سقط مکرر چیست

سقط مکرر به چه معناست؟ به مرگ جنین قبل از تکامل و رسیدن به پایان بارداری یعنی از زمان ایجاد تا قبل از هفته بیستم بارداری، سقط جنین گفته می‌شود. در صورتی که سقط جنین بیش از 2 بار پیاپی در بارداری ‌های بعدی اتفاق بیافتد، سقط مکرر یا سقط تکراری نامیده می‌شود که نیاز به بررسی و پیگیری بیشتری دارد.

احتمال سقط مجدد در حاملگی بعدی و بعد از یک بار سقط، 24 درصد، بعد از دو بار سقط پی‌درپی 30 درصد، بعد از 3 بار سقط پی‌درپی 35 درصد و بعد از 4 بار سقط پی‌درپی تقریباً 40 درصد خواهد بود.

سقط مکرر چیست؟

سقط مکرر به از دست دادن دو یا چند بارداری در 23 هفته اول گفته می‌شود. زوج هایی که حاملگی را از دست داده اند نیاز به همدلی و درک دارند. از دست دادن زودهنگام بارداری، به ویژه زمانی که مکرر باشد، یک تجربه آسیب زا از نظر عاطفی است.

انجام بررسی‌های لازم جهت تعیین علت سقط مکرر بعد از دومین سقط پی‌درپی، برای زوجین توصیه می‌شود. به خصوص در صورت وجود شرایط زیر، انجام بررسی های دقیق تر، ضرروی می باشد:

• سن بالای 35 سال خانم؛
• وجود سابقه سقط جنین قبلی بعد از تشکیل قلب جنین و فعالیت آن؛
• وجود مشکل ناباروری در زوجین.

علائم سقط جنین

علامت اصلی سقط جنین خونریزی واژینال است که ممکن است با گرفتگی و درد در قسمت پایین شکم شما همراه باشد. اگر در بارداری خونریزی واژینال دارید، باید سریعا با یک پزشک یا ماما تماس بگیرید. اما به خاطر داشته باشید که خونریزی خفیف واژینال در سه ماهه اول بارداری نسبتاً شایع است و لزوماً به این معنی نیست که شما سقط جنین دارید.

انواع سقط مکرر

سقط مکرر معمولاً به دو گروه زودرس و دیررس تقسیم می شود.

• سقط مکرر زودرس

سقط‌ مکرر زودرس یا زودهنگام (در سه ماهه اول) بیشتر به دلیل مشکلات ژنتیکی یا کروموزومی جنین است، به طوری که 50 تا 80 درصد سقط های خود به خودی به علت تعداد کروموزومی غیرطبیعی جنین هستند. مشکلات ساختاری رحم نیز می تواند در سقط زودرس نقش داشته باشد.

• سقط مکرر دیررس

سقط مکرر دیررس می‌تواند نتیجه ناهنجاری های رحمی، مشکلات خودایمنی، ناتوانی دهانه رحم یا زایمان زودرس باشد.

علت سقط مکرر

در بسیاری از موارد دلایل سقط مکرر مشخص نیست. با این حال، اگر علتی کشف شود، ممکن است رفع آن آسان باشد و یافتن علت در این مرحله ممکن است از تلفات بیشتر و استرس جلوگیری کند. پس از دو سقط جنین پشت سر هم ممکن است پزشک شما از آزمایش‌های تشخیصی کمک بگیرد تا ببینید آیا دلیلی برای سقط جنین وجود دارد یا خیر. هدف از مطالعات فوق، یافتن علت سقط جنین است، اما در 50 تا 75 درصد موارد، آزمایش ها نرمال هستند و علتی کشف نمی شود. با این حال شایع ترین علت های شناخته شده موارد زیر هستند:

مشکلات ژنتیکی (جنین یا والدین)

ناهنجاری های کروموزومی تصادفی جنین شایع است و 50 تا 80 درصد از کل موارد سقط مکرر در سه ماهه اول را تشکیل می دهد.ناهنجاری های کروموزومی تصادفی یعنی قبلا این اختلال در جنین های قبلی نبوده و اولین بار به صورت تصادفی جنین شما به آن مبتلا شده است.

