تاثیر اختلالات هورمونی بر ناباروری زنان

اختلالات هورمونی تاثیر زیادی در ایجاد ناباروری زنان دارد. هورمون ‌های زنانه نقش بسیار مهمی در چرخه‌ قاعدگی ایفا می‌کنند. نقص در تولید این هورمون ها، میزان تولید، تعادل بین هورمون‌ ها و همچنین نقص در اندام های تولید ‌کننده‌ این هورمون‌ها می‌تواند سبب ایجاد ناباروری زنان گردد. از جمله‌ رایج ترین اختلالات هورمونی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود

• نقص در عملکرد غده هیپوتالاموس:

هیپوتالاموس بخشی از مغز است که مسئول تولید و ترشح هورمون آزاد کننده گنادوتروپین‎ها (GnRH) می‌باشد. این هورمون سبب تحریک غده‌ هیپوفیز برای تولید دو هورمون LH و FSH می­‌گردد. در صورت عملکرد ناقص هیپوتالاموس، تحریک هورمونی هیپوفیز به درستی انجام نمی گردد و در نتیجه، یا هیچ تخمک بالغی در چرخه‌ تخمدانی ایجاد نمی شود و یا تخمک به صورت نابالغ تولید می گردد.

• نقص در عملکرد غده هیپوفیز:

یکی دیگر از مشکلات هورمونی رایج، ایجاد نقص در عملکرد غده هیپوفیز می باشد. غده‌ی هیپوفیز مسئول تولید و ترشح هورمون های FSH و LH است. در صورت تولید زیاد و یا کم این هورمون ها، تخمدان ‌­ها قادر به تخمک‌گذاری صحیح نیستند. آسیب فیزیکی، تومور یا به هم خوردن تعادل مواد شیمیایی در غده‌ی هیپوفیز سبب نقص در عملکرد این غده می‌گردد.

​کم‌کاری غده‌ هیپوفیز (Hypopituitarism) یک عارضه است که در آن میزان ترشح حداقل یکی از هورمون‌‌‌های هشت‌گانه‌‌ی غده‌ی هیپوفیز کاهش می یابد. این هشت هورمون عبارتند از: Prolactin، FSH،  LH، TSH، ACTH، GH، ADH و oxytocin. کمبود هورمون ­‌‌های FSH و LH در زنان ممکن است باعث افزایش دمای ناگهانی در نقاطی از بدن، پریود نامنظم، عدم وقوع چرخه قاعدگی، کاهش صفات زنانه‌، ناباروری و غیره گردد. پرولاکتین در زنان باعث رشد پستان‌ها و ساختن شیر در آن می‌شود. بنابرای کمبود آن می‌تواند باعث عدم توانایی شیردهی مادر شود. کمبود هورمون رشد (GH) نیز باعث کوتاه ‌قدی کودکان می‌شود.

درصورتی که شاهد کاهش سطح بیش از یک هورمون ترشح ‌شده از غده‌ی هیپوفیز باشیم، عبارت پان‌هایپوپیتوئیتاریسم (panhypopituitarism) را برای کم‌کاری غده‌ی هیپوفیز به کار می­‌بریم. عدم عملکرد غده‌ی هیپوفیز در این حالت باعث کاهش کلی هورمون رشد (GH)، کاهش هورمون تحریک‌کننده‌ی تیروئید (TSH) و کاهش سطوح هورمون‌‌‌های FSH و LH می‌­شود. گاهی برای تحریک تخمک‌گذاری در زنانی که مشکلات هورمونی جزئی دارند، از دارو‌‌هایی مانند کلومیفن سیترات استفاده می‌­شود.

مشکلات غده تیروئید:

بیماری­‌‌های مرتبط با غده‌ی تیروئید مانند کم کاری یا پرکاری تیروئید، می­‌تواند در چرخه‌ قاعدگی اختلال ایجاد کرده و باعث ناباروری شود. تغییر در سطح هورمون های تیروئید که در اثر اختلال در عملکرد این غده ایجاد می گردد، باعث ایجاد مشکلاتی در فراآیند تخمک گذاری و چرخه قاعدگی شده که مستقیما بر ناباروری تاثیرگذار است.

پرکاری تیروئید اغلب با علائمی مانند برافروختگی، کاهش وزن، ضربان قلب بالا و احساس درد در گردن همراه است. همچنین بزرگ شدن غده تیروئید و بیرون زدگی چشم ها از دیگر علائم پرکاری تیروئید می باشد.

کم کاری تیروئید نیز دارای علائمی مانند افزایش وزن، خستگی و بی حالی، یبوست، خشکی پوست، بزرگ شدن غده تیروئید و پریود نامنظم می باشد.

عوارض اختلالات هورمونی در زنان:

از جمله شایع ترین عوارض مشکلات هورمونی در زنان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پریود نامنظم؛
• خشکی واژن؛
• کاهش میل جنسی؛
• مشکل در خواب؛
• بروز جوش یا آکنه؛
• افزایش اشتها و افزایش وزن؛
• افسردگی؛
• مشکلات گوارشی.

درمان اختلالات هورمونی در زنان:

اصلی ترین روش درمان اختلالات هورمونی در زنان هورمون درمانی می باشد که بیشتر شامل استروژن درمانی، استفاده از داروهای پیشگیری از بارداری، استفاده از داروهای ضد هورمون های جنسی مردانه، تستوسترون درمانی و درمان عدم تعادل هورمون های تیروئیدی می باشد. تغییر در سبک زندگی، داشتن رژیم غذایی سالم و انجام ورزش هایی مانند یوگا نیز در درمان اختلالات هورمونی مؤثر می باشند.