آیا امکان زایمان طبیعی بعد از سزارین وجود دارد؟

بسیاری از مادرانی که سابقه زایمان سزارین قبلی داشته اند، می توانند زایمان طبیعی بعد از سزارین داشته باشند. به زایمان طبیعی بعد از سزارین، VBAC (Vaginal birth after Cesarean) نیز گفته می شود. اما نکته حائز اهمیت این است که عوامل مختلفی وجود دارند که در تصمیم گیری پزشک جهت انتخاب زایمان طبیعی بعد از سزارین موثر هستند. مهمترین نکته، حفظ سلامتی مادر و کودک است.

انجام زایمان طبیعی بعد از سزارین در همه زنان روش ایمنی برای ختم بارداری نیست. زایمان طبیعی بعد از سزارین ممکن است برای مادر و کودک، خطرات جدی از قبیل خونریزی شدید و پارگی رحم به همراه داشته باشد و یا بیمار را در شرایط هیسترکتومی قرار دهد. گاهی حتی انجام زایمان طبیعی بعد از سزارین می تواند به دلیل ایجاد خونریزی شدید، پارگی رحم و هیسترکتومی، حیات مادر و کودک را تهدید نماید. به همین دلیل بیمار باید در مورد عوارض و مزایای زایمان طبیعی بعد از سزارین با پزشک خود صحبت کند.

کدام نوع زایمان طبیعی پس از سزارین بهتر است

هم سزارین تکراری و هم زایمان طبیعی بعد از سزارین برای زنانی که قبلا سزارین کرده‌اند، مزایا و معایبی دارد. اگر شرایط بدنی مناسبی داشته باشید، هردو این روش‌ها برای شما قابل انجام هستند و با راهنمایی پزشک یا ماما می‌توانید از خطرات هردو روش آگاهی پیدا کنید و خودتان روش زایمان بعدی را انتخاب کنید. زایمان طبیعی نسبت به زایمان سزارین خطرات کمتری را برای شما و کودکتان به همراه دارد، همچنین یک زایمان طبیعی موفق به این معنی است که زایمان‌های بعدی ممکن است با عوارض کمتری همراه باشد.

زایمان طبیعی پس از سزارین یا وی بک

چنانچه با فاصله مناسبی از بارداری قبلی خود، مجددا باردار شده‌اید و این بار ترجیح می‌دهید به روش واژینال زایمان کنید، باید بدانید که غیر ممکن نیست. هرچند بدن یک بار برش عمیقی را تجربه کرده‌است، اما با گذشت زمان مناسب، بازسازی شده‌است و بهبودی کامل حاصل شده‌است. خصوصا اگر سزارین قبلی توسط یک پزشک حاذق انجام شده باشد، امکان وی بک (زایمان طبیعی پس از سزارین) در بارداری بعدی بسیار زیاد و موفقیت‌آمیز خواهد بود.

چرا VBAC را در نظر بگیریم

در مقایسه با انجام یک سزارین دیگر، زایمان واژینال هیچ یک از عوارض احتمالی جراحی مانند: بستری در بیمارستان و بازگشت دیرتر به فعالیت‌های عادی روزانه را ندارد. اگر می‌خواهید زایمان طبیعی پس از سزارین را تجربه کنید، VBAC نیز ممکن است گزینه مناسبی باشد. مهم است که حاملگی‌های آینده را نیز در نظر بگیرید. اگر قصد بارداری بیشتری دارید، VBAC ممکن است به شما کمک کند از خطرات زایمان سزارین متعدد، مانند مشکلات جفت جلوگیری کنید.

عوامل تاثیر گذار بر انجام وی بک

اگر قصد دارید زایمان طبیعی پس از سزارین را انجام دهید، باید بدانید که شرایطی برای آن وجود دارد. از آنجایی که شرایط بالینی هر فردی با فرد دیگر متفاوت است، واجد شرایط بودن برای VBAC نیز به عوامل زیادی بستگی دارد. برخی از این عوامل که بر روی درصد موفقیت زایمان طبیعی پس از سزارین تاثیر دارند شامل:

اگر برش عرضی کوچیک در زایمان قبلی داشتید

در اکثر سزارین‌ها از یک برش عرضی کم استفاده می‌شود. زنانی که برش عرضی یا عمودی کوچک داشته‌اند معمولاً کاندید VBAC هستند. اگر قبلاً یک برش عمودی (کلاسیک) داشته‌اید، VBAC به دلیل خطر پارگی رحم توصیه نمی‌شود.

یکی از مسائل اساسی در انجام زایمان طبیعی بعد از سزارین، نوع برش سزارین قبلی است. پزشک می تواند سزارین را با دو نوع برش انجام دهد: 

برش عمودی

برشی که از بالا به پایین ایجاد می شود. 

برش عرضی

برشی است که از یک سمت شکم تا طرف دیگر، ایجاد میشود. 