با این حال، مواقعی وجود دارد که برخی از ناهنجاری‌های کروموزومی به طور مکرر منتقل می‌شوند که می‌تواند منجر به از سقط مکرر شود. اگر دو یا چند سقط مکرر داشته اید، شما و همسرتان باید یک آزمایش کاریوتایپ برای بررسی کروموزوم های خود و همسرتان انجام دهید. احتمال یافتن جا به جایی کروموزومی در هر یک از والدین 4٪ است. در برخی موارد، لقاح آزمایشگاهی یا همان ivf به همراه آزمایش ژنتیکی قبل از انتقال جنین ممکن است کمک کننده باشد. انتخاب جنینی که کروموزوم های طبیعی دارد، شانس تولد زنده را افزایش می دهد.

ناهنجاری رحم

حدود 15 درصد از تمام سقط های مکرر ناشی از  اختلالات ساختار رحمی است. ناهنجاری های رحم میتواند مادرزادی باشد. مانند رحم دوتایی، رحمی که با دیواره تقسیم شده است (رحم جدا شده)، یا سایر مشکلات مادرزادی رایج. همچنین توده هایی مانند فیبروم یا پولیپ می توانند در هر مکانی در رحم ایجاد شوند و مانند از شد و خونرسانی به جنین شوند که نتیجه آن سقط جنین خواهد بود.

محل برش جراحی روی رحم نیز می تواند منجر به سقط جنین شود. خبر خوب این است که اکثر این مشکلات را می توان قبل از بارداری از طریق جراحی حل کرد، بنابراین شانس شما برای داشتن یک بارداری سالم افزایش می یابد. ارزیابی مناسب برای مشاهده اینکه آیا مشکلی مانند این وجود دارد بسیار مهم است.

مشکلات هورمونی

مشکلات هورمونی که ممکن است ناشی از وجود اختلال در غدد هیپوفیز و تیروئید و پانکراس و تخمدان باشند، می‌تواند باعث سقط مکرر جنین شود.

عدم تخمک‌گذاری که در سندرم تخمدان پلی کیستیک پیش می‌آید، و مشکالت هورمونی به دنبال آن می‌تواند منجر به سقط جنین می شود. زیرا در این افراد فولیکول بالغ وجود ندارد تا پس از تخمک گذاری هورمون های کافی ترشح شود. خط اول درمان برای بیماران مبتلا به LFD داروهای القای تخمک گذاری مانند کلومیفن سیترات است.

گاهی مشکلات تیروئید با سقط مکرر جنین و سایر عوارض بارداری مرتبط است. تیروئید شما غده ای در گردن شماست که هورمون تولید می کند. بیماری تیروئید کنترل شده باعث سقط جنین نمی شود. با این حال، سطوح بالای "هورمون محرک تیروئید" (TSH) یا وجود آنتی بادی های تیروئید(Anti TPO) ممکن است شما را در معرض خطر سقط جنین قرار دهد.

اگر غده پانکراس در بدن به درستی کار خود را انجام ندهد، انسولین به میزان کافی در بدن تولید نشده و منجر به بیماری دیابت می‌شود. اگر دیابت دارید و به درستی قند خون شما مدیریت نمی شود، ممکن است احتمال سقط مکرر بیشتر باشد. اگر دیابت را به روش های توصیه شده توسط پزشک مدیریت کنید، شانس سقط جنین را افزایش نمی دهد.

پرولاکتین هورمونی است که در غده هیپوفیز شما تولید می شود. بسیاری از عملکردهای بدن از جمله تخمک گذاری و به دنبال آن افزایش سطح پروژسترون خون را کنترل می کند. اگر پرولاکتین بیش از حد یا خیلی کم دارید، ممکن است در معرض خطر سقط جنین باشید.

بیماری خود ایمنی

سندرم آنتی بادی آنتی فسفولیپید: مشکلات ایمنی مادر به طور غیرمستقیم باعث لخته شدن خون در رگ های تغذیه کننده جنین می شود. در چنین شرایطی جنین از مواد مغذی محروم می شود و در رحم می میرد و باعث سقط جنین می شود. اگر 3 بار یا بیشتر سقط جنین کرده اید، می توان تعدادی آزمایش خون برای بررسی این مشکل انجام داد. درمان این بیماری با کمک داروی آسپرین یا هپارین (ضد انعقاد خون) وجود دارد.

