این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر سیده معصومه قاضی میرسعید فلوشیپ ناباروری و IVF، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است. 

تشنج در بارداری چه تاثیری بر روی جنین دارد؟

تشنج به معنی انقباضات غیر قابل کنترل عضلانی است که در بیشتر موارد با کاهش سطح هوشیاری همراه می باشد. تشنج در بارداری، شرایط بسیار خطرناکی می باشد که دلایل مختلفی ممکن است باعث به وجود آمدن این حالت گردد، اما می توان گفت تشنج در بارداری اغلب به دلیل فشار خون بالا و مسمومیت بارداری رخ می دهد.
طبق تحقیقات انجام شده، 5% مادرانی که برای بار اول بارداری را تجربه می کنند، در طول دوران حاملگی خود دچار تشنج در بارداری می شوند. این عارضه ممکن است منجر به بروز اختلالاتی مانند کاهش ضربان قلب جنین، زایمان زودرس، جدا شدن جفت و یا حتی سقط جنین گردد. در ادامه به تاثیر تشنج در بارداری بر روی جنین و عوارض آن می پردازیم.

علت تشنج در بارداری:

طیف گسترده ای از عوامل می توانند علت تشنج در بارداری باشند. این عوامل عبارتند از: تومورهای مغزی، صرع، تب شدید، نارسایی کلیه، افت شدید قند خون، مسمومیت ‌ها، فشار خون بالا، مننژیت و مسمومیت بارداری. درمان تشنج در بارداری بر اساس علت آن متفاوت می باشد.
یکی از عواملی که در بالا به آن اشاره شد مسمومیت بارداری است که در اصطلاح پره اکلامپسی نامیده می شود و می تواند مادر را به سمت تشنج های اکلامپتیک پیش ببرد. در صورت وجود علائمی مانند فشار خون بالا در بارداری، ورم و افزایش ناگهانی وزن و دفع پروتئین در ادرار برای مادر باردار، باید اقدامات تشخیصی و پیشگیری لازم انجام گیرد.
تشنج‌ در دوران بارداری به ندرت قبل از ماه ششم حاملگی رخ می ‌دهد و علت اصلی آن اغلب فشار خون بالا در بارداری، همراه با دفع پروتئین زیاد در ادرار است. دفع زیاد پروتئین به دلیل تغییر نفوذپذیری عروق در سراسر بدن (از جمله مغز) ایجاد شده و می تواند منجر به خونریزی مغزی و در نتیجه تشنج شود.
گاهی عدم کنترل قند خون در زنانی که تحت درمان با انسولین هستند نیز می تواند منجر به تشنج و کاهش سطح هوشیاری شود.

آیا میزان و تعداد دفعات تشنج در بارداری تغییر می کند؟

تعداد حملات تشنج در بارداری اغلب تغییر نمی‌‌کند، اما در ۳۵ درصد موارد بارداری ممکن است حملات تشنجی افزایش یابند. علت افزایش حملات تشنج در بارداری افزایش سطح هورمون استروژن در خون و کاهش آستانه تشنج است.

شایع ترین زمان بروز تشنج در بارداری:

شایع‌ترین زمان بروز تشنج جنین در دوران بارداری، سه ماه سوم بارداری است و هر تشنجی تا ۶ هفته بعد از زایمان باید از نظر مسمومیت بارداری بررسی شود.

تشنج در بارداری چه خطراتی دارد؟

تشنج هایی که  سبب از دست دادن آگاهی مادر و حرکات بسیار سریع و شدید او در حین حمله می شوند مخصوصا در دوره بارداری، خطرناک هستند. در هنگام بروز این تشنج ها انقباض و اسپاسم عضله دیافراگم، قطع حرکات تنفسی مادر و در نتیجه اختلال در اکسیژن‌ رسانی به جنین منجر به کاهش اکسیژن خون شریانی و افت ضربان قلب جنین شده، جدا شدن جفت و در موارد شدیدتر می تواند به مرگ یا سقط جنین بیانجامد.
از دیگر خطراتی که ممکن است تشنج در بارداری به همراه داشته باشد، آسیب هایی است که در اثر زمین خوردن مادر می توانند اتفاق بیفتند، مانند زایمان زودرس و به دنیا آوردن نوزاد نارس.
دکولمان جفت (جدا شدن جفت) و زایمان سزارین نیز از دیگر عوارض تشنج در بارداری می باشند.

تشنج در بارداری چه تاثیری  بر روی جنین دارد؟

در تشنج های کوتاه مدت، احتمال بروز عوارض جنینی کمتر خواهد بود ولی در صرع های طولانی احتمال بروز عوارضی مانند سقط جنین و افت ضربان قلب جنین وجود خواهد داشت. علت افزایش حملات تشنجی در بارداری، افزایش سطح استروژن خون و کاهش آستانه تشنج است.
همچنین احتمال ایجاد نقایص جنینی در افراد مبتلا به تشنج حدود ٢ برابر بیشتر از سایر افراد است، اما با کنترل بیماری صرع و تغییر نوع و دوز دارو توسط پزشک متخصص در زنان مبتلا به بیماری صرع می توان از بروز ناهنجاری ‌ها در جنین و حملات تشنجی جلوگیری کرد.
بسیاری از مطالعات، نشان دهنده ارتباط بین تشنج جنین در رحم مادر و عوارض جنینی مختلف مانند افزایش خطر زایمان زودرس، وزن کم نوزاد در هنگام تولد و محدودیت رشد جنین در داخل رحم می باشد. همچنین ایجاد ضربات شدید حین تشنج می تواند منجر به افزایش خطر پارگی پرده های جنینی و متعاقب آن، افزایش خطر عفونت رحمی و حتی مرگ جنین شود.
تشنج در بارداری می تواند روی جنین نیز اثرگذار باشد. ممکن است قلب جنین در طی 30 دقیقه‌ی اول پس از تشنج آرام ‌شود اما اگر تشنج طولانی باشد، به دلیل اختلال در اکسیژن رسانی به جنین و ضربان قلب جنین، ممکن است باعث مرگ و سقط جنین گردد. با انجام مراقبت ‌های بارداری به موقع می‌توان از بروز تشنج در بارداری جلوگیری کرد.                        

