آمپول سه ماهه ضد بارداری (DMPA) چیست؟

تزریق آمپول ضد بارداری یک روش پیشگیری از بارداری است که آمپول مربوط به آن هر سه ماه یک بار به فرد تزریق می شود.

آمپول سه ماهه ضد بارداری چگونه عمل می‌کند؟

•    جلوگیری از تخمک‌گذاری؛
•    دشوار کردن رسیدن اسپرم به رحم از طریق افزایش غلظت ترشحات دهانه رحم؛
•    تأثیر بر مخاط داخلی رحم (اندومتر).

تأثیر آمپول سه‌ماهه‌ی ضد حاملگی

در صورتی که به طور منظم هر سه ماه یک بار تزریق کنید، در سال اول استفاده تا 99.7 درصد از بارداری پیشگیری می‌کند.

چگونگی استفاده از آمپول سه‌ماهه‌ی (DMPA) پیشگیری از بارداری

1- باید یک آمپول 150 میلی‌گرمی DMPA را هر سه ماه یک بار تزریق کنید. در صورت تزریق 2 هفته زودتر یا 2 هفته دیرتر مشکل خاصی پیش نمی‌آید، اما بهتر است در زمان مقرر تزریق صورت گیرد؛
2- قبل از تزریق باید ویال یا آمپول جلوگیری از بارداری به شدت تکان داده شود تا محلول یکنواخت به دست آید؛
3- توجه نمایید که نباید محل تزریق آمپول پیشگیری از بارداری را ماساژ دهید.

زمان شروع استفاده از آمپول سه‌ماهه‌ی پیشگیری از بارداری

•    آمپول سه‌ماهه‌ی پیشگیری از بارداری در زمان قاعدگی: اولین تزریق آمپول سه‌ماهه‌ی پیشگیری از بارداری باید در یکی از 5 روز اول قاعدگی انجام شود و تا یک هفته نیز از کاندوم استفاده کنید؛
•    آمپول سه‌ماهه‌ی برای جلوگیری از بارداری مادران غیرشیرده : پس از زایمان می‌توانید اولین تزریق آمپول سه‌ماهه‌ی جلوگیری از حاملگی را تا 3 هفته پس از زایمان انجام دهید و نیازی به برگشت قاعدگی نیست. پس ازسقط می‌توانید در طی 5 روز اول بعد از سقط تزریق آمپول پیشگیری از بارداری را انجام دهید، اما اگر بیشتر از 5 روز گذشته باشد باید پس از نتیجه‌ی منفی آزمایش بارداری اقدام به تزریق کنید؛
•    آمپول سه‌ماهه‌ی پیشگیری از بارداری مادران شیرده:  در صورتی که قاعدگی رخ نداده و کودک خود را منحصراً با شیر خود تغذیه می‌کنید، اولین تزریق DMPA باید 6 هفته پس از زایمان انجام شود.
اگر قاعدگی رخ داده، تزریق آمپول سه ماهه باید در طی 5 روز اول قاعدگی انجام و تا یک هفته نیز از کاندوم استفاده شود.
در صورت قطع روش، می‌توانید در 5 روز اول قاعدگی تزریق آمپول سه‌ماهه ی جلوگیری از بارداری را انجام دهید و تا یک هفته نیز از کاندوم استفاده کنید. در غیر این صورت باید برای تزریق، تا زمان قاعدگی بعدی صبر کنید و در این فاصله از کاندوم استفاده کنید.

استفاده از DMPA پیش از زایمان اول

به دلیل اینکه استفاده از DMPA موجب تأخیر در بازگشت باروری می‌شود، توصیه می‌شود اگر تاکنون تجربه بارداری نداشته‌اید از این روش استفاده نکنید.

