آیا بیماری ام اس (MS) می تواند باعث ناباروری شود؟

این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر فاطمه فرج زاده فلوشیپ ناباروری و IVF، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است.
شیوع بیماری ام اس (MS) در زنان، سه برابر بیشتر از مردان است و این بیماری معمولا در دهه سوم و چهارم زندگی ایجاد می شود. بسیاری از بیماران مبتلا به ام اس، مردان و زنانی هستند که در سنین باروری قرار دارند و اغلب نگران بارداری و قدرت باروری خود می باشند؛ به خصوص که در حال حاضر، درمان تعدیل سیستم ایمنی موفقیت آمیز بوده و افراد مبتلا به بیماری ام اس می توانند زندگی سالم و مطلوبی داشته باشند.

چگونگی تاثیر بیماری ام اس بر قدرت باروری زنان:

زنان مبتلا به بیماری ام اس نگران اثرات درمان این بیماری بر بارداری و همچنین تاثیر بارداری بر بیماری ام اس هستند، حال آنکه بیش از یک سوم زنان مبتلا به ام اس می توانند باردار شده و فرزند سالم داشته باشند. اثرات بیماری MS بر قدرت باروری، کمتر از اثرات آن بر بارداری است. با این حال برخی مطالعات بیانگر آن است که بیماری ام اس، میل جنسی و در نهایت، میزان باروری را کاهش می دهد. ممکن است قدرت باروری زنان مبتلا به ام اس که دارای مشکلاتی از جمله عوارض درمان و مشکلات اجتماعی مانند یافتن همسر و یا تصمیم به جلوگیری از بارداری هستند، کاهش یابد.
به نظر می رسد که مسائل اجتماعی در بیماری MS بسیار با اهمیت بوده و حتی در صورت وجود توانایی باروری طبیعی، می تواند میزان بارداری زنان را کاهش دهد. تعیین قدرت باروری زنان مبتلا به بیماری MS دشوار است. اما با این حال، گزارشاتی حاکی از تغییر در سطح هورمون های جنسی، کاهش سطح گنادوتروپین ها، کاهش میل جنسی، ناتوانی جنسی یا کاهش قدرت باروری در زنان مبتلا به بیماری ام اس وجود دارد. همچنین هورمون AMH که یک هورمون پپتیدی بوده و به عنوان مارکر ذخیر تخمدان در نظر گرفته می شود، در زنانی که بیماری MS دارند کاهش یافته و در نتیجه ذخیره تخمدانی آنها کم می گردد، بنابراین این امر می تواند سبب ناباروری زنان مبتلا به MS می شود.
گاهی ممکن است کاهش ذخیره تخمدان و کاهش باروری در زنان مبتلا به بیماری MS، در اثر مصرف داروهای ام اس ایجاد شود. معمولا مصرف داروها در دوران بارداری متوقف می شود، اما داروهای مصرفی ممکن است اثرات طولانی مدت داشته باشند. البته مطالعات برخی از دانشمندان نشان داده است که حتی در صورت عدم مصرف دارو، میزان هورمون AMH در زنان مبتلا به بیماری ام اس کاهش می یابد. بنابراین ممکن است کاهش ذخیره تخمدان به دلیل اثر بیماری ام اس بر اعصاب و غدد درون ریز ایجاد شود. هایپرپرولاکتینمی (افزایش سطح پرولاکتین خون) و هایپرآندروژنیسم (افزایش سطح آندروژن خون) از دیگر عوارض بیماری ام اس بر غدد بدن هستند، اگرچه این موارد هنوز به صورت دقیق بررسی نشده اند.
گاهی ناباروری در زنان مبتلا به ام اس به خاطر علل خود ایمنی ایجاد می شود. به طور مثال، نارسایی زودرس تخمدان ها (POI) یکی دیگر از علت های کاهش باروری و افزایش ناباروری در زنان مبتلا بهMS  می باشد، زیرا نارسایی زودرس تخمدان ها با بیماری های اتوایمیون غیر از MS مرتبط است. اگرچه این بیماری در درجه اول یک بیماری محدود به سیستم ایمنی است، اما در کل، بیماری های اتوایمیون می توانند یک یا چند عضو را پیش از شروع بیماری درگیر کنند (مانند بیماری ام اس). بیماری MS می تواند هم بر ارگان های خاص و هم بر اجزا سیستمیک بدن تاثیر بگذارد. در یک پژوهش نشان داده شد که بیماران دارای درد و ناباروری ناشی از اندومتریوز، با خطر ابتلا به بیماری های اتوایمیون از قبیل MS مواجه هستند.

