اختلالات تیرویید در بارداری

تغییرات هورمونی در طی بارداری بر سطح هورمون‌های تیروئیدی تأثیر می‌گذارد. در سه‌ماهه‌ی اول، هورمون بارداری یعنی hCG که شبیه به هورمون TSH است که ممکن است باعث افزایش تولید هورمون‌های تیروئیدی می‌شود و در طول بارداری، افزایش سطوح هورمون استروژن باعث تولید هورمونی می‌شود که به انتقال هورمون‌های تیروئیدی در خون کمک می‌کند. به‌علاوه در سه‌ماهه‌ی سوم، حجم غده‌ی تیروئید 30 درصد بیشتر می‌شود که همه‌ی این تغییرات طبیعی است.

با توجه به دو علت فوق و اینکه بسیاری از علائم طبیعی بارداری و اختلال در عملکرد تیروئید (مثل خستگی) مشابه هستند، تفسیر آزمایشات تیرویید در بارداری کمی دشوارتر می‌گردد و از آنجا که هورمون‌های تیروئیدی برای رشد و سلامت مغز و دستگاه عصبی جنین ضروری هستند (مخصوصأ در سه‌ماهه‌ی اول که تیروئید جنین در حال رشد است و جنین کاملاً به هورمون تیروئید مادر متکی است)، بسیار مهم است که عوامل و علایم خطر را به‌درستی درک کنید تا در صورت نیاز درمان را آغاز کنید.

کم‌کاری تیرویید در بارداری

کم‌کاری تیرویید (هیپوتیروئیدیسم) بیان‌گر کمبود هورمون تیروئید (تیروکسین) است. حدود دو نفر از هر 500 دچار کم کاری تیرویید در بارداری می شوند که معمولأ ناشی از بیماری هاشیموتو (Hashimoto) بوده که یک اختلال خودایمنی است این بیماری باعث التهاب غده‌ی تیروئید و اختلال در توانایی تولید هورمون‌ها می‌شود.

زناني که در گذشته سابقه‌ی کم‌کاری تیروئید و یا سابقه‌ی خانوادگی اختلالات تیروئید را دارند، بیشتر از دیگر زنان در معرض خطر ابتلا به این بیماری در دوران بارداری هستند.

اگرچه به‌طور معمول در طی بارداری آزمایشات تیروئیدی درخواست می‌شوند اما شناخت علائم هشداردهنده نیز ضروری است تا در صورت وقوع آن‌ها، بررسی‌های لازم صورت گیرند.
 

علائم کم‌ کاری تیرویید در بارداری

اگرچه این علایم در دوران بارداری شایع هستند، اما در صورت بروز آن‌ها بهتر است با پزشک خود مشورت کنید:  

• خستگی شدید ؛
• احساس سرما ؛
• از دست دادن حافظه ؛
• درد و گرفتگی عضلات ؛
• افزایش وزن بیش از حد طبیعی ؛
• مشکلات پوستی در بارداری ؛
• ریزش مو در بارداری ؛
• تورم (به‌ویژه دست و پا) ؛
• یبوست.
   

عوارض کم‌کاری تیرویید در بارداری

هورمون‌های تیروئیدی برای رشد طبیعی مغز و دستگاه عصبی جنین حیاتی هستند، به این معنی که جنین‌هایی که در سه‌ماهه‌ی اول به میزان کافی این هورمون را دریافت نمی‌کنند، ممکن است با مشکلات پیشرفته‌ی عصبی متولد شوند. 

اگر کم‌کاری تیرویید در بارداری همان‌طور بدون درمان بماند، ممکن است منجر به عوارضی همچون:

• زایمان زودرس ؛
• پره‌اکلامپسی (مسمومیت حاملگی همراه با افزایش شدید فشار خون) ؛
• سقط جنین ؛
• وزن کم هنگام تولد ؛
• کم‌خونی ؛
• مرده‌زایی ؛
• عقب‌ماندگی‌های ذهنی در کودک ؛
• و به ندرت، نارسایی احتقانی قلب گردد.
   

تشخیص کم‌کاری تیروئید در بارداری

درخواست آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون‌های تیروئیدی TSH و T4.

درمان کم‌کاری تیروئید در بارداری

در صورتی که پزشک با تفسیر آزمایشات تیرویید در بارداری تشخیص کم‌کاری تیروئید در بارداری را داشت، با تجویز یک هورمون مصنوعی به نام لِوُتیروکسین که مصرفش در دوران بارداری نه تنها ایمن است، بلکه برای شما و جنینتان حیاتی است، دارو‌ درمانی را انجام خواهد داد. برای تعیین دوز مناسب باید به متخصص غدد یا متخصص زنان و زایمان مراجعه نمایید.اگر پیش از بارداری نیز دچار کم‌کاری تیروئید باشید، مقدار دارویتان می‌بایست افزایش یابد، زیرا بدن در هنگام رشد جنین نیاز بیشتری به هورمون‌های تیروئیدی دارد. 

به‌علاوه لازم است در طول بارداری و بعد از زایمان، هورمون‌های تیروئیدی هر شش تا هشت هفته به‌صورت منظم بررسی شوند تا اگر به دوز بیشتری یا کم‌تری از دارو برای تنظیم نیاز باشد، تشخیص داده شود.

