تغییرات جنین و مادر در هفته هفتم بارداری

آنچه برای فرزند شما در هفته هفتم بارداری اتفاق می افتد شامل موارد شگفت انگیزی است که در این قسمت از مقاله به آن می‌پردازیم.

اگرچه در هفته هفتم از بارداری، فرزند شما با سرعتی قابل توجه به رشد و تکامل خود ادامه می‌دهد اما هنوز در ظاهر شما تغییراتی مبنی بر باردار بودن به چشم نمیخورد. هیجان‌انگیزترین اتفاق این هفته، رشد و توسعه‌ی اندام‌های حیاتی درونی و شکل‌گیری ویژگی‌های جسمی و چهره‌ی فرزند شماست. در این هفته و هفته‌های آینده، از لحاظ ساختاری، دم كوچك رویان شما كه در واقع همان استخوان دنبالچه است و تنها بخشی از بدن او بوده و در طول فرآیند رشد و هفته بعه هفته بزرگ‌تر نمی‌شود، بلکه کم کم محو شده و در نتیجه جوانه‌ی درون بدن شما، هر روز بیش از پیش ظاهر یک فرزند واقعی را در ابعاد کوچک پیدا می‌کند.

از لحاظ ظاهری، برجستگی‌های دست و پا که در هفته‌ی ششم شکل گرفته بودند، به رشد خود ادامه داده تا به قسمت‌های مختلف مانند بازو، آرنج، ران‌ها و ساق پا تمایز پیدا کنند. اگرچه در این مقطع از زمان انگشتان دست و پا تا حدی تمایز یافته‌اند و ممکن است در سونوگرافی هفته هفتم بارداری قابل تشخیص و مشاهده باشند، اما هنوز هم به دلیل وجود پرده‌ی نازک مابین آن‌ها، به نظر می‌رسد که بیشتر شبیه به باله‌های کوچک ماهی باشند تا انگشتان ظریف او. اما نگران نباشید و خود را در حال نوازش کردن و در دست گرفتن آن‌ها تصور کنید، زیرا به زودی این پرده نازک از بین خواهد رفت و انگشتان شکل واقعی خود را پیدا می‌کنند.

به ناخن انگشت شست خود نگاه کنید، اگرچه اندازه‌ی فرزند شما اکنون همین‌قدر کوچک است، اما مشخصات صورت او در حال پدیدار شدن بوده و چهره‌ی دوست‌داشتنی‌اش تا حد زیادی شکل می‌گیرد. در این زمان چشم‌هایش که رنگ آن‌ها تا حدی مشخص شده است، توسط چین‌های پوستی پلک کمی پوشانده شده و گوش‌ها نیز به رشد خود ادامه می‌دهند. البته اگرچه گوش داخلی رشد خود را آغاز کرده است، اما گوش خارجی هنوز تا دو هفته‌ی دیگر در اطراف سر پدیدار نخواهد شد.کم کم نوک بینی قلمی او ظاهر شده و هم‌زمان دندان‌ها، زبان و فضای داخلی دهانش نیز شكل می‌گیرند، هرچند هنوز قابل مشاهده نمی‌باشند.

اما مهم‌تر از این تغییرات ظاهری، رشد سر است که در این هفته بیشترین میزان را به خود اختصاص می‌دهد. در هفته‌ هفتم بارداری سر رویان نسبت به بدن او خیلی بزرگ‌تر است و حدود یک سوم از اندازه‌ی کل رویان را تشکیل می‌دهد. در درون سر، هر دو نیمكره‌ی مغز به سرعت در حال رشد و تکامل هستند. به طوری که در این نواحی در هر دقیقه در حدود 100 سلول مغزی جدید تولید می‌شود تا شما بتوانید مادر یک نابغه‌ی کوچک باشید. همزمان ساختمان جمجمه هم برای محفاظت از مغز در حال رشد است و هم‌اکنون شکل شفاف و گردی دارد. در اواخر هفته 7 بارداری است ساختمان مغز و طناب نخاعی تقریباً کامل می‌شوند.

برای جنین در هفته هفتم اتفاقات شگفت‌انگیزی در حال رخ دادن است. جفت و بند ناف رشد بیشتری از هفته‌های قبل داشته و ریه‌ها، دستگاه گوارش و خصوصاً روده‌ها تکامل و توسعه‌ی خود را آغاز می‌کنند.