چگونگی تاثیر بیماری ام اس بر قدرت باروری مردان:

همان طور که بیماری MS به علت بیولوژیکی می تواند سبب ناباروری زنان شود، ممکن است اثرات مشابهی نیز در ناباروری مردان و یا ایجاد ناتوانی جنسی مانند اختلال نعوظ داشته باشد. بیماری ام اس در مردان معمولا با شروع دیررس همراه است، اما به دلیل آتروفی مغز و اختلال شناختی، پیشرفت و پیش آگهی شدیدتری دارد. اگرچه ارتباط میان بیماری ام اس و باروری زنان به طور گسترده ای مورد ارزیابی قرار گرفته است، اما بررسی ها در مورد تاثیر بیماری ام اس در مردان و قدرت باروری آن ها، هنوز به صورت کامل مورد مطالعه قرار نگرفته است.
بیماری ام اس باعث کاهش سطح تستوسترون شده و می تواند سبب ناتوانی جنسی، اختلال نعوظ، تغییر در میل جنسی مردان، به طور مثال کاهش میل جنسی شود. البته مطالعات بیشتری برای اثبات تاثیر MS بر اختلال عملکرد جنسی، کاهش میل جنسی، ناتوانی جنسی، اختلال نعوظ و به طور کلی بر رابطه جنسی مورد نیاز است.
اما بر اساس شواهد موجود می توان گفت که کاهش کیفیت اسپرم، ایجاد هیپوگنادیسم هیپوتروفیک، کاهش میل جنسی و میزان رابطه جنسی و همچنین افزایش ناتوانی جنسی از جمله عوارض بیماری ام اس در مردان مبتلا به این عارضه است. 
بنابراین بیماری ام اس به دلیل تاثیر بر رابطه جنسی، کاهش میل جنسی و ایجاد اختلال نعوظ ممکن است بر باروری مردان و زنان تاثیر بگذارد، میزان باروری را کاهش داده یا حتی سبب ناباروری شود. در صورت ایجاد ناباروری به دلیل بیماریMS ، این افراد ممکن است به روش های کمک باروری از قبیل ای وی اف جهت درمان ناباروری نیاز داشته باشند.
لازم به ذکر است که استفاده از روش های کمک باروری همانند ای وی اف، ممکن است باعث ایجاد استرس و نگرانی در بیماران مبتلا به ام اس شود، در نتیجه استفاده از روش های کمک باروری (ای وی اف) خود ممکن است باعث عود مجدد بیماری گردد. نتایج بدست آمده از تاثیر بیماری MS بر ناباروری، متناقض بوده و به تحقیقات بیشتری نیاز دارد. 

تاثیر بیماری ام اس بر بارداری:

به طور کلی بیماری MS بر میزان سقط جنین، ناهنجاری های مادرزادی جنین و مرده زایی تاثیری نمی گذارد. اما نوازادن متولد شده از مادران مبتلا به ام اس، ممکن است که با وزن کم هنگام تولد به دنیا بیایند. بنابراین مادران مبتلا به بیماری ام اس نباید نگران تاثیر بیماری ام اس بر میزان سقط جنین و یا مرده زایی باشند.