اختلالات لخته شدن خون دیگر باعث سقط مکرر حاملگی نمی شود، با این حال، بیمارانی که سابقه شخصی یا خانوادگی لخته شدن خون (به عنوان مثال در اندام ها یا ریه های خود) دارند باید برای برخی از اختلالات لخته شدن خون آزمایش دهند. این یک موضوع پیچیده و گیج کننده است و یک متخصص تشخیص می دهد که کدام آزمایش مناسب است.

مشکلات جفت

جفت عضوی است که به رشد و تکامل کودک شما کمک می کند. به دیواره رحم متصل است و توسط بند ناف به جنین شما متصل می شود. مشکلات جفت می تواند در هر مرحله از بارداری اتفاق بیفتد و می تواند منجر به سقط جنین و مرده زایی شود.

دهانه رحم ضعیف (نارسایی دهانه رحم)

دهانه رحم ورودی رحم است. برای زایمان، دهانه رحم باز می شود تا نوزاد خارج شود. اگر دهانه رحم ضعیف باشد خیلی زود باز می شود و می تواند باعث سقط دیررس یا زایمان زودرس شود.

مشکلات مربوط به پوشش رحم (آندومتر

 برای باردار شدن جنین باید به لایه داخلی رحم شما (لانه ایمپلنت) بچسبد. پوشش رحم شما باید همزمان با جنین برای این کار آماده باشد. پس از اتصال جنین (لانه گزینی)، لایه داخلی رحم شما باید دوباره تغییر کند تا جفت به درستی رشد کند. این تغییرات بستگی به این دارد که هورمون‌ها و سلول‌های لایه داخلی رحم شما در نقاط مناسب چرخه تعادل مناسبی داشته باشند.

این تعادل گاهی اوقات می تواند از چرخه ای به چرخه دیگر تغییر کند. اگر در زمان های مناسب تعادل مناسبی نداشته باشند، ممکن است مشکلات باروری یا سقط جنین را تجربه کنید.

فاکتورهای محیطی

قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی، داروها، اشعه ایکس و غیره نیز ممکن است خطر سقط جنین را افزایش دهد. برخی از این عوامل مربوط به کار هستند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به سبک زندگی مرتبط باشند. استفاده بیش از حد از الکل یا کافئین و سیگار کشیدن (دود دست اول و دوم) توسط هر یک از طرفین ممکن است بر نتایج بارداری تأثیر بگذارد. چاقی با افزایش خطر سقط جنین همراه است.

تشخیص علت سقط مکرر

از روش های مختلفی جهت تشخیص علت سقط مکرر استفاده می شود. از جمله این روش های تشخیصی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هماتوم در بارداری؛
• انجام آزماش خون و بررسی سطح هورمون ها، به خصوص هورمون های تیروئیدی؛
• بررسی کروموزوم های زوجین؛
• بررسی رحم از نظر وجود ناهنجاری های ساختاری با کمک روش هایی مانند عکس رنگی رحم، هیستروسکوپی، هیستروسونوگرافی و... ؛
• بررسی از نظر وجود عفونت ها؛
• انجام بررسی های لازم برای ارزیابی وجود مشکلات مربوط به اسپرم؛
• انجام بررسی های مربوط به سیستم ایمنی؛
• انجام بررسی های لازم از نظر وجود بیماری های زمینه ای مانند دیابت.

عوارض سقط مکرر

سقط مکرر برای زنان ممکن است عوارض زیر را به همراه داشته باشد:

عفونت

عفونت باکتریایی یکی از عوارض غیر معمول سقط جنین است. باکتری‌های واژن می‌توانند وارد دهانه رحم گشاد شده و از آنجا به سمت رحم و لوله‌های فالوپ بروند. آنتی بیوتیک ها اغلب در زمان سقط جنین داده می شوند تا از عفونت های احتمالی جلوگیری کنند. علائم عفونت ممکن است شامل تب و لرز، افزایش درد، ترشحات بدبوی واژن و افزایش خونریزی باشد.

سقط جنین ناقص

بافت جنین یا سایر محصولات بارداری ممکن است به طور کامل از رحم تخلیه نشود. هنگامی که این اتفاق می افتد، ممکن است خونریزی شدید یا نامنظم و عفونت ایجاد شود. سقط ناقص نیاز به کورتاژ دارد.

آسیب دهانه رحم

آسیب به دهانه رحم می تواند در حین عمل سقط رخ دهد. یعنی یک بریدگی سطحی یا پارگی عمیق تر در بافت دهانه رحم ایجاد شود. 

