​روش کمک باروری ZIFT یا انتقال سلول تخم به درون لوله رحم

انتقال سلول تخم به درون لوله‌ رحم یا زیفت (ZIFT): روش زیفت یا ZIFT (Zygote intrafallopian transfer) یکی از انواع روش های کمک باروری می باشد که در درمان ناباروری کاربرد دارد. از این روش زمانی‌که انسداد در لوله‌ های رحمی وجود داشته باشد، به نحوی که مانع از رسیدن طبیعی اسپرم به تخمک ‌گردد، استفاده می‌شود. در واقع ZIFT یکی از نسخه‌های اصلاح شده IVF است. در روش زیفت نیز مانند IVF یا ICSI، سلول‌های تخمک از تخمدان‌های زن برداشته می‌شوند و در شرایط آزمایشگاهی با اسپرم‌ها بارور می‌شوند، اما سلول تخم حاصل در مرحله زیگوت (zygotes) و بعد از حدود 24 ساعت از زمان لقاح به درون لوله رحمی انتقال داده می شود، در صورتی که در ای وی اف سلول تخم به مدت 3 تا 5 روز در محیط آزمایشگاه رشد کرده و سپس برای لانه گزینی به داخل رحم منتقل می گردد.

" زیگوت چیست " شاید سوالی باشد که در اینجا مطرح می گردد. زیگوت (zygote) به سلول تشکیل شده بعد از لقاح تخمک و اسپرم گفته می شود. زیگوت یا سلول تخم پس از تشکیل، تقسیم می شود رشد کرده و در نهایت به جنین تبدیل می گردد.

مراحل زیفت (ZIFT):

انجام تمام مراحل زیفت (انتقال سلول تخم به درون لوله رحم) و تکمیل سیکل آن به طور متوسط، حدود پنج تا شش هفته طول می‌کشد. در ادامه به بررسی مراحل زیفت می پردازیم.

• تحریک تخمدان: در ابتدا، خانم با داروهای تحریک تخمدان که محرک تخمک‌گذاری می باشند، برای تولید تخمک‌های متعدد در تخمدان‌ها تحریک می‌شود.
• بررسی رشد فولیکول های تخمدان: در این حین پزشک رشد فولیکول‌های تخمدان را نظارت خواهد کرد و هنگامی‌که تخمک ها بالغ شدند، به خانم hCG تزریق می‌شود.
• عمل تخمک گیری یا پانکچر: تخمک گیری یکی دیگر از مراحل زیفت (ZIFT) می باشد. تقریباً 36 ساعت پس از تزریق آمپول hCG، تخمک‌ها طی عمل پانکچر و از طریق واژن برداشته می‌شوند.
• لقاح تخمک و اسپرم: سپس تخمک‌ها در محیط آزمایشگاهی با اسپرم‌های مرد لقاح می‌یابند. حدود یک روز بعد از لقاح، سلول زیگوت تشکیل می گردد.
• انتقال زیگوت: سپس جنین‌های اولیه یا زیگوت با استفاده از روش لاپاراسکوپی به داخل لوله‌ های رحمی زن منتقل می گردند. زیگوت های اضافی را برای استفاده در آینده می توان فریز نمود.
• رشد زیگوت و لانه گزینی: در صورتی که تمام مراحل بالا با موفقیت انجام گردند، سلول زیگوت در حالی که در لوله رحم در حرکت است، رشد کرده و وارد رحم می شود. سپس در دیواره رحم لانه گزینی می کند و تبدیل به جنین می گردد.
• اطمینان از بارداری: دو هفته پس از انتقال زیگوت ها، آزمایش خون بارداری برای اطمینان از وقوع حاملگی انجام می گردد.

روش کمک باروری ZIFT در چه مواردی توصیه می گردد؟

روش ZIFT که یکی از روش های کمک باروری است، در مواردی از ناباروری مورد استفاده قرار می‌گیرد که حداقل یکی از لوله ‌های رحمی (فالوپ) طبیعی بوده ولی سایر درمان‌ها بی نتیجه مانده اند. این تکنیک همچنین می‌تواند در موارد خفیف ناباروری مردان که اسپرم توانایی بارور کردن تخمک را دارد، مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به اینکه فرآیند به کار رفته در روش ZIFT، شبیه به بارداری طبیعی است و احتمال موفقیت در آن بالاتر بود، مدت‌ها از این روش برای درمان ناباروری استفاده می‌شد. اما، با توجه به اینکه در روش ZIFT نیاز به انجام عمل لاپاراسکوپی می باشد که تهاجمی تر است و همچنین نتایج IVF برابر یا بهتر از روش ZIFT است، در حال حاضر کم تر از این روش استفاده می گردد.

معایب و عوارض عمل زیفت (ZIFT):

روش کمک باروری ZIFT نیز مانند بسیاری از روش ها، دارای معایب و عوارضی می باشد. از جمله معایب و عوارض عمل زیفت می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• به دلیل نیاز به عمل لاپاراسکوپی، این روش نسبت به ای وی اف تهاجمی تر می باشد؛
• احتمال چندقلوزایی به دلیل انتقال معمولا بیش از یک زیگوت در لوله رحم، یکی دیگر از عوارض عمل زیفت می باشد؛
• احتمال ایجاد حاملگی خارج رحمی در این روش نسبتا بیشتر است؛
• یکی دیکر از عوارض عمل زیفت، خطر ابتلا به سندرم تحریک بیش از حد تخمدان می باشد.
• همچنین در این روش، احتمال زایمان زودرس یا تولد نوزادی با وزن کم نیز وجود دارد.

درصد موفقیت زیفت (ZIFT):

طبق جدیدترین گزارشات که در سال 2017 منتشر شد، میزان موفقیت روش ZIFT به صورت زیر می باشد:

• ۳۰٪ از تمام سیکل‌هایی که از تخمک خانم یا جنین استفاده گردید، منجر به بارداری شد که کمتر از ۱٪ از آن‌ها به بارداری خارج رحمی منجر شد؛
• حاملگی تک قلو حدود ۷۰ ٪ بارداری‌ها را تشکیل می‌داد؛
• حاملگی چندقلو ۲۳٪ از بارداری‌ها را در بر می‌گرفت؛
• حدود ۸۲ ٪ از بارداری‌ها به تولد نوزاد زنده ختم شد؛
• حدود ۱۸ ٪ از بارداری‌ها منجر به سقط جنین یا مرگ جنین شد؛
• حدود ۷۰٪ از چرخه‌ی انجام شده منجر به بارداری نگردید.

لازم به ذکر است که درصد موفقیت عمل زیفت نیز مانند سایر روش های کمک باروری، به عوامل مختلفی از جمله علت ناباروری و سن خانم بستگی دارد و هرچه سن خانم پایین تر باشد، به دلیل داشتن تخمک های سالم تر، درصد موفقیت روش ZIFT نیز افزایش می یابد.