اگرچه کوچولوی شما تنها یک ماه از عمر خود را طی کرده است، اما علاوه بر اینکه آپاندیس و پانکراس دارد، سه مرحله از رشد کلیه‌های او نیز طی شده است. در حال حاضر کلیه‌ها در جایگاه خود قرار گرفته‌اند و برای شروع کار کنترل مواد دفعی آماده هستند، زیرا به زودی تولید ادرار را شروع خواهد کرد. همان‌طور که فرزند شما در درونتان بزرگ می‌شود، كبد او هم به سرعت مشغول تولید گلبول‌های قرمز خون است و این وظیفه‌ را تا زمان شکل‌گیری مغز استخوان بر عهده دارد. در طول هفته ی هفتم بارداری با تشکیل گلبول‌های قرمز، گروه خونی فرزند شما مشخص می‌شود. در نمای ظاهری، پوستی شفاف و به نازکی یک کاغذ دارد که از ورای آن، رگ‌های خونی به وضوح قابل مشاهده هستند. همچنین جوانه‌های نوک پستان نیز در حال شکل‌گیری می‌باشند.

جالب است بدانید که با وجود این همه تغییرات شگفت‌انگیز، تا انتهای این هفته اندازه‌ی رویان شما در هفته 7 بارداری تنها حدوداً دو برابر می‌شود و از 5-4 میلی‌متر به 13-11 میلی‌متر قد می‌کشد. در واقع اكنون فرزند شما تقریباً 1.2 سانتی‌متر و حدوداً معادل اندازه‌ی یک بلوبری شیرین یا زغال‌اخته‌ی کوچک است. درست است که هنوز خیلی کوچک است، اما این را در نظر بگیرید که او 10.000 برابر بزرگتر از آن است که در ماه قبل بود.

بدن شما در طول این هفته چه تغییراتی اتفاق می افتد؟

در هفته‌ی هفتم بارداری، هنوز هم بدن شما تغییر ظاهری زیادی را نشان نمی‌دهد و حتی ممکن است خود شما تنها به خاطر وجود برخی علائم هفته هفتم بارداری به تازگی متوجه باردار بودن خود شده باشید. البته احتمال دارد برخی از مادران یک ورم کوچک را در پایین شکم خود حس کنند، اما در این مقطع رویان به قدری کوچک است که نمی‌تواند دلیل این ورم باشد و عامل بروز این مسئله بیشتر وجود نفخ است. البته این را باید بدانید که رحم شما به تدریج در حال بزرگ‌تر شدن است و از پنج هفته‌ی گذشته تاکنون اندازه‌ی آن دو برابر شده، اما هنوز هم نیازی به خریدن لباس‌های مخصوص بارداری نیست.

اگر شما تا این زمان هیچگونه علامت ناخوشایند بارداری مانند احساس حساسیت بیشتر در سینه‌ها، خستگی، تغییر در احساسات و عواطف، حساسیت بیشتر نسبت به بوها، افزایش دفعات دفع ادرار، حالت تهوع و استفراغ را نداشته‌اید، به احتمال زیاد در این هفته آن‌ها را تجربه خواهید کرد.

 صبور باشید، این علائم در سه ‌ماهه‌ اول بارداری بسیار شایع بوده و جای هیچ نوع نگرانی وجود ندارد. گذشت زمان و افزایش سن بارداری باعث کاهش این مشکلات خواهد شد. البته این را هم بدانید که ممکن است هر خانم باردار هر کدام از این نشانه های بارداری را در هفته‌های مختلفی تجربه کند.

علاوه بر علائم ذکر شده، در این هفته ممکن است احساس گرمای شدید و گر گرفتن شما را آزار دهد، سعی کنید تا حد امکان لباس‌های کمتر، مناسب با فصل و دمای محیط بپوشید. همچنین احتمال دارد علائم آزاردهنده‌ی دیگری نظیر یبوست و گرفتگی‌های عضلانی را هم تجربه کنید، همه این اتفاقات جزئی از روند طبیعی بارداری بوده و مشکل چندانی محسوب نمی‌شوند. علی‌الخصوص گرفتگی‌های عضلانی که از این زمان به بعد مسئله‌ای کاملاً رایج در حاملگی بوده و معمولاً در شب شدیدتر هم می‌شوند. علت بروز این مشکل ناشناخته است اما اغلب با کشش عضله از شدت آن کاسته می‌شود. اگرچه بروز گرفتگی عضلانی در بارداری طبیعی است اما این نکته را به خاطر بسپارید که هر زمان گرفتگی هم‌زمان با درد شانه یا گردن رخ داد و یا اگر همراه با آن، انقباضات رحمی، سرگیجه و یا ترشحی وجود داشت، حتماً در سریع ترین زمان به دکتر مراجعه کنید.