علاوه‌بر دارو، در چنین شرایطی لازم است یک رژیم غذایی متعادل و سالم و غنی از غذاهای دریایی داشته باشید، از نمک یددار استفاده کرده و مکمل مولتی‌ویتامین پری‌ناتال را نیز به‌صورت روزانه و منظم مصرف نمایید. توصیه می‌شود این مکمل حاوی 150 میکروگرم ید باشد، زیرا ید برای سلامتی تیروئید مهم است.

پرکاری تیروئید در بارداری

پرکاری تیرویید زمانی رخ می‌دهد که فعالیت زیاد غده‌ی تیروئید باعث تولید بیش از حد هورمون‌های تیروئیدی می‌شود. طبق گفته‌ی مؤسسه‌ی ملی بهداشت، از هر 500 زن یک نفر به پرکاری تیروئید در بارداری مبتلا می شود. این حالت معمولأ ناشی از بیماری خودایمنی گریوز (Graves) در مادران باردار است، که در آن دستگاه ایمنی، آنتی‌بادی به نام ایمونوگلوبولین تحریک‌کننده‌ی تیروئید (TSI) ایجاد می‌کند که باعث افزایش تولید هورمون تیروئید می‌شود.

 البته پرکاری تیروئید در بارداری به ندرت می‌تواند با تهوع و استفراغ شدید (hyperemesis gravidarum)مرتبط باشد، زیرا هر دو حالت با افزایش سطح هورمون بارداری یعنی (hCG) ایجاد می‌شوند. پرکاری تیرویید در بارداری ممکن است بهبود یافته و حتی کاهش علایم را در سه‌ماهه‌ی دوم و سوم مشاهده کنید.

 اگر شما تهوع و‌ استفراغ در بارداری را تجربه کردید که مرتبط با پرکاری تیروئید باشد، به احتمال زیاد به همراه کاهش سطوح هورمون hCG، این مشکلات نیز با ورود به سه‌ماهه‌ی دوم ناپدید خواهند شد.

علایم هشداردهنده‌ی ابتلا به پرکاری تیروئید در بارداری

اگر یکی از موارد زیر را مشاهده کردید، با پزشک خود در میان بگذارید:

• ضربان قلب نامنظم یا افزایش‌یافته ؛
• خستگی ؛
• عصبیت ؛
• تهوع یا استفراغ شدید ؛
• مشکل خواب ؛
• کاهش وزن یا افزایش وزن کم‌تر از حد معمول بارداری
   

عوارض پرکاری تیروئید در بارداری

همانند کم‌کاری تیروئید، پرکاری تیروئید درمان‌نشده نیز می‌تواند عوارض جدی برای شما و جنینتان ایجاد کند، از جمله:

• نارسایی احتقانی قلب ؛
• پره‌اکلامپسی ؛
• سقط جنین ؛
• زایمان زودرس ؛
• وزن کم هنگام تولد.
   

تشخیص پرکاری تیروئید در بارداری

درخواست آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون‌های تیروئیدی TSH و T4 و T3.
 

درمان پرکاری تیروئید در بارداری

اگر پرکاری تیروئید شما خفیف باشد، به احتمال زیاد به درمان نیاز نخواهید داشت. در موارد شدیدتر، دارو‌های ضد تیروئید به نام پروپیل‌تیوراسیل (PTU) در کم‌ترین دوز مؤثر برای سه‌ماهه‌ی اول تجویز می‌شود. با توجه به اینکه احتمال سمیت کبدی این دارو زیاد است.

بعد از سه‌ماهه‌ی اول در صورت لزوم، پزشک ممکن است دارویتان را به داروی متی مازول (با نام‌های تجاری Tapazole و Northyx) تغییر دهد. در هر صورت، شما باید به‌طور مرتب تحت نظر پزشک باشید تا اطمینان حاصل شود که داروها و دوز آن‌ها برای شما مناسب است. در موارد نادر (اگر به داروها پاسخ ندهید یا عوارض جانبی شدید ‌ایجاد شود)، ممکن است به جراحی برای حذف بخشی از تیروئید نیاز داشته باشید.

نکاتی که باید درباره اختلالات تیروئید در بارداری بدانید:

نیاز بدن برای هورمون تیروئید در دوران بارداری متغیر است. بنابراین اگر سابقه‌ی بیماری‌های تیروئید را داشته‌اید یا در حال حاضر برای مشکل تیروئید دارو مصرف می‌کنید، مطمئن شوید که پزشک شما از این مسئله اطلاع یابد، زیرا ممکن است نیاز به تنظیم دوز داروی شما باشد.
خوشبختانه، اختلالات تیروئید در بارداری را می‌توان با استفاده از دارو درمان کرد و خطراتی را که برای شما یا جنینتان ایجاد می‌کند به حداقل رساند. بنابراین در صورت مواجهه با این مشکل نگران نشده و فقط روند درمانی خود را به دقت پیگیری کرده تا بارداری و نوزاد سالمی داشته باشید.

همچنین باید بدانید که پس از بارداری، بسیاری از علایم اختلالات تیروئیدی می‌تواند شبیه به افسردگی پس از زایمان (PPD) باشد. بنابراین اگر پس از زایمان هرکدام از علایم بالا را تجربه کردید، با پزشک خود در میان بگذارید تا با تشخیص به‌موقع درمان لازم را دریافت نمایید.