تغییرات جنین و مادر در هفته چهاردهم بارداری

آنچه برای فرزند شما در هفته چهاردهم بارداری اتفاق می افتد:

در هفته چهاردهم بارداری دختر خانم یا پسر کوچولوی شما به اندازه‌ی یک مشت جمع شده دست و یا یک لیموشیرین شده است. او اکنون قد کشیده و اندازه‌ی قد او از بالای سر تا پایین پایش در حدود 5/3 اینچ (9-8 سانتی‌متر) و وزنش در حدود 35 تا 45 گرم است و ممکن است حتی تا 60 گرم هم برسد. این کوچولو با گذشت هفته به هفته بزرگ‌تر و قوی‌تر از گذشته می‌شود.

در هفته چهاردهم بارداری دست‌های او به قدری بلند شده که انداز‌ه‌ی آن‌ها نسبت به اندازه‌ی كل بدن متناسب به نظر می‌رسد. پاهای کوچکش هم که حالا در حدود 14 میلی‌متر طول دارند کمی بزرگ‌تر ‌شده و به اندکی زمان نیاز دارند تا هفته به هفته را گذرانده و نسبت به اندام‌های دیگرش متناسب تر به نظر برسند.

 او حالا به راحتی می‌تواند انگشت‌هایش را جمع کرده، مشت‌هایش را گره کند و حتی گاهی چنگ بیندازد. البته هنوز برای اینکه حرکات و مشت و لگدهای او را احساس نمایید خیلی زود است. هرچند که می‌دانیم برای احساس عکس‌العمل‌های او در شکمتان بی‌تاب شده‌اید، اما صبور و امیدوار باشید، زیرا زمان زیادی تا پایان این انتظار باقی نمانده است. اگر این بارداری اول شماست تنها چند هفته‌ی دیگر تا تجربه‌ی خوشایند احساس حرکات جنین خود فاصله دارید و اگر قبلاً تجربه‌ی زایمان داشته‌اید احساس حرکات او برای شما زودتر آغاز خواهد شد.

تمایل دارید که اولین حرکات جنین را برای شما توصیف کنیم؟ بعضی از مادران تجربه‌ی جالب اولین حرکات جنین را به حرکت دم یک ماهی کوچک تشبیه می‌کنند و بعضی‌ها به ترکیدن یک حباب. ممکن است شب‌ها در هنگام خواب که آرام دراز کشیده‌اید حرکات ظریف او را احساس نمایید. قطعاً احساس دست و پا زدن‌های جنین در داخل رحمتان از شگفت‌آورترین اوقات بارداری شماست.

در نمای ظاهری در هفته‌ 14 بارداری گردن جنین کاملاً مشخص و صاف شده است و سر او نیز به سمت بالا کشیده شده تا دیگر چانه‌اش بر روی قفسه‌ی سینه نیفتد. لب بالایی جنین در هفته چهاردهم فرم زیبایی گرفته و صورت او اکنون شبیه به چهره‌ی یک انسان واقعی اما در ابعاد کوچک است. در هفته 14 بارداری سقف دهانش کاملاً شکل گرفته و احتمالاً او در این هفته توانایی مکیدن انگشت شست را پیدا می‌کند. رفلکس مکیدن انگشت شست در کوچولوی دلبند شما ممکن است در هنگام سونوگرافی دیده شود. جالب است بدانید که بر اساس تحقیقات انجام شده احتمال می‌رود جنین‌هایی که انگشت شست دست راستشان را می‌مکند پس از تولد ترجیح دهند که به سمت راست دراز بکشند و امکان دارد راست دست یا چپ دست شدن کودک در آینده هم به همین موضوع وابسته باشد!

در ادامه‌ی روند رشد هفته به هفته او در شکم مادر، موهای لانوگو و یا کرک جنینی بر روی پوست لطیفش و همینطور کم کم تارهای موی ابروها هم شروع به جوانه زدن می‌کنند.

در هفته چهاردهم بارداری روند تکامل و عملکرد اندام‌های درونی جنین بسیار سریع‌تر از قبل شده است. سیستم تولیدمثل او در این هفته تکامل چشم‌گیری می‌یابد و تعیین جنسیت را برای پزشک آسان‌تر می‌سازد. در بدن دختر زیبای شما تخمدان‌ها (که اکنون در حال حرکت از شکم به سمت لگن او هستند) و در بدن پسر کوچولوی شما پروستات به سرعت به تکامل خود ادامه می‌دهند.

روده‌ها که اکنون کاملاً در داخل شکم قرار گرفته‌اند به تدریج شروع به تولید مکونیوم می‌کنند (اولین مدفوع جنین که بعد از تولد به اولین حرکات روده‌های او کمک می‌کند). 

