فارسی
العربیهمجله مام - به روزترین مقالات در حوزه باروری و درمان ناباروری
مشاهده فهرست مطالب سلامت زنان و مردان
پریود نشدن یا آمنوره
عوامل متعددی باعث بر هم خوردن نظم و روند طبیعی چرخه قاعدگی (عادت ماهانه) در خانم ها می گردند و باعث بروز اختلالاتی در این چرخه می شوند که به طور کلی به آن ها اختلالات قاعدگی می گویند. اختلالات قاعدگی انواع مختلفی دارند. یکی از این اختلالات قاعدگی آمنوره یا همان پریود نشدن است. عدم ایجاد عادت ماهانه در خانم را آمنوره گویند که می‌تواند شامل عدم شروع اولین پریود تا سن 15 سالگی دختر و همچنین عدم وقوع عادت ماهانه به مدت سه دوره ی متوالی در سال‌های بعد از شروع اولین قاعدگی باشد.
از شایع‌ترین علل آمنوره، می توان به بارداری اشاره کرد. سایر دلایل ایجاد آمنوره شامل مشکلات مربوط به ارگان‌های تولید مثل یا غدد می‌باشد که به تنظیم سطح هورمون های بدن کمک می‌کنند. درمان آمنوره اغلب با برطرف کردن عامل به وجود آورنده آن، انجام می پذیرد.
انواع آمنوره
دو نوع آمنوره وجود دارد: آمنوره اولیه و آمنوره ثانویه.
آمنوره اولیه عدم وقوع اولین قاعدگی در یک زن جوان تا سن 15 سالگی است و آمنوره ثانویه به حالتی گفته می شود که خانمی چرخه‌ی قاعدگی عادی داشته است اما حداقل به مدت 3 ماه چرخه‌ی قاعدگی او متوقف می شود.
علل آمنوره اولیه:
از علل آمنوره اولیه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
• نارسایی در تخمدان ها؛
• وجود مشکلات هورمونی مربوط به هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز؛
• ضعیف بودن اندام های تولید مثل.
البته در بسیاری از موارد، علت آمنوره اولیه مشخص نیست.
علل آمنوره ثانویه:
شایع ترین علل آمنوره ثانویه عبارتند از:
• بارداری؛
• شیر دهی؛
• قطع مصرف قرص های ضد بارداری؛
• یائسگی؛
• برخی از روش های پیشگیری از بارداری (ضدبارداری) مانند دپو پروورا (آمپول سه ماهه)؛
• تغذیه نا مناسب؛
• افسردگی؛
• تنبلی تخمدان؛
• مصرف برخی دارو ها؛
• کاهش شدید وزن؛
• ورزش بیش از حد (حرفه ای)؛
• وجود بیماری های مزمن؛
• افزایش ناگهانی وزن یا اضافه وزن زیاد؛
• وجود مشکلات هورمونی، از جمله مشکلات تیروئیدی و افزایش پرولاکتین
• تومورهای تخمدان (از علل نادر آمنوره ثانویه)؛
• جراحی اولیه رحم؛
• وجود زخم و چسبندگی رحم؛
• همچنین برداشتن رحم و یا تخمدان نیز باعث متوقف شدن قاعدگی می شود و از علل آمنوره ثانویه می باشد.
علائم آمنوره:
از اصلی ترین علائم آمنوره، عدم وقوع عادت ماهانه می‌باشد. بسته به علت آمنوره، ممکن است علائم و نشانه‌های دیگری همراه با عدم وقوع عادت ماهانه وجود داشته باشد، مانند:
• خروج ترشح از نوک سینه؛
• ریزش مو؛
• سردرد؛
• رویش موهای زائد در صورت؛
• احساس درد در قسمت لگن؛
• آکنه.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر سن شما 15 سال یا بالاتر است و هنوز اولین قاعدگی را تجربه نکرده‌اید و یا اگر حداقل سه دروره به صورت متوالی قاعدگی تان متوقف شده است، حتما به پزشک مراجعه کنید.
علت پریود نشدن
پریود نشدن به دلایل مختلفی ممکن است رخ دهد. برخی در طول زندگی زن، عادی تلقی می‌شوند، در حالی که برخی دیگر ممکن است از عوارض جانبی دارویی خاص یا نشانه‌ی مشکل پزشکی باشند.
