این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر احسان اطرج متخصص اورولوژی و فلوشیپ آندرولوژی، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است.

ای یو ای با وجود واریکوسل

واریکوسل بیماری است که در آن عروق وریدی پامپینیفرم بیضه که خون بیضه را تخلیه می کنند، متسع می شوند. معمولا دریچه های کوچک و یک طرفه مو جود در رگ ها از جریان خون معکوس جلوگیری می کنند، اما نقص در این دریچه ها یا فشردگی عروق توسط ساختارهای مجاور می تواند سبب اتساع عروق و در نهایت ایجاد واریکوسل شود.
حدود 15 درصد مردان به واریکوسل مبتلا می شوند. واریکوسل می تواند پارامترهای مایع منی را تغییر داده و سبب تغییر در کیفیت اسپرم، اسپرم صفر و ناباروری مردان شود. پژوهش ها نشان داده اند تغییر در تعداد اسپرم، حرکت اسپرم، مورفولوژی طبیعی و کیفیت اسپرم ها در مردان مبتلا به واریکوسل، بیشتر از سایر افراد است.
مطالعات سازمان بهداشت جهانی حاکی از آن است که مایع منی در حدود 4/25 درصد مردان مبتلا به واریکوسل، غیر طبیعی بوده و همین امر می تواند سبب ناباروری مردان شود. در بیماری واریکوسل، کاهش حجم بیضه با کاهش تعداد کل اسپرم ها، کاهش عملکرد سلول های لیدیگ و حتی گاهی با اختلال اسپرم صفر، همراه است.
واریکوسل عامل 35 تا 50 درصد ناباروری مردان به صورت اولیه و 81 درصد ناباروری مردان به صورت ثانویه است. مطالعات ناباروری ثانویه مردان نشان می دهد که واریکوسل با گذر زمان باعث کاهش تدریجی عملکرد بیضه ها می شود. اگرچه ترمیم یا جراحی واریکوسل می تواند به عنوان گزینه ای برای درمان ناباروری مردان باشد، اما تقریبا درمان ناباروری مردان در مردان مبتلا به واریکوسل نزدیک به 50 سال است که همچنان مورد بحث و بررسی در میان دانشمندان است.

واریکوسل چگونه باعث ناباروری مردان می شود؟

با وجود اینکه هدف نهایی از درمان ناباروری مردان، کاهش میزان ناباروری و افزایش باروری مردان است، عمل جراحی واریکوسلکتومی سبب به حداکثر رساندن توانایی باروری زوجین به دلیل بهبود کیفیت اسپرم، جلوگیری از کاهش عملکرد بیضه یا اسپرم صفر می شود. عمل واریکوسلکتومی در موارد آزواسپرمی (اسپرم صفر) ناشی از واریکوسل مورد استفاده قرار می گیرد. واریکوسل سبب افزایش واکنش استرس اکسیداتیو و تولید محصول های جانبی متابولیکی از جمله محصولات تنفس میتوکندری می شود. واکنش استرس اکسیداتیو شایع ترین علت ناباروری مردان است.

به طور معمول بدن حاوی حداقل میزان واکنش استرس اکسیداتیو است، زیرا حداقل میزان این واکنش برای تنظیم عملکردهای طبیعی اسپرم مانند ظرفیت اسپرم، واکنش آکروزوم و لقاح اسپرم با تخمک مورد نیاز است و افزایش واکنش استرس اکسیداتیو، همانندسازی لازم برای اسپرماتوژنز را مختل کرده و سبب اختلال در تولید تستوسترون از سلول های لیدیگ می شود.
در 25 تا 40 درصد موارد ناباروری، علت ناباروری مردان، تولید بیش از حد میزان واکنش استرس اکسیداتیو از مایع منی است. واکنش استرس اکسیداتیو به ساختار DNA اسپرم آسیب وارد می نمایند. همچنین پژوهش ها نشان داده اند که آسیب DNA اسپرم با میزان لقاح، لانه گزینی، بارداری و تولد نوزاد زنده مرتبط است. ایجاد آسیب به DNA اسپرم ناشی از واریکوسل، می تواند سبب کاهش موفقیت درمان ناباروری با روش های کمک باروری، از قبیل IVF و IUI شود و در نهایت باعث انتقال ماده ژنتیکی معیوب توسط پدر به جنین گردد که پیامدهای نامطلوبی را برای جنین به همراه دارد، البته این آسیب ها می توانند برگشت پذیر باشد.
لازم به ذکر است که عمل واریکوسلکتومی یک روش درمان ناباروری مقرون به صرفه تر نسبت به سایر روش های کمک باروری مانند ای یو ای یا IVF در درمان ناباروری مردان است. 
 

روش های کمک باروری در درمان ناباروری مردان:

علاوه بر واریکوسلکتومی، استفاده از روش های کمک باروری از قبیل IUI، IVF یا میکرواینجکشن نیز از جمله روش های مناسب برای درمان ناباروری با علل مردانه و ناشی از واریکوسل می باشد. عوامل متعددی در انتخاب نوع روش های کمک باروری دخالت دارند.
واریکوسلکتومی ممکن است یک روش دائمی برای درمان ناباروری مردان باشد، زیرا می تواند شرایط آسیب شناختی ناشی از ناباروری را معکوس کرده و سبب باروری مردان گردد. تلاش جهت به حداکثر رساندن قدرت باروری مردان از طریق بهبود کیفیت اسپرم یا جلوگیری از کاهش عملکرد بیضه از اهداف مهم درمان ناباروری مردان به ویژه در صورت تمایل به داشتن بیش از یک فرزند است.
حتی در صورت ناباروری زنان، باید واریکوسلکتومی پیش از روش های کمک باروری انجام شود. واریکوسلکتومی همچنین به عنوان راهی برای بازگرداندن اسپرم در مردان مبتلا به آزواسپرمی غیر انسدادی پیشنهاد می شود. چنانچه میزان اسپرم ها پس از انجام واریکوسلکتومی کم باشد، همچنان امکان انجام IVF یا ICSI بدون نیاز به آسپیراسیون اسپرم یا استخراج اسپرم وجود دارد.
گرچه بارداری خودبخودی پس از واریکوسلکتومی به عنوان موفقیت نهایی در درمان واریکوسل است، اما واریکوسلکتومی مزایایی دیگری هم به همراه دارد. واریکوسلکتومی ممکن است پیش از نیاز به انجام ای یو ای (IUI)، امکان باروری مردان را فراهم نماید. مطالعات اخیر بیانگر آن است که گرچه درمان واریکوسل ممکن است سبب بهبودی تمام خصوصیات و پارامتر های اسپرم در همه مردان نشود، اما به نظر می رسد که باعث بهبودی قدرت باروری و تولد نوزاد زنده پس از انجام ای یو ای می شود. گاهی یک فاکتور عملکردی منجر به ناباروری مردان شده و میزان باروری مردان را تحت تاثیر قرار دهد.
در نتیجه پیش از انجام ای یو ای، مردان باید از نظر ابتلا به واریکوسل مورد ارزیابی قرار گیرند. نکته حائز اهمیت این است که ای یو ای معمولا در صورت ناشناخته بودن علت ناباروری مردان مورد استفاده قرار می گیرد.