اقدامات لازم برای جلوگیری از وقوع تشنج در بارداری و داشتن یک بارداری ایمن:

بسیاری از زنان باردار که مستعد تشنج بوده و یا مبتلا به صرع می باشند، اغلب دچار نگرانی زیادی در مورد بارداری خود می شوند. اقدامات زیر می توانند در این راستا کمک کننده باشند:
1-    اگر مبتلا به صرع هستید، قبل از اقدام به بارداری حتما با متخصص خود مشورت کنید:
حتما لازم است این مورد را با پزشک زنان و نیز متخصص مغز و اعصاب در میان بگذارید. در صورتی که طی ۱ سال گذشته، دچار حملات تشنج نشده اید، بیماری شما تحت کنترل است و در صورت باردارشدن، احتمال اینکه دوران حاملگی را بدون حمله تشنجی بگذرانید، حدود 80 درصد می باشد.
قطع خودسرانه یا کم و زیاد کردن دوز داروها بدون تجویز پزشک، همچنین ویار حاملگی، تهوع و استفراغ، افزایش حجم خون در بارداری، کاهش تحرک دستگاه گوارش و استفاده از آنتی‌اسیدها که جذب داروها را کم می‌کند از جمله عواملی هستند که که احتمال تشنج در بارداری را افزایش می‌دهند.
2-    در طول بارداری تحت نظر پزشک باشید و مراجعات پی در پی را فراموش نکنید:
هر یک تا ٢ ماه یک بار باید کنترل داروها در بارداری انجام شود و درصورت وقوع یا تکرار حملات تشنجی باید بلافاصله ارزیابی وضعیت بارداری صورت گیرد. 
3-    مصرف اسید فولیک را فراموش نکنید:
میزان توصیه شده مصرف اسید فولیک، ۴ میلی‌گرم می باشد. حداقل یک یا دو ماه قبل از بارداری باید مصرف آن شروع شود زیرا می تواند باعث کاهش خطرات ناشی از مصرف داروهای ضد صرع بر جنین گردد. همچنین بهتر است حداقل 6 ماه قبل از بارداری تحت نظر پزشک باشید، زیرا ممکن است دارهای ضد صرع مصرفی با داروهای مکمل و اسید فولیک تداخل داشته باشند.
4-    به هیچ وجه داروهای ضد صرع را در بارداری بطور خودسرانه کم یا متوقف نکنید:
گرچه برخی از داروهای ضدصرع باعث ایجاد عوارضی در بارداری می شوند، اما عدم درمان صرع می‌تواند مادر را در معرض خطرات جدی تری قرار دهد. نوع، مقدار یا تعداد داروهای ضد صرعی که شما مصرف خواهید کرد در طول بارداری باید تغییر کند؛ در این مورد پزشک شما باید تصمیم بگیرد.
5-    غربالگری های جنینی را در بارداری را فراموش نکنید:
بررسی دقیق جنین باید در هفته‌های یازدهم تا سیزدهم بارداری و همچنین هجدهم تا بیستم بارداری (سونوگرافی آنومالی اسکن) انجام شود. برای تشخیص وجود یا عدم وجود نقص های جنینی می توان از تست های تشخیصی مانند سونوگرافی، آمنیوسنتز یا نمونه برداری از پرزهای جفتی نیز استفاده کد.
6-    سبک زندگی سالمی داشته باشید:
داشتن خواب کافی را فرموش نکنید چرا که کمبود خواب ممکن است تشنج در بارداری را تحریک کند. استرس و اضطراب نداشته باشید. مصرف امگا 3، استراحت روانی و جسمی، کاهش مصرف نمک و در صورت صلاحدید پزشک، مصرف آسپیرین نیز می تواند کمک کننده باشد. هم چنین اگر دچار اضافه وزن هستید، با کاهش وزن، کنترل و بررسی وضعیت قند خون (در صورت وجود سابقه دیابت نوع 1 و 2 و یا دیابت بارداری) می توانید گام موثری برای کاهش خطر تشنج در بارداری بردارید. از مصرف غذاهای آماده و کم ‌محتوا خودداری کنید و مصرف میوه و سبزی تازه و ورزش مداوم و آهسته را نیز فراموش نکنید.

نوع زایمان در مادران مبتلا به تشنج در بارداری:

زنان مبتلا به تشنج یا صرع نیز می توانند از طریق واژن یا به روش طبیعی زایمان کنند، مگر این که در طول زایمان مشکلی برایشان به وجود آید. در این موارد با تصمیم پزشک ممکن است لازم باشد تا فرد، زایمان سزارین انجام دهد.

آیا در صورت تشنج در بارداری، می توان بعد از زایمان شیردهی انجام داد؟

نگران نباشید، شما می توانید شیردهی داشته باشید. داروهای ضد صرع به مقدار کمی در شیر ترشح می شوند و در بیشتر موارد، مقدار ترشح شده به اندازه ای نیست که بر نوزاد تاثیر بگذارد.