سقط جنین، دلایل و انواع سقط

پایان حاملگی قبل از هفته بیستم بارداری، پیش از اینکه جنین قدرت زنده ماندن در محیط خارج از رحم را داشته باشد، سقط جنین می نامند. عوامل مختلفی ممکن است باعث ایجاد سقط جنین شوند که بسیاری از آن ها تحت کنترل مادر باردار نمی باشند.

سقط جنین یکی از شایع ترین رخدادهای دوران بارداری می باشد و در یک چهارم موارد حاملگی دیده می شود. سقط جنین انواع مختلفی دارد؛ آشنایی با انواع سقط جنین، علائم سقط جنین در ماه اول، علائم سقط جنین در ماه دوم، نشانه های سقط جنین، علائم سقط نشدن کامل جنین، یا به طور کلی تر علائم، علل و خطر سقط جنین، به داشتن درک بهتر از این عارضه کمک کرده و باعث می شود تا در صورت بروز سقط جنین، اقدامات لازم برای درمان آن به موقع انجام گردد.

سقط شدن جنین اتفاق ناخوشایندی برای زوجین محسوب می‌شود و اکثر مادران نگران باردرای بعدی خود هستند که مجددا به سقط منجر نشود، اما خوشبختانه شواهد نشان می‌دهد که در اکثر موارد این سقط ها به علت مشکلات ژنتیکی تصادفی بوده و احتمال بروز آن در بارداری های بعدی بسیار کم است. اما اگر سقط جنین بیش از 2 بار در بارداری های پشت سر هم اتفاق بیافتد، سقط مکرر نامیده می شود. که دلایل متفاوتی می‌تواند داشته باشد و لازم است که توسط پزشک بررسی شود. 

علائم سقط جنین در ماه اول بارداری

مهم ترین علائم سقط جنین در ماه اول بارداری خونریزی است که ممکن است با درد های شکمی در بارداری نیز همراه باشد حتی ممکن است سقط فراموش شده باشد یعنی هیچ علائمی نداشته باشد. 

به طور کلی علائم سقط جنین در ماه اول بارداری با ماه های دیگر بارداری متفاوت نیست و لازم است در هر زمان از بارداری، هوشیار به تمامی علامت ها باشید.

از جمله علائم سقط جنین می توان به موارد زیر اشاره کرد.
-    لکه بینی؛
-    خونریزی در بارداری؛
-    ترشح بافت یا مایعات از واژن؛
-    انقباضات شکمی؛
-    درد شدید شکمی؛
-    کمر درد.
در صورت مشاهده هر یک از علایم سقط جنین به خصوص لکه بینی و خونریزی در بارداری، ضروری است هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید.

انواع سقط جنین

سقط جنین ‌ها به دو دسته‌ی عمده تقسیم می‌شوند:
-    سقط خود به خودی؛
-    سقط القایی (عمدی).

سقط خود به خودی

به سقط جنینی که بدون عمد و ناخواسته اتفاق بیافتد سقط خود به خودی می‌گویند. شروع علائم سقط معمولا با خونریزی بوده ولی گاهی ممکتن است هیچ علائمی نداشته باشد و با سونوگرافی متوجه این شوید که جنین امکان ادامه حیات ندارد و در حال سقط شدن است.

لازم به ذکر است که تا هفته دوازدهم احتمال سقط خود به خودی وجود دارد و از هفته سیزدهم به بعد احتمال سقط خود به خودی بسیار کم می باشد.

از انواع موارد سقط خود به خودی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

سقط جنین کامل

در این سقط، جنین و دیگر محصولات حاملگی مثل جفت و پرده‌های جنینی و غیره همراه با خونریزی به طور کامل از رحم خارج می‌شود؛ از اولین علائم این نوع سقط خونریزی زیاد است. سقط کامل ممکن است همراه با علائم پریود مثل دل درد شدید همراه باشد.

سقط جنین ناقص

در این نوع سقط جنین، درد، خونریزی و باز شدن دهانه رحم اتفاق می‌افتد ولی بخشی از محصولات بارداری در رحم باقی می‌ماند؛ باقی ماندن برخی محصولات حاملگی در رحم، باعث می‌شود که خونریزی و لکه بینی ادامه پیدا کند، در چنین شرایطی بسته به اینکه چه مقدار از بقایا در رحم باقی مانده است، پزشک ممکن است درمان دارویی یا حتی جراحی (مثل کورتاژ) را توصیه کند. 

