آیا خونریزی بعد از سزارین خطرناک است؟

این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر فاطمه فرج زاده فلوشیپ ناباروری و IVF، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است.

خونریزی پس از زایمان، بخش طبیعی روند بهبودی پس از زایمان است. بعد از زایمان، محصولات باقی مانده بارداری از قبیل مخاط، خون و بافت از طریق واژن از بدن خارج می شوند که به این موارد، لوشیا می گویند. ممکن است لوشیا تا شش هفته پس از زایمان نیز وجود داشته باشد، اما هر چه از زمان زایمان می گذرد از مقدار لوشیا کاسته شده و لوشیا کم رنگ تر می شود. همچنین ممکن است بیمار پس از سزارین، ترشحات صورتی یا آبکی از محل بخیه سزارین داشته باشد. 

خونریزی شدید پس از سزارین:

پس از سزارین، بیمار خونریزی شدید و تیره رنگی دارد که در طی چند روز بعد از سزارین کاهش می یابد. همچنین مادر ممکن است چند روز اول پس از زایمان، ترشح داشته و لخته خون دفع کند. اندازه لخته خون متفاوت است. لخته خون می تواند کوچک بوده یا به اندازه یک آلو باشد. ممکن است برخی از زنان 24 ساعت پس از سزارین، خونریزی کمتری را نسبت به زایمان طبیعی، تجربه کنند.

خونریزی بعد از سزارین، باید به تدریج کم شده و رنگ لوشیا تغییر کند. پس از چند هفته، ترشحات به رنگ قرمز روشن و در نهایت سفید تبدیل می شوند. همچنین با گذر از زمان زایمان، حجم ترشحات نیز باید کمتر شده و از روزهای اولیه زایمان کمتر گردد. توقف خونریزی بعد از زایمان سزارین ممکن است تا شش هفته طول بکشد. اگر خونریزی پس از زایمان، بعد از چهار تا شش هفته مجددا از سر گرفته شود، ممکن است نشانه قاعدگی باشد. در صورت شیردهی، برگشت عادت ماهانه ممکن است دیرتر اتفاق بی افتد. 

علل خونریزی پس از زایمان سزارین:

خونریزی بعد از سزارین ممکن است در اثر عوامل مختلفی ایجاد شود. این عوامل عبارتند از:

• پارگی عروق: در هنگام سزارین، پارگی هایی ایجاد می شود که می تواند خونریزی ایجاد نماید. در برخی موارد، برش اولیه سزارین برای خروج نوزاد کافی نبوده و این امر می تواند سبب آسیب عروق، بافت و رگ های خونی در هنگام خروج نوزاد شود. از سوی دیگر گاهی خونریزی شدید به دلیل بریده شدن تصادفی شریان ها و وریدها در هنگام عمل سزارین ایجاد می شود. 

• آتونی رحم: اگر پس از زایمان، خروج جنین و جفت، رحم منقبض نشود به آن آتونی رحم می گویند. آتونی رحم یکی دیگر از علل خونریزی بعد از سزارین است. انقباضات رحمی سبب بسته شدن رگ های خونی می شوند و بنابراین از خونریزی واژینال جلوگیری می کنند. در صورت ایجاد آتونی رحم، رحم منقبض نشده و دهانه رحم باز می ماند و این امر منجر به خونریزی شدید می شود. 

• باقی ماندن بقایای جفت: گاهی بخشی از جفت در رحم باقی می ماند که می تواند خونریزی شدید ایجاد کند. احتمال باقی ماندن جفت در زنانی که سابقه سزارین دارند، بیشتر است. 

• چسبندگی جفت: یکی از شایع ترین علل خونریزی بعد از سزارین، جفت آکرتا یا چسبندگی جفت است. اگر جفت به صورت عمقی وارد رحم شود و به طور طبیعی از رحم جدا نگردد، به آن چسبندگی جفت می گویند. گاهی در صورت ایجاد چسبندگی جفت آکرتا، پزشک مجبور است به شکل دستی جفت را خارج نماید که در این صورت خطر خونریزی واژینال افزایش می یابد. 

کنترل خونریزی بعد از سزارین:

پس از سزارین باید خونریزی واژینال و محل بخیه سزارین کنترل شود. برای کنترل خونریزی پس از زایمان، بیمار باید از پد یا نوار بهداشتی جهت بررسی خونریزی واژینال استفاده نماید. ممکن است در چند روز اول پس از سزارین، بیمار به پد های بیشتری نیاز داشته باشد اما با کاهش میزان خونریزی واژینال، میزان استفاده از پدها و دفعات تعویض آن ها نیز کمتر می شود.

پس از سزارین و زایمان طبیعی، نباید از تامپون استفاده شود. اگر مادر تمایل دارد که پس از سزارین از تامپون استفاده نماید، باید در معاینه هفته ششم پس از زایمان با پزشک خود صحبت کند و در صورت عدم تایید پزشک، از مصرف تامپون پس از سزارین و زایمان طبیعی خودداری نماید.