یکی از تغییرات مهم این هفته در اعضای تناسلی شما رخ می‌دهد و آن هم ضخیم شدن ترشحات دهانه‌ی رحم و تشکیل سدی دفاعی به نام موکوس پلاگ است. این ترشحات با مسدود ساختن دهانه‌ی رحم، مانند سدی دفاعی برای حفظ جنین از صدمات عمل می‌کنند. این سد در تمامی دوران بارداری وجود داشته و نهایتاً با نزدیک شدن زمان زایمان پلاگ به صورت یک لکه‌ی خونی (شو) و با مشاهده لکه بینی دفع می‌شود.

فعالیت‌های هفته هفتم بارداری:

آلبومی برای خود و فرزند در راهتان درست کنید تا بتوانید در آینده همراه با او خاطرات شیرین این دوران را مرور کنید. برای شروع می‌توانید در این هفته، یك عكس از شكم خود بگیرید و یا اینکه از یك نفر بخواهید كه برای شما این کار را انجام دهد. سپس هر ماه یا هفته به هفته، تا هنگام تولد نوزادتان از شكم خود عکس بگیرید. برای جذاب‌تر کردن این عکس‌ها می‌توانید پیراهنی یک شکل پوشیده، در محل ثابتی ایستاده و ژست یكسانی بگیرید. هم‌چنین می‌توانید در هر هفته میوه یا گیاه مناسبی را هم که معادل با اندازه‌ی فرزند شما در آن هفته از بارداری باشد، در دستتان بگیرید. مطمئناً هم برای شما و هم برای فرزندتان آلبومی به یادماندنی خواهد شد.

نگران نباشید:

در این هفته و هفته‌های آتی ممکن است بر اثر ایستادن به مدت طولانی، احساس گیجی و یا غش به شما دست دهد، اصلاً نگران نباشید، در سه‌ ماهه‌ اول بارداری احتمال بروز این مشکلات که مربوط به اثرات هورمون پروژسترون، افزایش در اندازه‌ی رگ‌های خونی (اتساع عروق) و در نتیجه کند شدن برگشت خون به قلب و افت فشار خون است وجود دارد. سعی کنید برای جلوگیری از این اتفاق از ایستادن در مناطق گرم خودداری کرده و با اولین نشانه از سرگیجه، دراز کشیده و یا بنشینید. این شرایط معمولاً پس از سه ‌ماهه‌ اول بارداری برطرف می‌گردد.

بایدها:

• شما در میانه‌ی سه ماهه اول بارداری خود هستید. همه چیز به سرعت در حال اتفاق افتادن است و رشد جنین در هفته هفتم به سرعت درگذر است. اگر تاکنون جهت دریافت مراقبت‌های بارداری به متخصص یا ماما مراجعه نکرده‌اید، اکنون زمان لازم و خوبی برای انجام این کار است. 

• برای مقابله با یبوست، انواع سالاد و سبزیجات را در برنامه‌ی غذایی هفته به هفته خود بگنجانید. به علاوه می‌توانید از زردآلو، کشمش، نان و غذاهای سبوس‌دار نیز استفاده کنید. برای تغذیه‌ی هر چه بهتر در این دوران مراجعه به یک مشاور تغذیه می‌تواند برای شما مفید باشد.

• مولتی ‌ویتامین‌های دوران بارداری را به طور منظم مصرف کنید. مصرف این مکمل‌ها اگرچه ممکن است دستگاه گوارش را به هم ریزد و حالت تهوع شما را بدتر کند، اما برای رشد و نمو فرزندتان ضروری است. اگر حالت تهوع شما را خیلی آزار می‌دهد، قطع مصرف مکمل‌ها اصلاً تصمیم درستی نیست، با پزشک خود مشورت کنید، او راه‌حل‌های مناسبی برای رفع این مشکل به شما ارائه خواهد داد.

• اگر کار شما طوری است که باید مدت زمانی طولانی را پشت میز بی‌حرکت بنشینید، زیر پایتان، یک زیرپایی با ارتفاع مناسب قرار دهید. در حین نشستن هر نیم ساعت پاهای خود را کمی تکان داده و حداقل هر 1 ساعت بلند شده و کمی قدم بزنید تا با این کار از بروز گرفتگی‌های عضلانی، دردهای کمر، تشکیل رگ‌های واریسی و لخته‌ی خون در پاها جلوگیری کنید.