در صورت برش عمودی، مادر باردار نمی تواند زایمان طبیعی بعد از زایمان سزارین را تجربه نماید، زیرا در صورت زایمان طبیعی احتمال باز شدن جای برش سزارین قبلی، پارگی رحم و خونریزی شدید وجود دارد که می تواند صدمات زیادی را برای مادر و کودک به همراه داشته باشد؛ در این موارد مادر باید مجددا زایمان سزارین انجام دهد. اما چنانچه سزارین قبلی با برش عرضی کوچک انجام شده باشد و سایر خطرات مربوط به زایمان از قبیل وضعیت بریچ اندک باشد، ممکن است پزشک زایمان طبیعی را انجام دهد. 

دچار پارگی رحم شده‌اید

اگر در بارداری قبلی به هر دلیلی پارگی رحم را تجربه کرده‌اید، شما کاندیدای VBAC نیستید زیرا در هنگام زایمان در حین انقباضات فشار زیادی روح رحم می‌باشد و این ریسک پارگی رحم برای بار دوم را نیز افزایش می‌دهد.

جراحی‌های دیگری روی رحم انجام داده‌اید

اگر جراحی‌های دیگری روی رحم انجام داده‌اید، مانند برداشتن فیبروم، VBAC به دلیل خطر پارگی رحم توصیه نمی‌شود.

قبلا زایمان طبیعی داشته‌اید

داشتن سابقه زایمان طبیعی حداقل یک بار قبل یا بعد از سزارین قبلی احتمال موفقیت آمیز بودن VBAC را افزایش می‌دهد.

تعداد سزارین‌ها

اگر بیش از دو سزارین قبلی داشته باشید، بسیاری از پزشکان VBAC را پیشنهاد نمی‌کنند. زیرا احتمال پارگی رحم را هنگام انقباضات افزایش می‌دهد.

علت سزارین قبلی

اگر روش زایمان در بارداری قبلی شما به دلیل تنگی لگن، ضربان قلب نامناسب جنین یا قرار غیر‌‌طبیعی جنین و ... سزارین بوده، اکثر پزشکان ممکن است به شما تکرار سزارین را توصیه کنند چون احتمال رخ دادن این اتفاق‌ها در بارداری بعدی نیز وجود دارد.

زمان آخرین زایمان

اگر کمتر از ۱۸ ماه پس از زایمان قبلی خود اقدام به VBAC کنید، خطر پارگی رحم بیشتر است. بهتر است به بدن‌تان زمان کافی برای بهبود زخم و برگشت به دوران قبل از بارداری و زایمان را بدهید.

شرایطی که زایمان واژینال را سخت می‌کند

در برخی شرایط ممکن است پزشک تکرار سزارین را پیشنهاد کند. اگر مشکلات جفتی دارید، نوزاد شما در وضعیت غیر‌طبیعی قرار دارد یا چندقلو باردار هستید، ممکن است سزارین توصیه شود.

نیاز به القا شدن دارید

اگر برای زایمان خود نیاز به روش‌های القای زایمان دارید که در بین مردم به اسم آمپول فشار شناخته می‌شود، باید بدانید که القای زایمان احتمال موفقیت آمیز بودن VBAC را کاهش می‌دهد.

سزارین مجدد

پزشکان به شما کمک می کنند تا مزایا و خطرات سزارین مجدد را بسنجید. آنها همچنین باید به ترجیحات و اولویت‌های شما گوش دهند و با توجه به آن در مورد نوع زایمانی که می‌توانید بعد از سزارین داشته باشید توصیه کنند.

خطرات بارداری سریع پس از سزارین

سزارین یک عمل جراحی بزرگ شکمی است و بدن شما برای بهبودی کامل به زمان نیاز دارد. شما باید بین یک سزارین و بارداری بعدی‌تان حداقل 6 ماه فاصله بگذارید تا بدن شما فرصت کافی برای بهبودی داشته باشد. در غیر این صورت، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای موارد زیر باشید:

پارگی رحم

اساساً، هرچه بیشتر صبر کنید، خطر پارگی برای شما کاهش می‌یابد.

جفت آکرتا

گاهی اوقات جفت در پوشش داخلی رحم شما نفوذ می‌کند، که می‌تواند منجر به عوارض جدی در حین زایمان شود. افرادی که سزارین کرده‌اند بیشتر در معرض این عارضه هستند.

زایمان زودرس

سزارین در بارداری اول با زایمان زودرس در حاملگی دوم مرتبط می‌باشد. از نظر آماری میزان زایمان زودرس در افرادی که سزارین قبلی انجام داده اند، بیشتر است.

بررسی سلامت مادر و جنین:

اگر مادری تمایل دارد که بعد از سزارین، زایمان طبیعی داشته باشد، تنها در صورت تائید و بررسی سلامتی مادر توسط پزشک می تواند این کار را انجام دهد. در صورتی که علت سزارین قبلی عللی غیر از تنگی لگن بوده و شامل مواردی مانند بارداری دوقلویی، وضعیت بریچ جنین و... باشد، پس از تائید سلامت مادر و جنین توسط پزشک، مادر می تواند زایمان طبیعی بعد از سزارین را تجریه نماید. البته ممکن است وجود بعضی از عوامل، انجام زایمان طبیعی بعد از زایمان سزارین را با خطر مواجه کنند.