پانکراس علاوه بر تولید انسولین، کار ساخت و ترشح هورمون‌های دیگرش را هم آغاز نموده و طحال نیز برای تولید گلبول‌های قرمز خون با مغز استخوان‌ها اعلام همکاری کرده و کارش را شروع نموده است.

در هفته چهاردهم جفت کاملاً مجهز شده و شبکه‌ای از عروق خونی در آن شکل گرفته تا بتواند مسئولیت خود یعنی تغذیه‌ی جنین و تولید هورمون‌ها را به درستی انجام دهد و پشتیبان زندگی فرزند شما باشد. بند ناف نیز به تکامل رسیده و اکنون دارای سه رگ خونی (دو شریان و یک ورید) است که توسط یک ماده‌ی ژلاتینی احاطه شده‌اند. ورید موجود در بند ناف، خون غنی از اکسیژن و مواد مغذی را به جنین می‌رساند و دو شریان نافی مسئول حمل مواد زائد تولید شده و دی‌اکسیدکربن از بدن جنین به جفت هستند.

مهم است که بدانید بخش بزرگی از هر آن‌چه که مادر می‌خورد، می‌نوشد و یا استعمال می‌کند شامل داروها، مواد مخدر و الکل از جفت عبور می‌کند و به جنین می‌رسد. بنابراین شما به عنوان یک مادر باید مراقب هر آنچه که به بدن خود وارد می‌کنید باشید.

اتفاقات هفته‌ چهاردهم بارداری را با یک خبر فوق‌العاده و هیجان‌انگیز به پایان می‌رسانیم. در این هفته استخوان‌های ظریف گوش داخلی جنین کاملاً شکل گرفته و تکامل یافته‌اند. او اکنون می‌تواند صدای شما را بشنود. از حالا به بعد می‌توانید با فرزندتان صحبت کنید و بگویید که چقدر دوستش دارید و منتظر ورودش به دنیا هستید. براساس تحقیقات انجام شده جنین نسبت به شنیدن صداهایی خاص مانند صدای مادر و پدرش واکنش نشان داده و ضربان قلب او تغییر کرده و یا تکان می‌خورد.

بدن مادر در هفته چهارده بارداری چه تغییراتی می کند؟

به سه ‌ماهه‌ دوم بارداری که مژده‌ی آن را به شما داده بودیم خوش آمدید. با اتمام سه ‌ماهه‌ اول بارداری و ورود به این دوران، گویی شما اقیانوسی طوفانی را پشت سر گذاشته و حالا وارد یک جریان آرام شده‌اید.

به دنبال رهایی یافتن تدریجی از عوارض اولیه‌ی بارداری مانند تهوع، خستگی و درد و حساسیت سینه‌ها در این هفته احساس انرژی بیشتری می‌کنید. با کاهش تهوع اشتهای شما افزایش می‌یابد و به مرور بدن شما وزن می‌گیرد.

در هفته 14 بارداری قله‌ی رحم (فوندوس) تنها تا کمی بالاتر از استخوان لگنی رشد کرده و بالا آمده است، اما همین میزان کم نیز کافی است تا شما، همسر و اطرافیان متوجه شوید که شکم شما اندکی جلو آمده و برآمده شده است. دیدن تغییرات اندازه‌ شکم که رشد جنین دوست داشتنیتان را تداعی می‌کند هیجان‌انگیز و در عین حال آرامش‌بخش خواهد بود.

خانم‌های بارداری که مقداری اضاف وزن داشته و چاق به حساب می آیند ممکن است در این مراحل ابتدایی به میزان کمتری متوجه تغییرات اندازه‌ی شکمشان شوند، اما این مادران نیز می‌توانند از طریق لمس قسمت تحتانی شکم (بر روی لگن) با پهنای دو انگشت احساس لذت‌بخش لمس رحم را تجربه نمایند. 

بزرگ شدن رحم علاوه بر برآمده نمودن شکم با علائم دیگری نیز همراه خواهد بود که یکی از این علائم که ممکن است از هفته‌های قبل آن را تجربه کرده باشید «درد لیگامان یا رباط گرد» است که از هفته‌ چهاردهم به بعد شدت بیشتری پیدا می‌کند. این عارضه به صورت دردی تیز و تیرکشنده به پایین در یک یا دو طرف تحتانی شکم و یا نواحی لگنی در بعضی از خانم‌های باردار احساس می‌شود که با چند دقیقه استراحت برطرف می‌گردد.

در هفته چهارده علاوه بر علائم هفته‌های گذشته مانند سوزش سردل، گرفتگی و خونریزی بینی، ظهور ماسک حاملگی و تیره‌تر شدن پوست اطراف ناف، زیر بغل و ران ها ممکن است مشکلات دیگری مانند خر و پف، احساس گرما و گرفتگی عضلانی را نیز تجربه نمایید.

