هچینگ کمکی (Assisted hatching)، روشی برای افزایش شانس موفقیت در IVF:

هچینگ آزمایشگاهی یا هچینگ کمکی (Assisted hatching)، یک روش آزمایشگاهی است که همراه با لقاح آزمایشگاهی یا ای وی اف (IVF) انجام می‌گردد.

روش IVF، شامل لقاح تخمک با اسپرم در محیط آزمایشگاه است. هنگامی که یک اسپرم موفق به لقاح با تخمک می‌شود، تخمک بارور می‌گردد و سلول تخم یا جنین تشکیل می شود. طی فرآیند ای وی اف (IVF)، جنین های تشکیل شده به‌ مدت سه تا شش روز از نظر رشد و تقسیم سلولی کنترل می‌شوند، در نتیجه بهترین جنین به امید کمک به باردار شدن طی فرآیند انتقال جنین در رحم زن قرار می‌گیرد و یا برای استفاده ‌های بعدی فریز می شود. جنین در حال رشد، توسط یک پوسته‌ی محافظ به نام زونا پلوسیدا (zona pellucida) احاطه شده است. همزمان با رشد جنین، این پوسته به طور طبیعی پاره می شود که به آن هچینگ (hatching) می‌گویند.

در روش ای وی اف، پس از مرحله انتقال جنین، جنین باید خود را به داخل آندومتر (دیواره داخلی رحم) بچسباند و برای وقوع بارداری، لانه‌گزینی کند. حدود هفتاد تا هشتاد و پنج درصد جنین‌های منتقل شده، موفق به لانه گزینی نمی‌شوند. نظریه‌های مختلفی برای عدم لانه گزینی جنین وجود دارد که یکی از آن ها انجام نشدن درست فرآیند هچینگ می باشد. از جمله عوامل تأثیرگذار در عدم انجام هچینگ، سن مادر یا بالا بودن سطح هورمون FSH در خون مادر می باشند. همچنین ممکن است برخی عوامل خارجی مانند وجود مواد شیمیایی به کار رفته در محیط کشت جنین یا مواد مورد استفاده در فرآیند انجماد جنین، باعث قطع روند هچینگ گردند.

در نتیجه بنا به تشخیص پزشک ممکن است برای افزایش شانس موفقیت در IVF و بهبود لانه گزینی جنین، قبل از قرار دادن جنین‌ها در داخل رحم، شکاف کوچکی در پوسته بیرونی جنین ایجاد گردد که به این روش هچینگ آزمایشگاهی یا هچینگ کمکی (Assisted hatching) گفته می‌شود.

روش هچینگ کمکی یا Assisted hatching چگونه انجام می‌شود؟

برای دانستن چگونگی انجام هچینگ کمکی، ابتدا باید با روند طبیعی لانه‌ گزینی جنین آشنا شوید.

سلول تخمک در اطراف خود دارای یک پوسته‌ی پروتئینی با نام زونا پلوسیدا است. قبل از تبدیل سلول تخمک به جنین، زونا پلوسیدا با سلول‌های اسپرم آمیخته می‌شود و این شروع فرایند لقاح است. هنگامی‌که یک سلول اسپرم به این پوسته نفوذ کرده و تخم را بارور می‌کند، زوناپلوسیدا سخت می‌شود. این مسأله مانع از ورود سلول‌های اسپرم دیگر به تخم بارور می‌شود. در ضمن پوسته‌ی سخت شده به جلوگیری از لانه‌گزینی جنین در لوله‌ های رحمی (که منجر به حاملگی خارج رحمی می‌شود) کمک می‌کند و همچنین سلول‌های جنین اولیه را در کنار هم نگه می‌دارد.

هنگامی که تخم بارور شده به پایین لوله‌‎ی رحمی (فالوپ) می‎رسد و وارد مرحله‌ی بلاستوسیست (جنین اولیه) می‌گردد، زونا پلوسیدا منبسط شده و شروع به نازک شدن و از بین رفتن می‌کند. حدود چهار روز پس از لقاح، ترک‌های زونا پلوسیدا باز شده و جنین پوسته‌ی نازک خود را باز می‌کند. این روند هچینگ طبیعی جنین است.

