این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر سیده معصومه قاضی میرسعید فلوشیپ ناباروری و IVF، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است.

سرخک چیست؟ 

سرخک یک بیماری ویروسی عفونی است که می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد و گاهی منجر به عوارض جدی برای فرد شود. در حال حاضر در بسیاری از کشور‌ها از جمله ایران به دلیل اثربخشی واکسیناسیون، بروز این بیماری غیرمعمول است. این بیماری معمولا در کودکان خردسال دیده می‌شود و هر فردی که واکسینه نشده باشد یا قبلا مبتلا به سرخک نشده باشد، می‌تواند به سرخک مبتلا شود. پس از ابتلا به سرخک، بدن فرد در برابر ویروس مقاومت (ایمنی) پیدا می‌کند و احتمال ابتلا مجدد فرد به آن بسیار بعید است.
 

علائم سرخک در بزرگسالان چگونه است؟

علائم اولیه سرخک معمولا حدود ۱۰ روز پس از آلوده شدن فرد به این ویروس ظاهر می‎شود. این علائم شامل موارد زیر است:
•    علائم سرماخوردگی مانند آبریزش بینی، عطسه و سرفه؛
•    حساسیت به نور، قرمزی و دردناک بودن چشم‌ها؛
•    درجه حرارت بالا (تب) که ممکن است به حدود ۴۰ درجه سانتی‎گراد برسد؛
•    چند روز بعد از بروز علائم اولیه، بثورات و لکه‌های قرمز و قهوه‌ای ظاهر می‌شوند. این ضایعات معمولا از سر یا گردن شروع می‌شوند و سپس به سمت بقیه قسمت‌های بدن گسترش می‌یابند. 
 

آیا سرخک خطرناک است؟ 

سرخک بیماری ناخوشایندی است اما معمولاً در عرض ۷ تا ۱۰ روز بدون ایجاد هیچ مشکلی از بین می‌رود. این بیماری در برخی افراد می‌تواند منجر به عوارض جدی و تهدید کننده زندگی از جمله عفونت‌های ریه (پنومونی) و مغز (آنسفالیت) شود. 
 

نحوه انتشار و انتقال ویروس سرخک

ویروس سرخک در میلیون‌ها قطره ریز که هنگام سرفه یا عطسه کردن فرد مبتلا از بینی و دهان او خارج می‌شود، وجود دارد. تنفس این قطرات و یا  لمس سطوحی که قطرات روی آن نشسته‎اند می‌تواند سبب ابتلا فرد به سرخک شود. این ویروس می‌تواند تا دو ساعت در هوا باقی بماند. این بدان معناست که اگر فرد وارد اتاقی شود که فرد مبتلا به سرخک تا دو ساعت قبل از ورود، در آن سرفه یا عطسه کرده باشد، ممکن است تنها با تنفس هوای اتاق به این بیماری مبتلا شود.  
افراد مبتلا به سرخک از زمانی که علائم آن‌ها‌ ایجاد می‌شود تا حدود ۴ روز پس از ظاهر شدن بثورات، ناقل هستند و می‌توانند بیماری را به بقیه افراد منتقل کنند.
 

پیشگیری از سرخک 

با تزریق واکسن مشترک MMR ( سرخک، اوریون و سرخجه) می‌توان از ابتلا به سرخک پیشگیری کرد. طبق برنامه کشوری واکسیناسیون، اولین دوز در حدود یک سالگی و دوز دوم در ۱۸ ماهگی تزریق می‌شود. بزرگسالان و کودکان بزرگ‌تر، اگر قبلاً واکسینه نشده باشند، در هر سنی می‌توانند واکسینه شوند. 
اگر دریافت واکسن MMR برای فرد مناسب نباشد اما در معرض خطر ابتلا به سرخک باشد، جهت پیشگیری از ابتلا به سرخک می‌توان از ایمونوگلوبولین طبیعی انسانی استفاده کرد.  
 

سرخک در بارداری

عفونت سرخک در بارداری باعث نقص مادرزادی نمی‌شود، اما زنان باردار و نوزادان آن‌ها نسبت به جمعیت عادی بیشتر مستعد ابتلا به عوارض پزشکی ناشی از سرخک هستند. 
 

خطرات سرخک در بارداری 

ابتلا به سرخک در بارداری می‌تواند سبب بروز عوارض زیر شود: 
•    سقط یا مرده زایی؛
•    زایمان زودرس؛
•    وزن کم هنگام تولد. 
 

علائم بیماری سرخک در بارداری

علائم سرخک در بارداری، همانند افراد غیر باردار شامل آبریزش بینی، عطسه و سرفه، حساسیت به نور، قرمزی و دردناک بودن چشم‌ها، تب، بثورات و لکه‌های قرمز-قهوه‌ای است. 
 

اطلاع از ایمن بودن مادر در برابر عفونت سرخک پیش از بارداری

اگر فرد حداقل یک دوز از واکسن مشترک MMR را دریافت کرده باشد، به احتمال زیاد در برابر سرخک مصون است. همچنین در صورت مثبت بودن تست آنتی‌بادی علیه سرخک، که به طور معمول پیش از بارداری انجام می‌شود، فرد به احتمال زیاد در برابر این بیماری مصون است.
 

ارزیابی ایمن بودن فرد در مقابل سرخک قبل از بارداری 

اگر فرد قصد بارداری داشته باشد اما مدرکی مبنی بر دریافت واکسن مشترک MMR نداشته باشد، پزشک معمولا آزمایش خون برای تعیین وضعیت مصونیت فرد نسبت به سرخجه و سرخک توصیه می‌کند. اگر آزمایش خون نشان داد که فرد ایمنی کافی ندارد، باید واکسن مشترک MMR را دریافت کند. پس از دریافت واکسن MMR، زنان باید حداقل ۴ هفته صبر کنند و بعد از آن برای بارداری اقدام کنند.
 

واکسیناسیون MMR در بارداری

با توجه به اینکه این واکسن حاوی ویروس زنده است، تزریق آن طی بارداری به علت عوارض احتمالی که ممکن است برای جنین داشته باشد، ممنوعیت دارد. 
 

اقدامات لازم در صورت مواجهه زن باردار با فرد مبتلا به سرخک

اگر زن باردار پس از مواجهه با فرد مبتلا به سرخک علائمی نداشته باشد و در برابر مصون بودن نسبت به این ویروس هم اطمینان کامل نداشته باشد، لازم است وضعیت ایمنی او نسبت به سرخک بررسی شود. اگر فرد مصون باشد، درمان بیشتری لازم نیست. اما در صورتی که فرد ایمن نباشد، مستعد ابتلا به ویروس سرخک است و باید ایمونوگلوبولین داخل وریدی (IVIg) را ظرف ۶ روز پس از مواجهه دریافت کند.
 

تشخیص بیماری سرخک در بارداری

علائم بالینی به همراه تست‌های خونی تشخیصی در تشخیص بیماری سرخک در بارداری کمک کننده هستند.
 

درمان بیماری سرخک در بارداری 
 

هیچ داروی ضد ویروسی برای درمان عفونت سرخک وجود ندارد و درمان سرخک در بارداری فقط شامل درمان حمایتی و کنترل علائم از جمله تب است. به دلیل افزایش خطر عوارض، زنان باردار مبتلا به سرخک نیاز به نظارت دقیق و ارزیابی عملکرد ریه خود دارند.