سوراخ شدن رحم

ابزار پزشکی مورد استفاده در روش سقط جنین می تواند از دیواره رحم عبور کند. بسته به محل آسیب و عمق سوراخ، ممکن است خونریزی یا آسیب به اندام های اطراف وجود داشته باشد. سوراخ کردن همچنین می تواند یک نقطه ورود برای عفونت باشد. 

خونریزی شدید

بعد از تمام مراحل سقط جنین مقداری خونریزی مشاهده می شود. با این حال، خونریزی شدید شایع نیست. 

باقی ماندن لخته های خون در رحم

خونریزی داخل رحم و خارج نشدن لخته های حاصل از آن منجر به گرفتگی شدید رحم می شود. در کمتر از 1 درصد از تمام سقط ها رخ می دهد. لخته ها معمولاً با روش آسپیراسیون یا دارو برداشته می شوند.

واکنش های آلرژیک و عوارض مربوط به بیهوشی

هر عمل جراحی که نیاز به بیهوشی یا دارو دارد، به دلیل پاسخ انسان به داروها، خطر کمی را به همراه دارد. عوارض جانبی دارو می تواند واکنش های آلرژیک باشد و باعث بثورات، تنگی نفس، حالت تهوع، استفراغ یا تورم شود. این واکنش ها ممکن است با داروها یا بی حسی موضعی و عمومی رخ دهد.

درمان سقط مکرر

آیا سقط مکرر قابل درمان است؟ درمان سقط مکرر با توجه به علت آن پس از تشخیص، صورت می گیرد. درمان سقط مکرر در مواردی که علل ایمونولوژیکی علت آن باشند، توسط تجویز داروهایی مثل هپارین، آسپیرین، ویتامینD، ایمونوگلوبولین تزریقی و یا ترکیبی از این داروها می باشد.

متفورمین و پروژسترون نیز از جمله درمان‌های دارویی مورد استفاده برای درمان سقط مکرر با علل هورمونی هستند. برای درمان سقط مکرر که در نتیجه مشکلات ساختاری رحم ایجاد می‌شود، ممکن است گاهی نیاز به انجام عمل جراحی (در بیشتر واقع با کمک لاپاراسکوپی) برای برطرف کردن مشکل مذکور و یا بستن دهانه‌ رحم برای جلوگیری از باز شدن آن باشد تا فرد قادر به حفظ محصولات حاملگی تا پایان دوران بارداری خود باشد.

به طور کلی درمان سقط مکرر می تواند شامل موارد زیر باشد:

• اصلاح مشکلات هورمونی
• درمان جراحی ناهنجاری های رحمی یا فیبروم
• تشخیص ژنتیکی قبل از لانه گزینی (PGD)
• درمان های ایمونولوژیک
• داروهای رقیق کننده خون

بارداری پس از سقط مکرر

یک یا حتی دو سقط خود به خودی جنین نشان دهنده ناباروری در آینده نیست. با این وجود، سقط جنین ممکن است زنان را نگران کرده و توانایی آنها برای تولد زنده را زیر سوال ببرد. اما باید بدانید بیش از نیمی از مواقع، خانواده ها پس از از دست دادن دو بارداری، بدون کمک، فرزندان سالمی خواهند داشت.

سخن آخر

با اینکه علت بسیاری از سقط‌های مکرر نا مشخص است، بسیاری از بیماران بارداری سوم موفقی را پشت سر می گذارند. یعنی پس از دو سقط جنین، 65 درصد احتمال دارد که بارداری سوم شما با تولد زنده به پایان برسد. جستجوی یک پزشک متخصص در سقط های مکرر مهم است تا ریشه مشکل را پیدا شود.

همچنین جالب است بدانید که اقداماتی برای جلوگیری از سقط مکرر وجود دارند. برای مثال یکی از عوامل خطر سقط مکرر، چاقی می باشد. چاقی احتمال سقط مکرر را افزایش می دهد، بنابراین کاهش وزن و در کل بهبود سبک زندگی، می تواند تا حدودی باعث جلوگیری از سقط مکرر شود.

شما می‌توانید برای خواندن مقالات بیشتر به مجله اینترنتی مام مراجعه کنید، همچنین برای رزرو نوبت و مشاوره حضوری با متخصصین ما، به مرکز مام مراجعه کنید.