در طی چند روز پس از hatching، لانه گزینی جنین درون آندومتر انجام می گیرد. جنین بدون ایجاد hatching نمی‌تواند خود را وارد دیواره‌ی رحم کند و این بدان معنی است که حاملگی بدون هچینگ و لانه گزینی درست، ناموفق خواهد بود.

انواع روش های انجام هچینگ کمکی یا Assisted hatching:

در روش هچینگ کمکی که به منظور افزایش شانس موفقیت در IVF انجام می گیرد، پوسته‌ی بیرونی جنین به طور مصنوعی با ایجاد یک سوراخ کوچک در زونا پلوسیدا سست می‌شود. روش های مختلفی برای ایجاد شکاف در پوسته بیرونی جنین وجود دارد که شامل موارد زیر می باشد:

• ایجاد شکاف به صورت مکانیکی: در این روش شکاف، توسط سوزنی میکروسکوپی ایجاد می گردد. این روش معمولا زمان بر است.
• ایجاد شکاف به صورت شیمیایی: در این روش سلول انتخاب شده در موقعیت مورد نظز قرار می گیرد و با استفاده از پیپت حاوی یک محلول شیمیایی اسیدی (pH=2.35) به نام Tyrode، پوسته اطراف جنین آب شده و یا یک سوراخ کوچک در آن ایجاد می گردد. مقادیر اضافی اسید موجود در محیط کشت با پیپت مکیده می‌شود.
• ایجاد شکاف با استفاده از لیزر: از میان تمام روش‌های هچینگ، ایجاد شکاف با کمک لیزر، ایمن‌ترین و مؤثرترین روش می‌باشد. اما تمام آزمایشگاه ‌های جنین شناسی مجهز به انجام این فناوری خاص نیستند و استفاده از هچینگ به روش شیمیایی رایج تر می باشد.

اما در کل مهارت و سطح تجربه‌ی جنین شناس در تمام این روش ها، بسیار تأثیرگذار می باشد.

عوارض احتمالی هچینگ کمکی:

به ندرت استفاده از هچینگ کمکی (Assisted hatching) ممکن است به جنین آسیب برساند. اما با این حال این روش نیز مانند بسیاری از روش های آزمایشگاهی دارای معایبی می باشد، مانند:

• در این روش احتمال ایجاد دوقلوهای همسان ممکن است افزایش یابد و همانطورکه می‌دانید عوارض پزشکی در بارداری‌ های دوقلوی همسان نسبت به بارداری‌های تک قلو بیشتر است.
• همچنین گاهی داروهایی که در فرآیند هچینگ و انتقال جنین تجویز می شوند مانند آنتی بیوتیک‌ها و هورمون‌های استروئیدی، ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی شوند.

آیا هچینگ کمکی روش مفیدی است؟

مطالعات نشان می دهند که Assisted hatching ممکن است به بهبود شانس بارداری بعضی از بیماران مانند خانم هایی که دوره های IVF قبلی ناموفق داشته اند و یا کسانی که احتمال موفقیت ای وی اف در آنها کم است، کمک کند. درست است که هچینگ کمکی احتمالاً به لانه‌گزینی جنین کمک می کند اما متخصصان استفاده از این روش را در تمام بیماران تحت درمان با ای وی اف توصیه نمی کنند. همچنین هچینگ کمکی مانند هر روش دیگری، دارای هزینه ها و خطرات جانبی خاصی می باشد.

در نتیجه تشخیص مناسب بودن استفاده از روش هچینگ کمکی، تنها به عهده پزشک متخصص شما می باشد.

آیا دلایل دیگری برای انجام Assisted hatching وجود دارد؟

در صورتی که طی عمل‌ IVF، انجام تشخیص ژنتیکی قبل از لانه‌گزینی (PGD) ضروری باشد، هچینگ کمکی جنین‌ها در روز سوم پس از لقاح، می‌تواند بیوپسی را برای انجام PGD آسان تر کند. در طی بیوپسی، تعداد کمی از سلول‌های بیرونی جنین، در حدود روز پنجم پس از لقاح (مرحله بلاستوسیست) برداشته می‌شود. مشاهده‌ی سلول‌های بیرونی جنین و خارج کردن سلول‌ها در طی عمل Assisted hatching، آسان‌تر است.