چه مدت بعد از سقط جنین می توان اقدام به بارداری کرد؟

این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر فاطمه فرج زاده فلوشیپ ناباروری و IVF، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است.

بارداری بعد از سقط جنین می تواند استرس زا و گیج کننده باشد. سوالات بسیاری برای اقدام به بارداری بعد از سقط جنین ایجاد می شوند، مانند " بعد از سقط جنین، چه زمانی بهترین وقت برای بارداری است؟ آیا احتمال سقط مکرر وجود دارد؟ ". در این مطلب قصد داریم تا به شرح این موضوع بپردازیم و در ابتدا بهتر است با علل  سقط جنین آشنا شویم.

علل سقط جنین:

به از دست دادن جنین قبل از هفته 20 بارداری (در برخی منابع علمی تا هفته 24 بارداری)، سقط جنین می گویند. سقط جنین ممکن است با علائمی مانند خونریزی شدید همراه باشد. در بسیاری از موارد، سقط جنین به دلیل عدم رشد طبیعی جنین ایجاد می شود. در حدود 50 درصد موارد از بین رفتن بارداری در مراحل اولیه، اختلالات کروموزومی است. بیشتر مشکلات کروموزومی به صورت تصادفی و در مرحله تقسیم سلولی و رشد آن ها اتفاق می افتد، همچنین اختلالات کروموزومی با افزایش سن زنان نیز شیوع بیشتری می یابد.

گاهی برخی از بیماری ها از قبیل دیابت کنترل نشده یا مشکلات رحمی هم می توانند منجر به سقط جنین گردند. اما به طور کلی علت اصلی سقط جنین هنوز مشخص نشده است. حدود 8 تا 20 درصد بارداری های شناخته شده به سقط جنین ختم می شوند. تعداد واقعی سقط جنین بیشتر از تعداد شناخته شده آن است، زیرا جنین در بسیاری از زنان پیش از آنکه بدانند باردار هستند، سقط می شود.

سقط مکرر جنین چیست؟

سقط جنین معمولا یک بار اتفاق می افتد. بیشتر زنانی که سقط جنین را تجربه کرده اند، برای اقدام به بارداری بعد از سقط جنین مشکلی ندارند و فقط تعداد کمی از زنان یعنی در حدود یک درصد از آن ها، دچار سقط مکرر می شوند. احتمال سقط جنین در بارداری بعدی پس از سقط جنین، حدود 20 درصد است. پس از دو سقط جنین پی در پی، خطر سقط جنین به 28 درصد افزایش می یابد و پس از سه یا چند سقط مکرر، خطر سقط جنین حدود 43 درصد خواهد بود.

بهترین زمان برای اقدام به بارداری بعد از سقط جنین چه موقع است؟

سقط جنین می تواند با احساس شدید ناراحتی و از دست دادن همراه باشد. زن و شوهر هر دو ممکن است احساس ناراحتی، غم و اضطراب را تجربه کنند. بهتر است رابطه جنسی بعد از سقط جنین پس از اتمام علائم سقط جنین مانند درد یا خونریزی شدید آغاز شود، زیرا قبل از رفع این علائم هنوز خطر عفونت وجود دارد؛ به همین دلیل معمولا تا دو هفته پس از سقط جنین، برقراری رابطه جنسی توصیه نمی شود.

ممکن است بیمار در ماه اول بعد از سقط جنین و قبل از شروع قاعدگی، تخمک گذاری داشته باشد و بنابراین باردار شود. از این رو بهتر است برای جلوگیری از باردار شدن تا زمان آمادگی مجدد برای بارداری و پیشگیری از تخمک گذاری، از قرص های جلوگیری از بارداری استفاده شود. گاهی پزشک به بیمار توصیه می کند که حداقل یک ماه پس از اولین پریود بعد از سقط جنین اقدام به بارداری کند، زیرا اولین سیکل قاعدگی پس از سقط جنین معمولا بسیار کوتاه تر و یا بسیار بلند تر از مقدار طبیعی پریود خواهد بود و ممکن است بیمار خونریزی شدید داشته باشد.

در صورتی که فردی پس از سقط جنین و قبل از پریود و با اولین تخمک گذاری باردار شود، جای نگرانی وجود ندارد زیرا بارداری بعد از سقط جنین و پیش از شروع مجدد قاعدگی، خطرات بارداری را افزایش نمی دهد. برخی شواهد نشان می دهند که بارداری بعد از سقط جنین پس از شش ماه، خطر سقط جنین را در حاملگی بعدی، کاهش می دهد. پس از سقط جنین بیمار باید از نظر احساسی و جسمی آماده بارداری بعدی باشد، بنابراین باید با پزشک خود در این زمینه مشورت نماید و در صورت صلاحدید پزشک برای بارداری آماده شود. بعد از داشتن دو یا چند سقط مکرر پزشک ممکن است برای بررسی بیشتر، آزمایشات متعددی را برای بیمار درخواست نماید.

