خونریزی شدید پریود (منوراژی) یا هایپرمنوره:

هایپرمنوره چیست؟ خونریزی زیاد قاعدگی یا منوراژی (هایپرمنوره) یا خونریزی شدید در پریودی، یکی از انواع اختلالات قاعدگی می‌باشد که در طی آن دوره‌ خونریزی عادت ماهانه و یا حجم خون ریزی بیش از حد نرمال می‌باشد.

در واقع خونریزی زیاد قاعدگی (منوراژی) ادامه یافتن خونریزی عادت ماهانه بیش از هفت روز یا از دست دادن بیش از 80 میلی‌لیتر خون در جریان خونریزی عادت ماهانه می‌باشد، به صورتی که خونریزی باعث شود هر ساعت یا هر چند ساعت پشت سر هم، یک یا چند تامپون یا پد خیس شود، یا نیاز به استفاده بیش از یک پد همزمان برای کنترل جریان قاعدگی باشد، یا نیاز به تعویض پد یا تامپون در طول شب باشد و یا اینکه قاعدگی با دفع لخته های خون بزرگ همراه باشد.

خونریزی زیاد قاعدگی یا منوراژی بسیار شایع است و حدود یک سوم زنان به دنبال معالجه آن هستند. خونریزی زیاد قاعدگی طبیعی نیست و این مساله می تواند زندگی فرد را مختل کند و یا حتی ممکن است نشانه مشکل جدی تری در سلامتی فرد باشد.

علت خونریزی زیاد در پریودی چیست؟

عوامل زیادی ممکن است علت خونریزی شدید در دوران قاعدگی باشند. ناهنجاری‌های ساختاری دستگاه تناسلی، وجود اختلالات خونی، اختلالات هورمونی مانند کم‌کاری تیروئید و یا سرطان های دستگاه تناسلی، مثال هایی از علت خونریزی زیاد و لخته در پریودی یا منوراژی می باشند. بررسی‌های اولیه برای یافتن علت خونریزی زیاد قاعدگی با هدف بررسی وضعیت بارداری، وضعیت یائسگی و منشا خونریزی آغاز می‌گردد.

از علل منوراژی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وجود فیبروم یا فیبروئید های رحمی؛

• وجود پولیپ در اندومتر؛

• تخمک گذاری نامنظم: اگر تخمک گذاری به طور منظم رخ ندهد، اندومتر (پوشش داخلی رحم) ممکن است خیلی ضخیم شود. این وضعیت در دوران بلوغ و قبل از یائسگی شایع است. همچنین در خانم هایی که شرایط پزشکی خاصی دارند مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک و کم کاری تیروئید ممکن است رخ دهد.

• وجود نقص در سیستم انعقادی: در هنگام خونریزی قاعدگی، وجود سیستم انعقادی سالم برای کنترل میزان خون ریزی لازم است و اگر به هر دلیلی این سیستم ناقص عمل کند خونریزی در زمان مناسب متوقف نخواهد شد. اختلالات پلاکتی (ITP)، بیماری هایی که موجب نقص در سیستم انعقادی می گردند مانند بیماری ون ویلبراند و یا استفاده از داروهای ضدانعقاد مانند وارفارین، مثال هایی از عوامل ایجاد کننده اختلال در سیستم انعقادی می باشند؛

• دستگاه داخل رحمی مسی (IUD) نیز می تواند باعث خونریزی زیاد قاعدگی بویژه در سال اول استفاده شود؛

• سرطان اندومتر رحم: این سرطان می تواند باعث خونریزی نامنظم، خون ریزی بعد از اتمام خونریزی ماهانه (اواسط سیکل) یا حتی بعد از وقوع یائسگی شود. خونریزی شدید قاعدگی می تواند نشانه اولیه سرطان اندومتر باشد. بیشتر موارد سرطان اندومتر در زنانی که دهه 60 زندگی شان را می گذرانند و یائسه شده اند، تشخیص داده می شود؛

• بیماری‌های التهابی لگن؛

• اندومتریوز (گسترش بافت داخلی رحم در مکان‌هایی خارج از رحم که باعث ایجاد خون ریزی های غیرطبیعی و دردناک می‌شود)؛

• آدنومیوز (گسترش بافت داخلی رحم به داخل بافت ماهیچه‌ای رحم که باعث ایجاد خونریزی‌های غیرطبیعی و دردناک می‌شود)؛

• عوارض مربوط به بارداری (سقط یا حاملگی خارج رحمی)؛

• علل روحی مانند استرس‌ها؛

• وجود عفونت‌های منتقل شونده از راه جنسی.

البته برخی اوقات، علت خونریزی زیاد قاعدگی مشخص نیست.

