيدي است که در دوران بارداری، منبع اصلی ترشح  آن  به جای جسم زرد (corpus luteum)، جفت است. سطح اینهیبین- A در هفته های 15 تا 20 بارداری تقریبا ثابت است و سپس با شیب کمی تا اواخر بارداری افزایش می یابد.

پس از اندازه گیری پارامترهای موردنظر، توسط نرم‌افزارهای ضریب تغییرات از میانه (MOM)  بر اساس وزن و وضعیت‌های بیولوژیک مختلف ریسک ابتلا جنین به سندروم داون و چند اختلال دیگر محاسبه می شود. MOM عدد میانی در توالی اعداد است که به عنوان شاخص استاندارد هر جامعه در نظر گرفته می شود.

خانم های بارداری که جنین آنها به احتمال زیادی به سندروم داون مبتلاء می شوند، دارای سطح سرمی   ß-HCG و InhibinA بیشتر از میانه (Mom>I) وسطح سرمی آلفا فیتو پروتئین و استریول غیر کونژگونه کمتر از میانه (MoM<I) هستند.

توجه داشته باشید که هنگامی که نتیجه تست­های غربالگری از نظر ناهنجاری­های جنینی مثبت باشد به آن معنا نیست که احتمال تولد نوزاد مبتلا به سندرم داون بیشتر است و این مسئله به معنای ابتلای قطعی به این ناهنجاری­ها نیست.