سقط جنین اجتناب ناپذیر

در این نوع سقط، فرد تمامی علائم بارز سقط جنین یعنی پارگی کیسه آب، انقباضات شکمی، خونریزی در بارداری و باز شدن دهانه رحم را دارد که در این صورت سقط، اجتناب ناپذیر می‌باشد و کاری از دست پزشک و فرد بر نمی‌آید تا جلوی این روند را بگیرد.

تهدید به سقط جنین

در تهدید به سقط جنین، خونریزی در بارداری، لکه بینی و کمی درد وجود دارد اما دهانه رحم هنوز باز نشده است. در این موارد احتمال ادامه یافتن بارداری وجود دارد. در چنین شرایطی پزشک با تجویز داروهایی مثل پروژسترون می‌تواند به حفظ بارداری کمک کند.

 سقط فراموش شده

در سقط فراموش شده، جنین مرده است اما علائم سقط جنین مانند خونریزی و دل درد وجود ندارد. به سقط فراموش شده گاهی سقط ساکت یا بی صدا نیز می گویند. این نوع سقط هیچ علائمی نداشته و تنها با سونوگرافی می‌توان متوجه این نکته شد که جنین رشد نداشته و تپش قلب ندارد.

سقط عمدی

پایان دادن به بارداری با خواست فرد، توسط دارو و یا عمل جراحی مانند کورتاژ، سقط القایی یا سقط عمدی نام دارد. گاهی اوقات ممکن است جنین مشکل ژنتیکی مثل سندروم داون داشته باشد که در این شرایط با مجوز پزشک قانونی اجازه سقط به فرد داده می‌شود و جزو سقط عمدی محسوب می‌شود.

سقط عمدی خود شامل دو نوع می باشد.

سقط جنین بنا به تشخیص پزشک

گاهی با توجه به تشخیص پزشک و بنا به دلایلی مانند تهدید جان مادر یا صدمه جدی به سلامت او در صورت ادامه‌ی حاملگی، حاملگی ناشی از تجاوزات جنسی یا رابطه‌ نامشروع و یا احتمال تولد نوزادی با نقایص فیزیکی شدید یا عقب‌ماندگی ذهنی، حفظ بارداری برای جنین و یا مادر پر خطر می باشد که در این صورت پزشک دستور ختم بارداری را می دهد.

سقط جنین عمدی یا سقط غیرقانونی

قطع حاملگی بنا به تقاضا و مادر قرص برای سقط جنین استفاده می کند، امری غیرقانونی به حساب می‌آید. سقطی که در 2 ماه اول بارداری انجام شود، عواقب بسیار کمی دارد و توانایی باروری فرد را تغییر نمی‌دهد، اما احتمال عفونت لگنی کمی بالا می‌رود.

اگر از روش جراحی برای این نوع سقط استفاده شود، احتمال حاملگی خارج رحمی در بارداری بعدی، سقط خود به خودی در سه‌ ماهه‌ دوم بارداری و کاهش وزن هنگام تولد نوزاد افزایش می یابد.

استفاده از قرص برای سقط جنین به صورت خودسرانه خطرناک است و برای مادر و بارداری بعدی ممکن است مشکل ایجاد نماید بنابراین حدالمقدور از قرص برای سقط جنین استفاده ننمائید.

سقط عفونی

سقط عفونی، سقطی است که همراه با انتشار سیستمیک عفونت بوده و معمولا به دنبال سقط غیرقانونی ایجاد می‌شود. از جمله علائم این سقط می توان به ترشح بدبو و چرکی از واژن (ترشحات واژن در بارداری) و دهانه‌ی رحم، درد لگن و شکم و تب 8/37 تا 6/40 درجه‌ی سانتی‌گراد اشاره کرد.

به خاطر داشته باشید که این نوع سقط با عوارض بسیار زیادی برای مادر همراه است. در این نوع سقط مادر سریعاً بستری شده و آزمایشات و اقدامات لازم برای او صورت می‌گیرد و در موارد بسیار جدی گاهی انجام عمل هیسترکتومی (برداشتن رحم) ضروری است، که در این صورت قدرت بارداری مادر برای همیشه از دست می‌رود.

عوامل افزایش خطر سقط جنین

در صورتی که مشکلات زیر را در بارداری تجربه می‌کنید لازم است با پزشک خود مشورت کنید، چراکه ریسک سقط شدن جنین را افزایش می‌دهد.

-    هماتوم در بارداری؛

-    افزایش تعداد بارداری ‌های یک زن؛
-    افزایش سن مادر؛ 
-    افزایش سن پدر؛
-    حاملگی مجدد با فاصله 3 ماه بعد از تولد یک نوزاد زنده؛
-    داشتن سابقه‌ سقط یا مرده زایی در حاملگی‌های قبلی؛
-    داشتن سابقه‌ تولد نوزاد مبتلا به نقایص جنینی.