علائم و نشانه‌های خونریزی شدید قاعدگی یا منوراژی:

طول چرخه‌ی طبیعی قاعدگی 35-21 روز می‌باشد. تعداد روزهای نرمال تداوم خونریزی، 5 تا 7 روز و حجم طبیعی آن 25 الی 80 میلی لیتر می‌باشد، اما اگر خونریزی قاعدگی بیش از 7 روز طول بکشد و یا حجم خونریزی در یک سیکل بیش از 80 سی سی باشد، نشان دهنده خونریزی زیاد قاعدگی یا منوراژی (هایپرمنوره) است که یکی از شایع ترین اختلالات قاعدگی می باشد. در صورت افزایش خونریزی باید به این سوال دقت کنیم که اگر خونریزی قاعدگی زیاد باشد چه کنیم.

عوارض خونریزی شدید پریود:

در پاسخ به این موضوع که خونریزی شدید دارم و باید چه کنم توجه داشته باشید که گذشته از عوارض اجتماعی و روانی خونریزی زیاد قاعدگی که باعث ناراحتی روحی افراد می‌شود؛ از دست دادن حجم زیادی از خون، منجر به کاهش ذخایر آهن بدن خواهد شد که با علائمی مانند کوتاهی نفس، ضعف، خستگی، سردرد، کاهش تمرکز و.... ظاهر می‌گردد. همچنین ممکن است باعث افزایش ریسک مشکلات قلبی شود.

تشخیص منوراژی (هایپرمنوره): 

تشخیص منوراژی به وسیله‌ی گرفتن شرح حال دقیق پزشکی، معاینه فیزیکی و سونوگرافی ترانس واژینال صورت می‌گیرد و در صورت لزوم برای تشخیص ممکن است از تست ‌های آزمایشگاهی یا هیستروسکوپی نیز استفاده شود. به طور کلی رایج ترین روش های تشخیصی منوراژی عبارتند از:

• گرفتن شرح حال پزشکی فرد در مورد بیماری های گذشته و حال، سابقه جراحی، تاریخچه بارداری، داروهای مصرفی، روش پیشگیری از بارداری، وضعیت چرخه قاعدگی از جمله تاریخ شروع دوره، مدت خونریزی و میزان خونریزی (کم، متوسط، سنگین یا در حد لکه بینی)؛

• انجام معاینه‌ی لگنی و مقعدی برای اطمینان از اینکه منشا خونریزی، دستگاه تناسلی تحتانی (واژن یا سرویکس) است یا رکتوم و همچنین بررسی از نظر وجود عفونت های مقاربتی؛ 

• انجام آزمایشاتی همچون پاپ اسمیر برای رد کردن خونریزی زیاد پریودی با منشاء نئوپلازی یا آزمایش بارداری برای رد احتمال سقط یا بارداری خارح از رحمی یا بررسی هورمون های تیرویید برای تشخیص کم کاری تیرویید؛

• انجام سونوگرافی لگنی که اولین روش برای تشخیص ناهنجاری‌های رحمی و مشکلات مربوط به تخمک گذاری می‌باشد؛ 

• هیستروسکوپی برای مشاهده داخل رحم؛

• بیوپسی اندومتر در افراد بالای 35 سال یا در موارد شک به سرطان آندومتر یا هایپرپلازی آتیپیکال یا بدخیمی‌ها؛

• سونوهیستروگرافی؛

• انجام MRI.

درمان خونریزی زیاد قاعدگی:

درمان خونریزی زیاد در پریودی به علت افزایش خونریزی، شدت آن و اهداف باروری آینده‌ی فرد بستگی دارد. خط اول درمان منوراژی برای زنان با خونریزی زیاد قاعدگی که موارد پاتولوژی در آن‌ها تشخیص داده نشده است، افرادی که فیبروم کوچکتر از ۳ سانتی‌متر دارند و یا در موارد آدنومیوز، تجویز قرص‌های ضدبارداری یا پروژسترون به تنهایی می‌باشد که برای کوتاه مدت کاربرد دارد. در بلند مدت از پروژسترون‌های تزریقی استفاده خواهد شد. در صورتی که فیبروم‌ ها به درمان‌های هورمونی پاسخ ندهند، روش جراحی برای حذف فیبروم‌ ها انجام خواهد شد.

در افرادی که تمایلی به دریافت درمان دارویی ندارد و همچنین در مواردی که حفظ باروری در زوجین مد نظر نیست، درمان جراحی به عنوان خط اول درمان قرار می‌گیرد. هیسترکتومی یکی از جراحی های قطعی در این گروه از بیماران می باشد به خصوص زمانی که برداشتن فیبروم به تنهایی ممکن نیست. همچنین تخریب اندومتر (لایه‌ی داخلی رحم) با استفاده از تکنیک گرما نیز یکی دیگر از راه ‌های درمان خونریزی زیاد قاعدگی می‌باشد.

استفاده از برخی قرص‌ها باعث کاهش ۵۰ درصدی خونریزی می‌شوند و حتی می‌توان از آن ها به صورت ترکیبی با درمان‌های هورمونی هم استفاده کرد. داروهای ضد التهاب نیز ممکن است در درمان خونریزی شدید قاعدگی مؤثر باشند. این داروها خط اول درمان خونریزی زیاد قاعدگی با منشاء تخمک گذاری نامنظم می‌باشند. برداشتن رحم درمان قطعی خونریزی‌ های زیاد پریودی می‌باشد. 

