فارسی
العربیهمجله مام - به روزترین مقالات در حوزه باروری و درمان ناباروری
مشاهده فهرست مطالب پیش از بارداری
آی‌یودی (IUD) چیست؟
IUD یک وسیله‌ی كوچک حاوی مس است كه در داخل رحم قرار می‌گیرد و بسته به نوع آن تا ده سال از بارداری پیشگیری می‌کند.
آی‌یودی چگونه از بارداری جلوگیری می‌کند؟
این وسیله اساساً از باروری پیشگیری می‌کند و باعث بروز سقط جنین نمی‌شود.
در حال حاضر مکانیسم‌های زیر به عنوان مکانیسم‌های اصلی IUD برای جلوگیری از بارداری مطرح شده‌اند:
- ایجاد التهاب در حفره‌ی رحم و صدمه به اسپرم
- اختلال در حرکات لوله‌های رحمی و جلوگیری از انتقال اسپرم و رسیدن آن به تخمک
تأثیر آی یودی بر جلوگیری از بارداری چقدر است؟
اثربخشی IUD حدود 99.8 درصد می‌باشد.
شرایط لازم برای گذاشتن آی‌یودی (IUD)
گذاشتن آی‌یودی یکی از راه‌های مطمئن برای پیشگیری از بارداری است. در این روش با گذاشتن یک جسم خارجی در رحم زن با مکانیسم ویژه‌ای از بارداری پیشگیری می‌شود و باید با رعایت اصولی همراه باشد. از جمله‌ی این موارد، زمان مناسب برای قرارگیری این جسم در رحم زن است. چنان‌چه به این مورد توجه شود، می‌توان نتیجه‌ی مطلوبی از این روش به دست آورد.
زمان گذاشتن آی‌یودی
- در زمان قاعدگی
اگر از باردار نبودن خود اطمینان دارید، کارگذاری IUD در 5 روز اول قاعدگی و به دلیل نرمی سرویکس و راحت‌تر بودن کارگذاری، انجام می‌شود. (خونریزی و درد ناشی از کارگذاری آی یو دی، با خونریزی و درد دوران قاعدگی پوشیده خواهد شد)
6 هفته پس از زایمان طبیعی یا سزارین می‌توان IUD را کار گذاشت. شیردهی هیچ مانعی برای IUD ندارد و IUD اثری بر شیر مادر نخواهد داشت.
- پس از سقط یا کورتاژ
پس از سقط یا کورتاژ زیر 12 هفته و به شرط عفونی نبودن آن می‌توان در 5 روز اول پس از سقط IUD را کار گذاشت. در موارد سقط بالای 12 هفته، این کار باید با 6 هفته تأخیر و پس از بررسی‌های لازم توسط متخصص انجام شود.
- در مادران شیردهی که قاعدگی آن‌ها برنگشته است
IUD را می‌توان 6 هفته پس از زایمان با انجام آزمایش بارداری و اطمینان از عدم بارداری کار گذاشت.
آزمایش‌ها و معاینه‌های لازم برای قبل و بعد از گذاشتن آی‌یودی
در اولین مراجعه موارد زیر بررسی می‌شوند:
- معاینه‌ی لگن برای بررسی اندازه و وضعیت رحم و تخمدان‌ها؛
- اندازه‌گیری هموگلوبین خون؛
- بررسی موارد منع مصرف مطلق و نسبی؛
در مراجعات بعدی موارد زیر بررسی می‌شوند:
- دیدن نخ IUD: بررسی نخ IUD پس از اتمام اولین دوره‌ی خونریزی قاعدگی بعد از گذاشتن IUD انجام می‌شود و کنترل‌های بعدی آن هر 6 ماه یک‌بار (در زمان غیر قاعدگی) صورت می‌گیرد. در چند ماه اول پس از گذاشتن IUD و به ویژه در دوران قاعدگی احتمال خروج خود به خود آن وجود دارد و در صورت افزایش طول نخ و یا در حال خروج بودن IUD، در خواست سونوگرافی خواهد شد. اگر نتیجه‌ی سونوگرافی تأییدکننده‌ی جابجا شدن آی یو دیباشد، باید برای خروج کامل آن اقدام شود. بلافاصله پس از خروج IUD و در صورت مناسب بودن شرایط (حامله نبودن، نداشتن عفونت و تقاضا برای ادامه‌ی روش) می‌توان نسبت به گذاشتن IUD جدید اقدام کرد.
- اندازه‌گیری هموگلوبین خون در صورت وجود علایم ظاهری کم‌خونی
- معاینه‌ی لگن برای بررسی ترشحات و حساسیت رحم و تخمدان‌ها
- انجام تست سرطان دهانه‌ی رحم (پاپ اسمیر)
- بررسی وضعیت رضایت‌مندی و یا وجود مشکلات احتمالی
پیگیری بعد از گذاشتن آی یو دی
مراجعه‌های پیگیری IUD در مراکز ارائه‌ی خدمت (مراکز بهداشتی، مطب پزشک و غیره) دو دسته هستند و به شرح زیر انجام می‌شوند:
- مراجعه‌هایی که به منظور کنترل انجام می‌شوند: یک ماه پس از کارگذاری IUD (پس از پایان خونریزی قاعدگی) و بعد از آن هر 6 ماه یک بار در دوره‌ی پاکی باید برای بررسی نخ آی یو دیمراجعه کنید. اما در این پیگیری‌ها معاینه‌ی لگن ضرورتی نداشته و فقط در موارد وجود بیماری‌های منتقله از راه تماس جنسی (STI) و بیماری‌های التهابی لگن (PID) و خروج نسبی یا کامل آی یو دیمعاینه‌ی لگن توصیه می‌شود. کم‌خونیِ فقر آهن در استفاده‌کنندگان از IUD که خونریزی‌های شدید دارند نباید مورد غفلت قرار گیرد. اندازه‌گیری هموگلوبین سری اول، یک ماه پس از گذاشتن IUD و سری بعد، سه ماه پس از گذاشتن IUD انجام خواهد شد.
- مراجعه پس از پایان مدت اثربخشی IUD: باید برای خروج IUD اقدام کنید و در صورت نیاز آی یو دی جدید جایگزین شود.
زمان خروج آی یو دی
اگر قبل از پایان مدت اثر IUD بخواهید آن را خارج کنید و نیز تمایلی به بارداری نداشته باشید، باید در زمان قاعدگی نسبت به خروج اقدام کنید و پس از خارج نمودن بلافاصله از یک روش جلوگیری دیگر استفاده نمایید.
اگر IUD را در زمانی غیر از دوره‌ی قاعدگی خارج کنید و احتمال بارداری وجود داشته باشد، در صورت وجود تماس جنسی در عرض 72 ساعت گذشته، (پس از خروج IUD) استفاده از روش‌های اورژانس پیشگیری از بارداری ضروری است.
نویسنده مقاله : سپیده شهبازی