علت سقط جنین

اگر بارداری منجر به سقط شود، یا جنین امکان ادامه حیات نداشته و یا رحم مادر امکان ادامه‌ی بارداری را نداشته. که در ادامه توضیح می‌دهیم.

علل سقط جنین مربوط به جنین

عوامل جنینی که شامل تکامل غیرطبیعی سلول تخم با تعداد غیرطبیعی کروموزوم‌ ها است، یک علت سقط جنین می باشد. علل جنینی مسئول حداقل 50 تا 60 درصد سقط جنین‌ ها می باشند. شایع‌ ترین اختلالات مربوط به تعداد کروموزوم ها، تریزومی‌ها هستند که شناخته شده ترین آن، سندرم داون (تریزومی 21) است که احتمال ابتلا به آن با افزایش سن مادر افزایش پیدا می‌کند. اوج سقط جنین در این گروه در هفته‌ 8 بارداری است.

تکامل غیرطبیعی سلول تخم با تعداد طبیعی کروموزوم‌ها معمولاً در هفته‌های بالاتر بارداری صورت می‌گیرد. اوج سقط جنین در هفته‌ 13 بارداری است. احتمال بروز این اختلال با افزایش سن مادر بعد از 35 سالگی افزایش پیدا می‌کند.

علل سقط جنین مربوط به مادر

دیگر علت سقط جنین، شامل عواملی است که مربوط به مادر بوده و در روند بارداری اختلال ایجاد می کند. از جمله این عوامل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

وجود عفونت‌

 وجود عفونت در دستگاه تناسلی مادر یک علت سقط می باشد. برای مثال در صورت عفونت با هرپس تناسلی، شیوع سقط جنین در نیمه‌ اول حاملگی بیشتر خواهد بود. اگر خانمی مبتلا به هرپس تناسلی گردد، تا 18 ماه پس از درمان عفونت نباید باردار شود و گرنه احتمال سقط بالا می‌رود؛

 ناهنجاری های رحمی و دهانه رحم

 وجود ناهنجاری های رحمی و دهانه رحم دیگر علت سقط جنین می باشند و در حدود 10 درصد موارد سقط جنین را شامل می شوند. اختلالاتی مانند لیومیوم، سندرم آشرمن و لیومیوم ‌های بزرگ و متعدد باعث سقط جنین نمی‌شوند مگر اینکه در محل لانه‌گزینی جفت یا نزدیک به آن قرار داشته باشند. عمده ترین علت سقط جنین در سه ‌ماهه‌ دوم بارداری، نقایص ساختاری رحم یا دهانه رحم (سرویکس) می‌باشند، به خصوص وجود نقایصی مانند سرویکس نارسا؛

اختلالات هورمونی

 کمبود پروژسترون، کم‌کاری تیروئید و دیابت از جمله اختلالات هورمونی هستند که احتمال سقط را افزایش می دهند، البته کم‌کاری تیروئید زمانی شانس سقط را افزایش می‌دهد که با آنتی‌بادی ضد تیروئید همراه باشد؛

بیماری ها و مشکلات پزشکی

 وجود بیماری ‌های سیستمیک مزمن مانند دیابت کنترل نشده، سندرم تخمدان پلی کیستیک، بیماری های کلیوی، سلیاک و ...  نیز ممکن است یک علت سقط جنین باشد.

مشکلات مربوط به سیستم ایمنی

 اختلالات مربوط به سیستم ایمنی ممکن است مانع لانه گزینی جنین در رحم شده و در نتیجه باعث سقط جنین گردد؛

سیگار و الکل

همچنین قرار گرفتن در معرض موادی مانند سیگار، الکل، کافئین، اشعه های مضر، قرص‌های جلوگیری از بارداری، گازهای بیهوشی، آرسنیک، سرب، فرمالدهید و بنزن نیز خطر سقط جنین را افزایش می دهد؛

ضربه و صدمه

وارد آمدن ضربه و صدمه مستقیم یا غیرمستقیم به مادر یا جنین نیز دیگر علت سقط می باشد.

 آیا لکه بینی نشانه سقط است؟

بارداری بعد از سقط 

همچنین لازم به ذکر است که شما عزیزان با مراجعه به کلینیک تخصصی سقط مکرر مرکز مام می توانید از بهترین خدمات، جهت پیشگیری و درمان انواع سقط جنین بهره مند گردید.
شماره تماس مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری مام 42500-021 می باشد.