معمولاً ابتدا داروها برای درمان خونریزی شدید قاعدگی استفاده می شوند به این صورت که:

• خونریزی سنگین ناشی از مشکلات تخمک گذاری، اندومتریوز، سندرم تنبلی تخمدان و فیبروم ها اغلب با روش های پیشگیری از بارداری هورمونی قابل کنترل است. این روش ها بسته به نوعشان، می توانند جریان قاعدگی را سبک تر کنند، به منظم تر شدن دوره ها کمک کنند یا حتی خونریزی را به طور کامل متوقف نمایند. این روش ها شامل استفاده از دستگاه داخل رحمی پروژسترونی و قرص‌های خوراکی پیشگیری از بارداری ترکیبی می باشند.

• هورمون درمانی نیز می تواند برای خونریزی شدید پریود که در دوران قبل از یائسگی رخ می دهد مفید باشد. قبل از تصمیم گیری برای استفاده از هورمون درمانی، باید میزان فواید و خطرات (مانند افزایش خطر حمله قلبی، سکته مغزی و سرطان) آن بررسی شود. هورمون درمانی شامل استفاده از پروژسترون خوراكي و پروژسترون تزریقی است.

• آگونیست های آزاد کننده گنادوتروپین  (GnRH) چرخه قاعدگی را متوقف می کنند و اندازه فیبروم ها را کاهش می دهند. این داروها فقط برای دوره کوتاهی (کمتر از 6 ماه) استفاده می شوند. تأثیر آن ها بر روی فیبروم ها موقتی است و پس از قطع مصرف دارو، فیبروم ها معمولاً به اندازه اصلی خود بر می گردند.

• ترانگزامیک اسید یک داروی بدون نسخه است که خونریزی زیاد پریود را درمان می کند. این دارو به صورت قرص وجود دارد و هرماه در شروع دوره قاعدگی مصرف می شود.

• داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و مفنامیک اسید نیز ممکن است به کنترل خونریزی شدید پریودی و تسکین درد قاعدگی کمک کنند. در صورت وجود اختلالات خونی و انعقادی، درمان ممکن است شامل استفاده از داروهای خاصی برای کمک به لخته شدن خون باشد.

در صورت عدم کاهش خونریزی با دارو، ممکن است به یک روش جراحی نیاز باشد:

•Endometrial ablation: این روش اندومتر رحم را از بین می برد، خونریزی قاعدگی را متوقف کرده یا کاهش می دهد. احتمال بارداری بعد از این روش وجود ندارد، اما به ندرت ممکن است اتفاق بیفتد. در این صورت، خطر و عوارض جدی افزایش می یابد. در صورت استفاده از این روش تا بعد از یائسگی باید از روش های پیشگیری از بارداری استفاده شود. عقیم سازی دائم ممکن است گزینه مناسبی برای جلوگیری از بارداری برای خانم هایی باشد که از این روش استفاده می کنند. Endometrial ablation فقط پس از تجویز دارو یا سایر روش های درمانی باید در نظر گرفته شود.

• آمبولیزاسیون شریان رحمی: برای درمان فیبروم ها استفاده می شود. در آمبولیزاسیون شریان رحمی، رگ های خونی که به رحم می رسند، بسته می شوند، در نتیجه جریان خون به رحم متوقف شده که باعث کاهش رشد فیبروم ها می گردد.

• میومکتومی: یک روش جراحی برای برداشتن فیبروم ها بدون برداشتن رحم است. 

• هیستروسکوپی: همچنین در برخی موارد می توان از هیستروسکوپی برای از بین بردن فیبروم ها یا متوقف کردن خونریزی ناشی از فیبروم استفاده کرد.

• جراحی برداشتن رحم (هیسترکتومی): هیسترکتومی برای درمان فیبروم ها و آدنومیوز در مواردی که سایر درمان ها شکست خورده اند یا گزینه ای دیگری وجود ندارد، بکار برده می شود. همچنین برای درمان سرطان آندومتر نیز از این روش استفاده می گردد. بعد از برداشتن رحم، خانم دیگر نمی تواند باردار شود و دوره قاعدگی نخواهد داشت.

به طور کلی توجه داشته باشید که در صورت مشاهده خونریزی شدید در خود، باید بتوانید با مراجعه به پزشک و انجام بررسی های لازم به پاسخ سوالات زیر برسید و از وضعیت خود آگاه شوید:

• چه چیزی خونریزی قاعدگی را زیاد می کند؛
• روش های درمان دارویی خونریزی شدید؛
• علت خونریزی شدید در پریودی چیست؛
• علت لخته شدن خون در پریود؛
• خونریزی زیاد در پریودی نشانه چیست؟؛
• دلیل خونریزی شدید در اولین پریود بعد از زایمان چه چیزی می تواند باشد؛
• راه حل جلوگیری از خونریزی قاعدگی؛
• دلیل افزایش خونریزی قاعدگی.