آمنوره‌ی طبیعی در طول زندگی عادی زنان در دوران مختلف مانند بارداری، شیردهی و یا یائسگی اتفاق می‌افتد. در ادامه به بررسی شایع ترین علل آمنوره می پردازیم.
1-درمان دارویی پریود نشدن
مصرف برخی از داروهای خاص می توانند باعث متوقف شدن چرخه قاعدگی شوند، مانند:
داروهای شیمی درمانی، داروهای ضدافسردگی، داروهای کنترل فشارخون و داروهای ضد حساسیت.
2-سبک زندگی
شیوه‌ی زندگی نادرست می تواند از دیگر علل آمنوره باشد. با رعایت نکاتی ساده می توان برای داشتن سبک زندگی سالم اقدام کرد. اقداماتی مانند:
-نگه داشتن وزن بدن در محدوده طبیعی: داشتن وزنی در حدود 10 درصد زیر وزن طبیعی بدن، بسیاری از عملکردهای هورمونی را در بدن مختل کرده و می تواند تخمک گذاری را متوقف کند. همچنین به دلیل تغییرات هورمونی غیر طبیعی در زنانی که دارای اختلال خوردن می باشند مانند بی‌اشتهایی (بولیمی)، پریود متوقف می شود.
-ورزش بیش از حد: چرخه قاعدگی در زنانی که فعالیت های شدید ورزشی دارند مانند افرادی که به صورت حرفه ای ورزش می کنند، ممکن است دچار اختلال گردد.
-فشار روحی و روانی: استرس روانی می‌تواند به طور موقت عملکرد هیپوتالاموس را تغییر دهد (ناحیه ای از مغز وظیفه کنترل هورمون‌های تنظیم کننده قاعدگی را بر عهده دارد) و در نتیجه فرآیند تخمک گذاری و قاعدگی متوقف می شود. چرخه قاعدگی منظم معمولاً بعد از کاهش استرس، مجدداً از سر گرفته می‌شود.
3-عدم تعادل هورمونی
مشکلات و اختلالات بسیاری ممکن است باعث عدم تعادل هورمونی شود، از جمله:
-سندرم تخمدان پلی کیستیک: که باعث ایجاد سطح نسبتاً زیاد و پایدار هورمون‌های جنسی می شود.
-نقص در کارکرد تیروئید: پرکاری یا کم کاری تیروئید می تواند باعث اختلالات قاعدگی از جمله آمنوره شود.
-وجود تومور در غده هیپوفیز: وجود تومور غیرسرطانی (خوش خیم) در غده‌ی هیپوفیز ممکن است در تعادل هورمونی و در نتیجه قاعدگی اختلال ایجاد کند.
-یائسگی زودرس: یائسگی معمولاً از سن 40 سالگی شروع می‌شود. اما، برای برخی از خانم‌ها، ذخیره تخمدان قبل از 40 سالگی کم می‌شود و قاعدگی متوقف می گردد و فرد دچار یائسگی زودرس می شود.
4-مشکلات ساختاری
وجود مشکلات ساختاری در اندام های جنسی نیز می‌تواند باعث بروز آمنوره شود. به طور مثال:
- وجود زخم در پوشش داخلی رحم مانند زخم دهانه‌ی رحم و سندرم آشرمن، که در آن ها بافت زخم در پوشش داخلی رحم ایجاد می شود و ممکن است بعد از اتساع و کورتاژ، سزارین یا درمان فیبروم های رحمی ایجاد شود، مانع از رشد طبیعی و ریختن لایه داخلی رحم می گردد و در نتیجه می تواند باعث آمنوره شود.
-همچنین وجود نقص های ژنتیکی که منجر به فقدان اندام تولید مثلی می گردند نیز از علل آمنوره می باشند. گاهی مشکلاتی هنگام رشد و تکامل در جنین ایجاد می‌شود که منجر به تولد یک نوزاد بدون داشتن بخش عمده‌ای از سیستم تولید مثل، مانند رحم، دهانه رحم یا مهبل می‌شود و از آنجا که سیستم تولید مثلی به طور کامل رشد نکرده است، فرد نمی‌‌تواند چرخه قاعدگی داشته باشد.
-ناهنجاری ساختاری واژن مانند انسداد واژن نیز ممکن است از خونریزی قاعدگی قابل مشاهده جلوگیری کند. ممكن است غشاء یا دیواره ای در واژن وجود داشته باشد كه جریان خون را از رحم و دهانه رحم مسدود كند.