آیا قبل از اقدام به بارداری بعد از سقط جنین، انجام آزمایشات خاصی لازم است؟

در صورت تجربه دو یا تعداد بیشتری سقط مکرر، پزشک ممکن است برای شناسایی علت سقط مکرر، انجام آزمایشات زیر را برای بیمار توصیه نماید:

•    آزمایش خون: آزمایش خون جهت ارزیابی مشکلات هورمونی یا بررسی سیستم ایمنی فرد انجام می شود.

•    آزمایش ژنتیک: ممکن است لازم باشد تا بیمار و همسرش برای بررسی وجود اختلالات کروموزومی، آزمایش خون بدهند تا مشخص شود که آیا اختلالات کروموزومی علت ایجاد سقط جنین هستند یا خیر. گاهی خود جنین در صورت موجود بودن بافت جنین سقط شده، برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می شود.

همچنین برای تشخیص مشکلات رحمی ممکن است از روش های زیر استفاده شود:

•    سونوگرافی: در سونوگرافی با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویر از ساختاری درونی بدن ایجاد می شود. در هنگام اقدام به بارداری بعد از سقط جنین، سونوگرافی ممکن است بصورت واژینال یا ابدومینال (شکمی) برای بررسی رحم و تشخیص مشکلاتی مانند فیبروم رحمی انجام شود.

•    هیسترسکوپی: در هیسترسکوپی وسیله ای به نام هیسترسکوپ از طریق سرویکس وارد رحم می گردد تا مشکلات رحمی شناسایی و سپس درمان شوند.

•    هیستروسالپنگوگرافی یا عکس رنگی رحم (HSG): هیستروسالپنوگرافی جهت بررسی وجود انسداد در لوله های فالوپ (رحمی) انجام می شود. در هنگام هیستروسالپنگوگرافی ماده حاجب از طریق لوله نازکی از واژن و دهانه رحم وارد حفره رحمی و لوله های فالوپ می شود، سپس تصاویری از رحم و لوله های رحمی ایجاد می گردد.

•    سونوهیستروگرافی: این نوع سونوگرافی پس از تزریق محلول سالین به داخل حفره رحمی از طریق واژن و سرویکس انجام می شود. یکی از روش های بررسی امکان بارداری بعد از سقط، سونوهیستروگرافی است. هیستروسونوگرافی اطلاعاتی را در مورد بخش داخلی رحم، سطح خارجی رحم و وجود هر گونه انسداد در لوله های رحمی در اختیار پزشک قرار می دهد.

•    MRI: گاهی جهت بررسی رحم برای اقدام به بارداری بعد از سقط جنین، از تکنیک MRI استفاده می شود. در MRI با استفاده از امواج صوتی و امواج رادیویی، تصاویری دقیقی از رحم تشکیل می گردد.

چنانچه با روش های فوق علت سقط جنین مشخص نشود، زوجین نباید امید خود را برای بارداری از دست بدهند، زیرا بیشتر زنانی که سقط مکرر دارند، احتمالا در نهایت بارداری سالمی خواهند داشت.

آیا راهی برای افزایش شانس بارداری بعد از سقط جنین وجود دارد؟

معمولا برای جلوگیری از سقط جنین نمی توان کاری انجام داد؛ اما در کل داشتن سبک زندگی سالم برای سلامت مادر و کودک آینده او امری بسیار مهم است. چند ماه پیش از اقدام به بارداری بعد از سقط جنین، بیمار باید مکمل ویتامین و اسید فولیک را به صورت روزانه مصرف نماید. همچنین در صورت وقوع بارداری بعد از سقط جنین، مادر باردار باید مصرف کافئین را محدود نموده و از نوشیدن الکل، سیگار و داروهای غیر مجاز در دوران بارداری خودداری نماید.

مدیریت مسائل عاطفی در صورت وقوع بارداری بعد از سقط جنین:

وقوع بارداری بعد از سقط جنین احتمالا برای بیمار، توأم با احساس خوشحالی و نگرانی و ترس از سقط مکرر و مجدد خواهد بود. گرچه بارداری بعد از سقط جنین می تواند منجر به بهبودی بیمار گردد، اما در عین حال ممکن است اضطراب و افسردگی پس از زایمان را نیز به همراه داشته باشد. در صورت وقوع سقط جنین، بیمار باید در مورد احساسات خود باید با دیگران صحبت کند و با همسر، خانواده و دوستان خود ارتباط برقرار نماید. اگر تحمل سقط جنین و بارداری بعد از سقط برای فردی مشکل است، باید با پزشک خود یا مشاور مشورت نماید.