شیردهی نیز می تواند خونریزی بعد از زایمان را کاهش دهد، زیرا شیردهی سبب انقباض عضلات رحمی، عروق خونی و در نهایت کاهش خونریزی بعد از زایمان می شود. انقباضات رحمی هم خونریزی را کاهش می دهند، گرچه انقباضات رحمی در روزهای اول پس از زایمان سزارین، می توانند دردناک باشد. ممکن است پزشک برای درمان انقباضات رحمی پس از زایمان، مسکن تجویز نمایند و یا به بیمار توصیه کند که برای تسکین درد حاصل از این انقباضات از کمپرس آب گرم استفاده کند. ممکن است چند هفته پس از سزارین با افزایش فعالیت مادر، خونریزی واژینال هم افزایش یابد. همچنین استرس نیز می تواند خونریزی بعد از زایمان را افزایش دهد. مادران باید در دوران بهبودی، برای کاهش خونریزی بعد از زایمان فعالیت های خود را محدود کرده و توصیه های پزشک خود را در مورد شروع فعالیت های خاص مانند بلند کردن اجسام سنگین، رعایت نمایند. 

مراقبت از محل بخیه سزارین:

چند روز پس از سزارین ممکن است از محل بخیه های سزارین ترشحاتی خارج شوند، اما در این قسمت نباید خونریزی وجود داشته باشد. محل بخیه سزارین باید تمیز نگه داشته شده، با آب و صابون شسته شود و در معرض هوا قرار بگیرد تا خشک شود. پیش از اولین شستشوی محل بخیه های سزارین، مادر باید با پزشک خود صحبت کند، زیرا پزشک ممکن است به مادر توصیه کند که محل بخیه ها را در طول چند روز اول پس از سزارین، خشک نگه دارد. برای مراقبت از محل بخیه ها، مادر باید حتما دستورات پزشک را رعایت نماید. 

در صورت مشاهده چه علائمی در هنگام خونریزی بعد از سزارین، بیمار باید به پزشک مراجه نماید؟

اگر خونریزی پس از زایمان سزارین افزایش یابد، جای نگران وجود دارد و بیمار باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کرده تا اقدامات لازم برای درمان خونریزی بعد زایمان برای او انجام گیرد. در موارد زیر بیمار باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه نماید: 

• نیاز به تعویض بیش از یک نوار بهداشتی در هر ساعت؛

• خونریزی شدید یا تیره تر؛ 

• مشاهده لخته خون بزرگ تر از یک آلو؛

• ترشحات بد بوی واژینال.

علاوه بر خونریزی پس از زایمان، سایر علائم هشدار دهنده بعد از زایمان شامل موارد زیر است:

• علائمی شبیه سرماخوردگی از قبیل تب و لرز؛

• سرگیجه و غش کردن؛

• حالت تهوع؛

• گرفتگی عضلانی؛

• درد هنگام ادرار کردن.

پس از سزارین، محل بخیه ها باید از نظر علائم عفونت کنترل شود. در صورت خونریزی یا تورم محل بخیه ها بیمار باید به پزشک مراجعه نماید. 

مراقبت های پس از سزارین:

چند هفته پس از انجام سزارین مادر باید مراقبت هایی را انجام دهد، زیرا سزارین یک عمل جراحی بزرگ و سنگین بوده و بیمار برای بهبودی به زمان زیادی نیاز دارد. مراقبت های پس از سزارین عبارتند از:

• استراحت کردن در رختخواب؛ 

• خوردن غذای مقوی؛

• آشامیدن آب فراوان؛ 

• داشتن خواب کافی.

پزشک ممکن است به بیمار توصیه کند که بعد از سزارین مقدار کمی راه برود و هر روز به تدریج فعالیت خود را افزایش دهد. پس از زایمان مادر باید تا زمانی که مطمئن شود بدن او از عهده کارهای های عادی و روزمره برمی‎آید، از انجام فعالیت هایی از قبیل بلند کردن اجسام سنگین یا انجام کارهای خانه خودداری کند و در صورت خونریزی شدید یا خستگی، فعالیت های خود را متوقف کرده و جهت درمان خونریزی بعد زایمان به پزشک مراجعه نماید.

داروها و سایر روش های تسکین درد از قبیل کمپرس آب گرم، از جمله روش های درمان خونریزی بعد زایمان و کاهش درد زایمان هستند. در صورت شیردهی، مادر برای مصرف دارو باید با پزشک صحبت کند تا دارویی برای او تجویز شود که تاثیری بر شیردهی نداشته باشد. 

خلاصه ای در مورد خونریزی پس از زایمان سزارین:

انتظار می رود که خونریزی بعد از سزارین با گذشت زمان کاهش یابد. بلافاصله بعد از سزارین، مادر خونریزی شدید دارد که با گذشت زمان کاهش می یابد. معمولا خونریزی بعد از زایمان چهار تا شش هفته بعد از زایمان کاملا متوقف می شود. خونریزی شدید پس از سزارین می تواند مربوط به عوارض پس از زایمان و یا فعالیت بدنی بیش از حد مادر باشد. در صورت وجود خونریزی واژینال شدید، لخته خون و خونریزی از محل بخیه، بیمار باید به پزشک مراجعه نموده تا اقدامات لازم برای درمان خونریزی بعد زایمان انجام شود.