البته به جز این مشکلات، اتفاقات خوبی هم برای شما در راه است. هورمون استروژن (هورمون جنسی زنانه) با اثرات جادویی خود، وضعیت بهتری را برای پوست و موی شما رقم می‌زند. در این روزها متوجه خواهید شد که به تدریج پوست شما شفاف‌تر شده، خونرسانی به آن بیشتر می‌شود و درخشان‌تر به نظر می‌رسد. 

علاوه بر این موهایتان هم پرپشت‌تر و ضخیم تر به نظر رسیده که نشان‌دهنده‌ی رشد بیشتر و ریزش کمتر آن‌ها است.

به لحاظ روحی روانی احتمال دارد در ‌هفته چهارده بارداری مجدداً متوجه تغییراتی در خلق و خوی خود شوید و مقداری نگرانی و نوسانات خلقی را تجربه نمایید که در دوران بارداری غیرطبیعی نیست. سعی کنید تا با فکر کردن به نکات مثبت و آینده‌ی شیرینی که پیش رو دارید خود را برای ادامه‌ی بارداری هفته به هفته خود آماده سازید.

در صورت توصیه‌ی پزشکتان از حالا به بعد باید به فکر انجام غربالگری مرحله‌ دوم بارداری باشید که از ابتدای هفته‌ 14 تا پایان هفته 22 بارداری قابل انجام است. اما دقت کنید که بهترین زمان انجام آن هفته 15 یا هفته 16 بارداری می‌باشد.

فعالیت‌های هفته چهاردهم بارداری:

مادر شدن اتفاق شیرینی است که همه جنبه‌های زندگی شما را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به زودی فرزندتان، کانون توجه شما خواهد بود و اغلب وقت خود را با او صرف خواهید کرد. بنابراین اکنون که از نظر جسمی و روحی در شرایط مساعدی قرار دارید، فرصت مناسبی است که دیدار خود را با دوستان و آشنایان تازه کنید و اوقات خوبی را برای خود رقم زده و شاد باشید. در این روزها سعی کنید همانطور که به سلامت جسمی خود توجه می‌کنید به روحیه‌ی خود نیز اهمیت دهید و کارهایی را انجام دهید که علاوه بر نداشتن خطر برای سلامت جسمی شما و فرزندتان، شما را هم خوشحال می‌کند. خرید کردن و گردش دو نفره با همسرتان از جمله‌ی این کارهاست.

علاوه بر این به دلیل بهتر شدن حالتان، این هفته برای ثبت‌نام در کلاس‌های ورزش دوران بارداری زمان مناسبی است. بنابراین اگر هنوز هم برای ورزش در دوران بارداری فکری نکرده‌اید، در این هفته با مشورت پزشک یک ورزش مناسب را انتخاب و شروع نمایید. ورزش کردن با آزادسازی هورمون «اپی‌نفرین» در بدن باعث کاهش اضطراب و ایجاد احساس بهتر در شما می‌شود و توانایی بدن را در استفاده از اکسیژن افزایش می‌دهد که برای شما و فرزند دلبندتان بسیار مفید خواهد بود. 

علاوه بر این، شرکت در کلاس‌های ورزش دوران بارداری از یک سو انگیزه‌ی شما را برای ورزش منظم تقویت کرده و از سوی دیگر راه مناسبی را برای برقراری ارتباط دوستانه با دیگر مادران باردار و استفاده از تجربیات و حمایت‌های آنان فراهم می‌سازد. همانطور که قبلاً گفتیم ورزش در آب، یوگای دوران بارداری، پیلاتس و پیاده‌روی ورزش‌های مناسبی برای این دوران هستند.

نگران نباشید:

در دوران بارداری امکان دارد پدیده‌ای به نام ترش کردن معده یا سوزش سردل که به «رفلاکس» هم معروف است برای شما رخ دهد که در آن سوزشی را در پشت جناغ سینه تا مری احساس نمایید. در صورت تجربه‌ی چنین مشکلی نگران نشوید. علت این اتفاق بالا آمدن اسید معده به داخل مری به دلیل کند شدن روند هضم غذا در بدن شما و همچنین شل شدن عضلات بین مری و معده است. راهکارهای زیادی برای کاهش رفلاکس وجود دارد که از جمله آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• به جای سه وعده، شش وعده‌ی غذایی ولی با حجم کمتر مصرف کنید؛

• از مصرف غذاهایی که باعث ترش کردن می‌شود مانند غذاهای ادویه‌دار، چرب، سرخ‌کردنی و دیر‌هضم پرهیز نمایید؛

• پس از خوردن غذا فوراً دراز نکشید؛

• هنگام خواب سر و شانه‌هایتان را به وسیله‌ی بالش‌های متعدد بالاتر از بدن نگه‌دارید.