5-مصرف قرص های هورمونی پیشگیری از بارداری
یکی از علل پریود نشدن ، مصرف قرص های ضد بارداری می باشد. گاهی حتی پس از متوقف کردن داروهای ضد بارداری خوراکی، ممکن است مدتی تخمک گذاری منظم و بازگشت قاعدگی طول بکشد. داروهای ضد بارداری تزریقی یا قابل کاشت یا برخی از دستگاه های داخل رحمی پروژسترونی نیز ممکن است باعث ایجاد آمنوره شوند.
عوامل خطر آمنوره
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به آمنوره را افزایش دهند شامل موارد زیر می باشند:
-وجود سابقه خانوادگی: در صورت وجود سابقه خانوادگی آمنوره، احتمال ابتلا به این اختلال افزایش می یابد.
-اختلالات اشتها: اختلال خوردن، مانند بی اشتهایی یا بولیمی، فرد را بیشتر در معرض خطر آمنوره قرار می دهد.
-تمرینات ورزشی شدید: تمرینات شدید ورزشی می‌تواند خطر ابتلا به آمنوره را افزایش دهد.
عوارض آمنوره
از عوارض پریود نشدن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
-ناباروری: آمنوره باعث عدم تخمک گذاری و در نتیجه عدم توانایی باروری می گردد.
-پوکی استخوان: در صورتی که آمنوره در اثر پایین بودن سطح استروژن اتفاق بیافتد، احتمال ابتلا به پوکی استخوان افزایش می یابد.
درمان آمنوره
-درمان آمنوره اولیه:
در صورت عدم وقوع آمنوره تا سن 15 سالگی و یا بالاتر، مراجعه به پزشک توصیه می گردد. پزشک پس از انجام بررسی سابقه خانوادگی و دیگر علائم بلوغ، درخواست انجام آزمایشات هورمونی مربوط به تخمدان و هیپوفیز را خواهد داد تا علت آمنوره مشخص گردد و در صورت امکان درمان صورت گیرد.
اگر آمنوره اولیه ناشی از اختلالات کروموزومی و یا ژنتیکی تشخیص داده شود، معمولا درمانی وجود ندارد.
درمان آمنوره اولیه بسته به علت آن، ممکن است شامل روش های طبی، جراحی و یا ترکیبی از این دو باشد.
-درمان آمنوره ثانویه
درمان آمنوره ثانویه بستگی به علت زمینه‌ای، وضعیت سلامت بدنی فرد و هدف از درمان آمنوره دارد (به این معنی که آیا خانم قصد بارداری دارد و یا هدف از درمان صرفا، وقوع قاعدگی می‌باشد).
در هنگام بروز آمنوره ابتدا به پزشک مراجعه نمایید تا آزمایشات لازم انجام شده و با توجه به علت آمنوره، درمان صورت گیرد. بسته به علت آمنوره ثانویه، درمان آن طبی، جراحی یا ترکیبی از این دو خواهد بود.
اما در صورتی که علتی یافت نشد عملی کردن نکات زیر به بازگشت قاعدگی شما کمک خواهد کرد:
• اضافه یا کاهش وزن می‌تواند باعث بر هم خوردن تعادل هورمونی شود. به همین دلیل رسیدن به وزنی در محدوده طبیعی می تواند سطح هورمون‌ها را تنظیم کرده و باعث درمان آمنوره و بازگشت قاعدگی شود.
• استرس یکی از مهمترین مسائلی می‌باشد که می‌تواند باعث برهم خوردن و یا حتی قطع قاعدگی شود. بنابراین با کنترل استرس می‌توان آمنوره با منشا استرس را درمان کرد.
• داشتن فعالیت بدنی متعادل و منظم می‌تواند به درمان آمنوره و بازگشت چرخه‌ی قاعدگی به حالت نرمال کمک کند. اگر فعالیت بدنی‌تان را به یک باره تغییر داده‌اید و یا شروع به فعالیت‌های سنگین ورزشی کرده اید باید بدانید که ممکن است علت آمنوره و قطع قاعدگی شما همین باشد؛ پس سطح فعالیت تان را به حالت طبیعی برگردانید.
نویسنده مقاله : سارا حبیبی
برچسب ها :
