معرفی دستگاه تناسلی در مردان

گفتیم که لازمه‌ی عملکرد صحیح دستگاه تولیدمثل رخ دادن بلوغ است. بلوغ در پسران دیرتر از دختران و بین 12 تا 15 سالگی اتفاق می‌افتد. در ابتدای این دوران با تکمیل و شروع به کار چرخه‌ی هورمونی، غده‌ی هیپوفیز تحت تأثیر فرمان­‌‌های صادرشده از هیپوتالاموس، شروع به ترشح هورمون­‌‌هایی می‌کند که بیضه­‌ها را برای تولید هورمون مردانه یعنی تسوسترون تحریک می‌کنند. این هورمون نقش بسیار مهمی‌‌ در آماده شدن دستگاه تناسلی برای تولیدمثل و بروز صفات ثانویه‌ی جنسی مردانه دارد که از جمله‌ی آن­ها می­‌توان به تسریع رشد بدن، بزرگ شدن اعضای تناسلی، رشد مو در ناحیه‌ی شرمگاهی یا زهار (Pubis)، افزایش مو‌‌های صورت و پشت لب، افزایش توده‌ی عضلانی، بم شدن صدا و در نهایت تولید اسپرم و افزایش میل جنسی اشاره نمود.

دستگاه تولیدمثل مردان از بیضه‌­ها (Testicle) و کیسه‌های بیضه (Scrotum)، مجاری اپیدیدیم (Epididymis)، مجاری دفران، وابران یا اسپرم‌بر (Ductus vas deferens)، مجرای انزالی (Ejaculatory duct)، آلت تناسلی (Penis) و غدد ضمیمه مانند کیسه‌‌‌های منی (Seminal vesicle) و پروستات تشکیل شده است.

اولین عضو از دستگاه تولیدمثلی مردانه که در طی بلوغ بزرگ شده و اندازه‌اش افزایش می­‌یابد، بیضه­‌ها هستند که دو عضو بیضی‌شکل واقع در طرفین بدن می‌­باشند. هر بیضه تقریباً چهار تا پنج سانتی‌متر طول و 2.5 سانتی‌متر عرض داشته که در پوششی نازک، تیره‌رنگ و چین‌خورده به نام کیسه‌ی بیضه که در پشت آلت تناسلی واقع شده است، قرار گرفته‌‌اند.

علاوه بر بیضه­‌ها، مجاری اپیدیدیم و بخش­‌‌هایی از مجرای دفران هم در درون کیسه­‌‌های بیضه قرار داشته که نقش مهمی را در انتقال اسپرم ایفا می­‌کنند. به این ترتیب که اسپرم­‌‌های ساخته‌شده در لوله­‌‌های اسپرم‌ساز (Seminiferous tubules) واقع در بیضه‌­ها در ابتدا به مجاری اپیدیدیم رفته و در آنجا نگه‌داری می‌­شوند. این مجاری با طول باورنکردنی شش متر به دور هم پیچ خورده­‌اند تا به راحتی در پشت بیضه­‌ها جای گیرند و توسط مجاری دفران (اسپرم‌بر) به مجرای انزالی متصل می‌­شوند تا اسپرم‌ها را به درون این مجرا بریزند.

از سوی دیگر کیسه­‌‌های هرمی شکل منی که در پشت مثانه قرار گرفته‌اند مایعی را ترشح و به درون مجرای انزالی تخلیه می­‌کنند که همراه با ترشحات بیضه­‌ها و غده‌ی پروستات وظیفه‌ی انتقال و تغذیه‌ی اسپرم را بر عهده دارند. این مایع که به نام مایع منی شناخته می‌­شود در مجرای انزالی با اسپرم همراه و ترکیب شده و توسط این مجرا به پیشابراه (Urethra) که همان منفذ خروج منی است انتقال داده می‌­شود. برخلاف زنان، محل خروج ادرار و ترشحات جنسی (مایع منی) در مردان یکی بوده که در قسمت سر آلت تناسلی قرار گرفته است. آلت تناسلی در مردان از یک تنه‌ی آزاد (Shaft) و ریشه‌ی متصل به بدن تشکیل‌ شده و کل آن با پوستی نازک، تیره و فاقد چربی پوشانده شده است. اندازه‌ی آلت تناسلی در افراد متفاوت بوده و بر مبنای زمینه­‌‌های ژنتیکی هر فرد تعیین می‌­شود.

تنه‌ی آلت تناسلی از قرار گرفتن سه توده‌ی استوانه­‌ای در کنار هم شکل گرفته که توده‌ی وسطی آن در سر آلت برجسته‌تر شده و حشفه (Glans) را ایجاد می‌کند. پوست حشفه به روی خود چین‌خورده و پره‌پوس (Prepuse) را تشکیل ‌‌‌‌‌‌می‌دهد که همان قسمتی است که در عمل ختنه برداشته می‌­شود. در حالت عادی آلت تناسلی مردانه کوچک و شل بوده و در جلوی بدن آویزان است اما در جریان تحریکات و برانگیختگی جنسی، با ورود خون به آلت تناسلی، این عضو سفت و سخت شده و اندازه‌ی آن تا 15 سانتی‌متر افزایش می­‌یابد یا در اصطلاح عامیانه شق می‌­شود. زیرا قسمت سر و ناحیه‌ی زیر آلت تناسلی دارای رشته­‌‌های عصبی فراوانی هستند که نسبت به تحریکات جنسی بسیار حساس می­‌باشند.

در طی یک رابطه‌ی جنسی آلت تناسلی سفت و سخت شده و نعوظ پیدا می‌کند تا به راحتی وارد واژن زن شود. با ادامه‌ی ارتباط و رخ دادن ارگاسم یا اوج لذت جنسی، انقباضات عضلانی در ناحیه‌ی لگن رخ داده که مایع منی را از طریق هر مجرای دفران به سمت پیشابراه رانده و از آلت تناسلی خارج می­‌کنند تا در صورت وجود شرایط مناسب، بارداری اتفاق بیفتد.