عوامل خطر در زایمان طبیعی بعد از سزارین

برخی شرایط ممکن است برای مادر در زایمان طبیعی بعد از سزارین خطرساز باشد. این شرایط شامل موارد زیر است.

• چاقی مادر باردار (BMI بالای 30)؛

• پره اکلامپسی؛

• سن بیش از 35 سال مادر؛

• سابقه سزارین قبلی در 19 ماه گذشته؛

• جنین بسیار درشت؛

• برش عمودی سزارین قبلی.

مزایای زایمان طبیعی بعد از سزارین

از جمله مزایای انجام زایمان طبیعی بعد از سزارین می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• افزایش شانس زایمان طبیعی بدون عارضه در بارداری های بعدی؛

• کاهش مدت بستری در بیمارستان؛

• درد شکمی کمتر پس از زایمان؛

• عدم نیاز به عمل جراحی؛

• شیردهی آسان تر.

معایب زایمان طبیعی بعد از سزارین

زایمان طبیعی بعد از سزارین، ممکن است با عوارضی نیز همراه باشد که عبارتند از:

زایمان سزارین اورژانسی

در 25 درصد موارد در هنگام ایجاد دردهای زایمان، ممکن است در نهایت زایمان سزارین اورژانسی انجام شود. 

نیاز به انتقال خون و احتمال ایجاد عفونت رحم

در 1 درصد موارد زایمان طبیعی بعد از سزارین، ممکن است به انتقال خون نیاز بوده و در نتیجه، احتمال ایجاد عفونت نیز وجود داشته باشد.

پارگی محل برش قبلی

در هنگام زایمان طبیعی بعد از سزارین، احتمال دارد که جای برش قبلی سزارین باز شود که در این صورت ممکن است عواقب جدی از قبیل پارگی رحم، خونریزی شدید و نیاز به انجام عمل هیسترکتومی را برای مادر و کودک به همراه داشته باشد. احتمال پارگی جای برش قبلی، حدود 2 تا 8 از هر 1000 زایمان، یعنی حدود 5/0 درصد می باشد. در صورت پارگی محل برش سزارین قبلی، نوزاد باید با سزارین اورژانسی به دنیا آید.

خطرات جنینی

خطر مرگ کودک در زایمان طبیعی بعد از سزارین، بسیار اندک و در حدود 2/0 درصد است. خطر مرگ جنینی در موارد زایمان طبیعی بعد از سزارین، کمتر از زمانی که برای اولین بار سزارین انجام می شود نیست، اما با این حال بیشتر از زمانی است که زایمان سزارین مجدد انجام شود.

چه زمان زایمان طبیعی بعد از زایمان سزارین توصیه نمی شود

در موارد اندکی، انجام زایمان طبیعی بعد از زایمان سزارین توصیه نمی شود که این موارد عبارتند از:

• داشتن سابقه بیش از دو زایمان سزارین در بارداری های قبلی؛
• سابقه پارگی رحم در بارداری های قبلی؛
• برش عمودی در سزارین قبلی؛
• وجود مشکلاتی از قبیل وضعیت بریچ جنین که نیاز به انجام سزارین اورژانسی دارد.

آمادگی برای زایمان طبیعی بعد از سزارین در بیمارستان

هنگامی که مادر باردار برای زایمان طبیعی بعد از سزارین در بیمارستان بستری می شود، ضربان قلب جنین باید به صورت مداوم کنترل شود، زیرا تغییر در ضربان قلب جنین می تواند اولین علامت پارگی جای برش قبلی سزارین باشد. در این حالت زایمان می تواند با کمک بی حسی اپیدورال انجام شود. توصیه می شود که از بیمار رگ گرفته شود تا در صورت نیاز، مایعات به بدن بیمار تزریق گردد.

برای بارداری مجدد پس از سزارین چقدر صبر کنیم

معمولاً بهبودی بعد از سزارین بیشتر از زایمان طبیعی طول می‌کشد، حتی اگر زایمان ساده باشد. مهم است که قبل از اقدام برای باردار شدن مجدد به بدن خود فرصت دهید تا بهبود یابد. شما باید حداقل ۶ ماه صبر کنید، اما پزشک یا ماما ممکن است به شما توصیه کند که ۱۲ تا ۱۸ ماه صبر کنید. هر چه مدت زمان بیشتری برای بهبودی جای زخم خود باقی بگذارید، بارداری بعدی برای شما ایمن‌تر خواهد بود.

شما می‌توانید برای خواندن مقالات بیشتر به مجله اینترنتی مام مراجعه کنید، همچنین برای رزرو نوبت و مشاوره حضوری با متخصصین ما، به مرکز مام مراجعه کنید.