البته اگر همراه با احساس سوزش سردل، مشکلاتی مانند تاری دید، سردرد و افزایش فشار خون را هم تجربه کردید، با حفظ آرامش و خون‌سردی هر چه سریع‌تر این مسئله را به پزشک خود اطلاع دهید.

بایدها:

• اگرچه اشتها و وزن شما در هفته 14 بارداری در حال افزایش است و گاهی احساس می‌کنید که باید به جای دو نفر غذا بخورید؛ اما نکته‌ی مهم این است که باید این باور غلط را کنار گذاشته و با مصرف غذای سالم و ورزش از اضافه ‌وزن بیش از حد در دوران بارداری جلوگیری نمایید.

• برای خود میان وعده‌های مغذی و سالم آماده کنید تا در هنگام گرسنگی و اوقاتی که بیرون از منزل هستید آن‌ها را مصرف نمایید.

• مصرف مواد غذایی حاوی امگا 3 برای سلامت فرزند شما و عملکرد مغز او بسیار مفید است و برای او رشد زبانی، شناختی و هوش بالاتری را به ارمغان می‌آورد. علاوه بر این وجود مقادیر کافی از امگا 3 در بدن احتمال افسردگی پس از زایمان را نیز کاهش می‌دهد. بنابراین از مصرف این مواد غافل نشوید.

• در دوران بارداری می‌بایست دریافت کافی از کلسیم داشته باشید تا به پرورش استخوان‌های فرزندتان کمک کنید. برای این منظور مواد لبنی خصوصاً شیر و ماست کم چرب را به میزان بیشتری مصرف نمایید.

• در اثر افزایش حجم خون در بدن ممکن است وریدهای واریسی بر روی پاهای شما نمایان شود. با پیاده‌روی در طول روز پیدایش این وریدها را به حداقل برسانید.

• هر چند که افزایش ترشحات واژن (با رنگ شیری و بوی اندک یا بدون بو) به طور طبیعی در حاملگی رخ می‌دهد. اما در صورتی که رنگ ترشحات به زرد، سبز و یا خاکستری تغییر کرد و بوی ماهی استشمام کردید لازم است به پزشک خود مراجعه کنید، زیرا احتمال عفونت‌های واژینال وجود دارد.

• وسايل سنگين را جابجا نکنيد. هرگونه حرکتي که باعث وارد شدن فشار به عضلات شکم شود، ممکن است سبب بروز انقباضات رحمي شده و خونریزی به دنبال داشته باشد. برای بلند کردن یک شی از روی زمین در ابتدا چمباتمه زده و با پشت صاف آن را بردارید.

نبایدها:

• از مصرف غذاهای حاوی سدیم یا نمک زیاد مانند آجیل شور، چیپس سیب‌زمینی، خیارشور، گوشت‌های نمک‌سود (همبرگر و سوسیس) و یا فرآوری شده (هات‌داگ و گوشت‌های آماده‌ی مصرف) و غذاهای کنسرو شده پرهیز نمایید. زیرا در دوران بارداری می‌بایست مراقب مصرف سدیم خود باشید و مصرف آن را به 4/2 میلی‌گرم در روز محدود کنید تا از احتباس آب در بدن و افزایش فشار خون جلوگیری شود.

• گاهی ممکن است یبوست باعث بروز هموروئید (بواسیر) دردناک و یا خارش‌دار شود. این عارضه معمولاً در ناحیه‌ی مقعد به صورت برجستگی بنفش رنگ، همراه با درد و تورم بروز می‌کند. اگر این مشکل برای شما رخ داد، نباید خودسرانه اقدام به درمان کنید. با در میان گذاشتن مسئله با ماما یا متخصص خود از او بخواهید تا راه‌حل مناسبی را برای برطرف کردن این مشکل به شما پیشنهاد بدهد. در اکثر مواقع، بواسیر پس از زایمان از بین می‌رود.

پیشنهاد ما به شما برای بهبود شرایط، در هفته چهارده بارداری:

اگرچه مصرف ویتامین‌های مکمل دوران بارداری در طول بارداری هفته به هفته شما می‌تواند مفید باشد، اما توجه داشته باشید که این مکمل‌ها جایگزین غذاهای سالم نیستند.

به عنوان مثال ویتامین‌های مکمل در حال حاضر تمام کلسیم روزانه‌ی شما را تأمین نمی‌کنند و مانند میوه و سبزیجات دارای فیبر مؤثر در هضم غذا نیستند. بنابراین در کنار مصرف مکمل‌های تجویز شده توسط ماما یا متخصص، از مصرف کافی مواد غذایی سالم و متنوع هم غافل نشوید.