• هم‌چنین هر چند ساعت یک بار مثانه‌تان را خالی کنید تا از بروز عفونت‌های ادراری کاسته شود.

• اگر شرایط کار شما به نحوی است که باید مدت طولانی بایستید، هر 15 دقیقه یکبار بنشینید و به جای ایستادن در یک مکان روی هردو پا، یک پای خود را روی جعبه و یا چهارپایه بگذارید تا فشار وارده به پشتتان کمتر شود.

• بهتر است از این به بعد تا حد امکان کفش‌های طبی با پاشنه ها‌ی کوتاه و یا بدون پاشنه بپوشید، تا فشار کمتری به کمرتان وارد شود و احتمال افتادن و زمین خوردنتان به حداقل برسد. ضمن اینکه در این دوران می‌بایست از پوشیدن کفش‌های نوک تیز هم به دلیل احتمال برهم خوردن تعادلتان دوری کنید.

نبایدها:

• مصرف مایعات را تحت هیچ شرایطی کاهش ندهید. ممکن است نیاز به دفع مکرر ادرار و یا نشست آن خصوصاً در نیمه‌ شب شما را آزار دهد، اما به یاد داشته باشید که کاهش مصرف مایعات راه‌حل مناسبی برای غلبه بر این مشکل نیست چرا که بدن شما در دوران بارداری نیاز مبرمی به دریافت مایعات کافی دارد؛

• در هفته‌های اول بارداری از معاشرت با افرادی که بیمار هستند خودداری کنید، برخی از بیماری‌ها مانند سرخجه، عمدتاً از طریق تماس به فرزندتان منتقل می‌شوند، بنابراین مراقب باشید! اگرچه وضعیت ایمنی بدن شما نسبت به سرخچه در اولین ویزیت‌های پره ناتال (از 28 هفتگی بارداری تا تولد نوزاد) بررسی خواهد شد، اما در صورتی که با فرد مبتلا به سرخچه یا هر نوع بیماری دیگری تماس داشتید، در اسرع وقت پزشک یا مامای خود را مطلع سازید؛

• در این مقطع از بارداری در مورد تماس با حیوانات خاص اطرافتان بسیار محتاط باشید، میش و بره (به ویژه میش) می‌توانند حامل عفونتی باشند که باعث سقط می‌گردد. تا حد امکان نگهداری و رسیدگی به حیوانات را به اطرافیان خود بسپارید؛

• از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید؛

• از انجام ورزش‌های سنگین و بیش از حد خودداری کرده و در صورت رفتن به استخر، از شیرجه زدن و شنا کردن در اعماق، اجتناب ورزید.

پیشنهاد ما به شما برای بهبود شرایط، در این دوران:

در صورتی که در هفته ی 7 بارداری به دلایل مختلفی مانند حالت تهوع یا دفع مکرر ادرار دچار بی‌خوابی یا اختلال خواب شده‌اید با به کار بردن توصیه‌های زیر می‌توانید بر این مشکل غلبه کنید:

• پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار (نوشابه، قهوه و چای) در بعد ازظهر؛

• اجتناب از غذا خوردن قبل از خواب؛

• ورزش کردن را محدود به روز کرده و از انجام آن قبل از خواب پرهیز کنید؛

• نوشیدن یک لیوان شیر گرم قبل از خواب؛

• گرفتن دوش آب ولرم قبل از رفتن به رختخواب؛

• مطالعه قبل از خواب.

اگر راهکارهای بالا برای شما کمک‌کننده نبودند، از دراز کشیدن روی تخت و فکر کردن درباره‌ی مشکلات، بپرهیزید. می‌توانید بعد از بیست دقیقه تلاش ناموفق برای خوابیدن، بلند شده، کاری انجام دهید و خود را سرگرم کنید. تلویزیون تماشا کردن و کتاب خواندن از جمله این کارها هستند. پس از بیست تا سی دقیقه مجدداً به رختخواب بروید، این بار به احتمال زیاد موفق خواهید شد که خواب آرام و راحتی را تجربه کنید.

چنانچه این اختلال در خواب، برایتان تبدیل به مسئله‌ای آزاردهنده و در طول هفته به هفته بارداری تکرار شد، از پزشک خود در این رابطه کمک بگیرید.