معرفی دستگاه تناسلی در مردان
گفتیم که لازمهی عملکرد صحیح دستگاه تولیدمثل رخ دادن بلوغ است. بلوغ در پسران دیرتر از دختران و بین 12 تا 15 سالگی اتفاق میافتد. در ابتدای این دوران با تکمیل و شروع به کار چرخهی هورمونی، غدهی هیپوفیز تحت تأثیر فرمانهای صادرشده از هیپوتالاموس، شروع به ترشح هورمونهایی میکند که بیضهها را برای تولید هورمون مردانه یعنی تسوسترون تحریک میکنند. این هورمون نقش بسیار مهمی در آماده شدن دستگاه تناسلی برای تولیدمثل و بروز صفات ثانویهی جنسی مردانه دارد که از جملهی آنها میتوان به تسریع رشد بدن، بزرگ شدن اعضای تناسلی، رشد مو در ناحیهی شرمگاهی یا زهار (Pubis)، افزایش موهای صورت و پشت لب، افزایش تودهی عضلانی، بم شدن صدا و در نهایت تولید اسپرم و افزایش میل جنسی اشاره نمود.
دستگاه تولیدمثل مردان از بیضهها (Testicle) و کیسههای بیضه (Scrotum)، مجاری اپیدیدیم (Epididymis)، مجاری دفران، وابران یا اسپرمبر (Ductus vas deferens)، مجرای انزالی (Ejaculatory duct)، آلت تناسلی (Penis) و غدد ضمیمه مانند کیسههای منی (Seminal vesicle) و پروستات تشکیل شده است.
اولین عضو از دستگاه تولیدمثلی مردانه که در طی بلوغ بزرگ شده و اندازهاش افزایش مییابد، بیضهها هستند که دو عضو بیضیشکل واقع در طرفین بدن میباشند. هر بیضه تقریباً چهار تا پنج سانتیمتر طول و 2.5 سانتیمتر عرض داشته که در پوششی نازک، تیرهرنگ و چینخورده به نام کیسهی بیضه که در پشت آلت تناسلی واقع شده است، قرار گرفتهاند.
علاوه بر بیضهها، مجاری اپیدیدیم و بخشهایی از مجرای دفران هم در درون کیسههای بیضه قرار داشته که نقش مهمی را در انتقال اسپرم ایفا میکنند. به این ترتیب که اسپرمهای ساختهشده در لولههای اسپرمساز (Seminiferous tubules) واقع در بیضهها در ابتدا به مجاری اپیدیدیم رفته و در آنجا نگهداری میشوند. این مجاری با طول باورنکردنی شش متر به دور هم پیچ خوردهاند تا به راحتی در پشت بیضهها جای گیرند و توسط مجاری دفران (اسپرمبر) به مجرای انزالی متصل میشوند تا اسپرمها را به درون این مجرا بریزند.
از سوی دیگر کیسههای هرمی شکل منی که در پشت مثانه قرار گرفتهاند مایعی را ترشح و به درون مجرای انزالی تخلیه میکنند که همراه با ترشحات بیضهها و غدهی پروستات وظیفهی انتقال و تغذیهی اسپرم را بر عهده دارند. این مایع که به نام مایع منی شناخته میشود در مجرای انزالی با اسپرم همراه و ترکیب شده و توسط این مجرا به پیشابراه (Urethra) که همان منفذ خروج منی است انتقال داده میشود. برخلاف زنان، محل خروج ادرار و ترشحات جنسی (مایع منی) در مردان یکی بوده که در قسمت سر آلت تناسلی قرار گرفته است. آلت تناسلی در مردان از یک تنهی آزاد (Shaft) و ریشهی متصل به بدن تشکیل شده و کل آن با پوستی نازک، تیره و فاقد چربی پوشانده شده است. اندازهی آلت تناسلی در افراد متفاوت بوده و بر مبنای زمینههای ژنتیکی هر فرد تعیین میشود.
تنهی آلت تناسلی از قرار گرفتن سه تودهی استوانهای در کنار هم شکل گرفته که تودهی وسطی آن در سر آلت برجستهتر شده و حشفه (Glans) را ایجاد میکند. پوست حشفه به روی خود چینخورده و پرهپوس (Prepuse) را تشکیل میدهد که همان قسمتی است که در عمل ختنه برداشته میشود. در حالت عادی آلت تناسلی مردانه کوچک و شل بوده و در جلوی بدن آویزان است اما در جریان تحریکات و برانگیختگی جنسی، با ورود خون به آلت تناسلی، این عضو سفت و سخت شده و اندازهی آن تا 15 سانتیمتر افزایش مییابد یا در اصطلاح عامیانه شق میشود. زیرا قسمت سر و ناحیهی زیر آلت تناسلی دارای رشتههای عصبی فراوانی هستند که نسبت به تحریکات جنسی بسیار حساس میباشند.
در طی یک رابطهی جنسی آلت تناسلی سفت و سخت شده و نعوظ پیدا میکند تا به راحتی وارد واژن زن شود. با ادامهی ارتباط و رخ دادن ارگاسم یا اوج لذت جنسی، انقباضات عضلانی در ناحیهی لگن رخ داده که مایع منی را از طریق هر مجرای دفران به سمت پیشابراه رانده و از آلت تناسلی خارج میکنند تا در صورت وجود شرایط مناسب، بارداری اتفاق بیفتد.