حاملگی هم‌زمان با استفاده از DMPA

اگر هم‌زمان با استفاده از DMPA بارداری اتفاق بیافتد، احتمال افزایش مرگ و میر نوزاد به علت کاهش وزن هنگام تولد (IUGR)  وجود دارد. بنابراین در بارداری‌های همزمان با استفاده از این روش، در مراقبت‌های بارداری دقت بیشتری داشته باشید و در صورت لزوم به متخصص زنان مراجعه کنید.

آزمایش‌ها و معاینه‌های لازم برای استفاده از آمپول سه ماهه‌ی ضد بارداری (DMPA)

•    اندازه‌گیری و ثبت وزن در هر مراجعه؛
•    اندازه‌گیری و ثبت فشار خون؛
•    انجام پاپ اسمیر (تست سرطان دهانه‌ی رحم)؛
•    اندازه‌گیری چربی‌های خون؛ اگر میزان  (LDL) چربی خون شما در ابتدا بیشتر از 200  میلی‌گرم در دسی‌لیتر باشد بهتر است از این روش استفاده نکنید؛
•     کنترل سالانه‌ی چربی‌های خون توصیه می‌شود.

پیگیری‌های استفاده از آمپول سه‌ماهه‌ی ضد حاملگی

•    در صورت تأخیر بیش از 2 هفته برای تزریق بعدی آمپول سه ماهه ی ضد بارداری و وجود قاعدگی ماهیانه در طول استفاده از این روش، بررسی احتمال بارداری و تذکر دادن برای استفاده از یک روش دیگر مانند کاندوم تا قاعدگی بعدی ضروری است. در صورت قطع قاعدگی به دلیل تزریق آمپول ضد حاملگی و تأخیر بیش از 2 هفته، تزریق بعدی پس از دریافت پاسخ منفی آزمایش بارداری انجام خواهد شد؛
•    در موارد قطع قاعدگی (آمنوره): این حالت در اغلب استفاده‌کنندگان از DMPA اتفاق می‌افتد و هیچ دلیلی برای تغییر روش استفاده از آمپول جلوگیری سه ماهه وجود ندارد، مگر اینکه قطع قاعدگی برای شما آزاردهنده باشد که پیشنهاد می‌شود روش پیشگیری از بارداری خود را تغییر دهید. قطع قاعدگی دلیلی بر وجود بارداری یا از بین رفتن توان باروری نیست؛
•    در صورت بروز لکه‌بینی یا خونریزی بین دوره‌های قاعدگی: این مورد نیز عادی، بی‌خطر و شایع است. اما اگر بیش از چند ماه طول کشید باید به متخصص زنان مراجعه کنید؛
•    خونریزی قاعدگی شدید یا طولانی: یعنی مقدار خونریزی یا مدت آن دو برابر معمول باشد. این مورد نادر بوده اما هر زمان با آن مواجه شدید، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید. برای پیشگیری از کم‌خونی توصیه می‌شود روزانه یک عدد قرص آهن و غذاهای حاوی آهن مانند گوشت، جگر پرندگان و گوساله و حبوبات مصرف کنید؛
•    سابقه‌ی سردرد شدید (میگرن): این مورد مانعی برای استفاده از دی‌ام‌پی‌ای نیست. اگر مصرف DMPA با شروع و یا تشدید سردرد، تاری دید، از بین رفتن موقت بینایی، برق زدن در چشم (فلاشینگ)، دیدن خطوط زیگزاگ و یا اختلال در تکلم و حرکت همراه شود، باید سریعاً به بیمارستان مراجعه کنید و استفاده از یک روش پیشگیری غیرهورمونی توصیه می‌شود؛
•    اگر هیچ مشکلی نداشتید و تمایل به ادامه‌ی استفاده از DMPA دارید باید نوبت بعدی را در فاصله 76 الی 104 روز تزریق کنید.
مصرف طولانی مدت DMPA باعث کاهش تراکم مواد معدنی استخوان می‌شود. اما اگر 3-2 سال قبل از یائسگی این روش را قطع کنید، تراکم مواد معدنی استخوان شما مشابه زنانی می‌شود که تاکنون از این روش استفاده نکرده‌اند.