کاهش مایع آمنیوتیک چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟ 

ممکن است با کلمه الیگوهیدرآمنیوس بین بقیه کلمات سونوگرافی برخورد کرده باشید و یا به شما گفته شده باشد آب دور جنین کم شده. تشخیص الیگوهیدرآمنیوس احتمالاً نگرانی‌هایی را برای شما ایجاد کند و از خود بپرسید که این مشکل برای شما و نوزاد متولد نشده‌تان چه معنایی دارد؟ این وضعیت چگونه درمان می‌شود؟ با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید تا اطلاعات کاملی در این زمینه داشته باشید. 

آب دور جنین چه فایده‌ای دارد؟

برای درک بهتر این مشکل، بهتر است ابتدا به این موضوع بپردازیم که مایع آمنیوتیک چه نقشی در بارداری ایفا می‌کند. مایع آمنیون، مایعی است که اطراف جنین را پر می‌کند. وجود این مایع اطراف جنین بی دلیل نیست و نقشی زیادی در تکامل و محافظت از جنین دارد. مایع آمنیوتیک دارای نقش‌های فیزیولوژیک زیر است: 

• مایع آمنیوتیک همانند یک بالش نرم از جنین در برابر آسیب محافظت می‌کند؛
• جلوگیری از اعمال فشار به بند ناف بین جنین و دیواره‌ی رحم، که در صورت فشار باعث کاهش انتقال اکسیژن به جنین می‌شود؛
• به حفظ دمای ثابت جنین کمک می‌کند؛
• از ایجاد عفونت جلوگیری می‌کند؛
• منجر به تسهیل حرکت جنین می‌شود؛
• در رشد و تمایز جنین نقش دارد.

الیگوهیدرآمنیوس چیست؟ 

الیگوهیدرآمنیوس در سونوگرافی به معنای کمبود مایع آمنیوتیک است. مایع آمنیوتیک مایعی است که جنین را در رحم احاطه کرده و از آن محافظت می‌کند. از نظر علمی کاهش مایع دور جنین یا الیگوهیدرآمنیوس، به مواردی اطلاق می‌شود که اندازه‌گیری مایع آمنیون دور جنین عددی کم‎تر از ۵ سانتی‌متر را نشان دهد.

توجه داشته باشید که مقدار مایع آمنیوتیک در رحم با گذشت زمان تغییر می‎کند. در ابتدا، با افزایش سن بارداری و رشد جنین، مایع آمنیوتیک به طور پیوسته افزایش می‌یابد و در هفته‌های ۳۴ تا ۳۶ بارداری به حداکثر حجم خود می‎رسد. بعد از آن میزان مایع آمنیوتیک به صورت طبیعی شروع به کاهش می‌کند و با نزدیک شدن به زایمان به کمترین مقدار خود می‎رسد. یعنی مقدار مایع آمنیوتیک در پایان بارداری به طور فیزیولوژیک در محدوده پایین‌تر از حد طبیعی است. اما گاهی عوامل پاتولوژیک باعث کم شدن میزان مایع دور جنین می‌شود که نیاز به بررسی دارد. در ادامه به بررسی علل کم شدن مایع دور جنین در بارداری خواهیم پرداخت. 

علت کم شدن مایع دور جنین

علل زیادی در کم شدن مایع آمنیوتیک دخیل هستند اما برخی از علل آن همچنان ناشناخته باقی مانده‌اند. در متن علل الیگوهیدرآمنیوس در بارداری به تفصیل در این باره توضیح داده شده است. به صورت کلی می‎توان از علل کم شدن مایع دور جنین، به موارد زیر اشاره کرد:

• پارگی کیسه آمنیوتیک
• اختلالات موجود در جفت
• وجود شرایط بالینی خاص در خانم باردار
• بارداری دوقلو یا چندقلو
• اختلالات جنینی
• مصرف بعضی دارو‌ها

علائم کمبود مایع آمنیوتیک

یکی از شایع‌ترین علائم کم بودن مایع آمنیوتیک، کاهش حرکت جنین است. در واقع کاهش حرکت جنین یکی از علائم احتمالی الیگوهیدرآمنیوس است و معمولاً اولین علامتی است که مادر متوجه آن می‌شود. زمانی که مایعات کمتری وجود داشته باشد، فضایی را که جنین می‎تواند در آن حرکت کند محدود می‌کند.

یکی دیگر از نشانه‌های احتمالی کم بودن مایع آمنیوتیک این است که رحم با توجه به سن بارداری، کوچک‌تر از حد انتظار است. همچنین ممکن است نشت مایع از واژن را تجربه کنید. با این حال، توجه به این نکته مهم است که در برخی موارد، مادر باردار هیچ علامت واضحی را تجربه نمی‌کند. این بدان معنی است که ممکن است بدون اینکه متوجه شوید، مایع آمنیوتیک دور جنین کم شده باشد.

الیگوهیدرآمنیوس خطرناک است؟

همان‌طور که گفته شد، وظیفه مایع آمنیوتیک محافظت از جنین است. پس وقتی مایع آمنیوتیک اطراف جنین کم می‌شود، ممکن است جنین در معرض خطر قرار بگیرد. به زبان ساده‌تر، اگر مایع دور جنین خیلی کم باشد، ممکن است جنین نتواند به خوبی رشد کند یا ممکن است فشار بیش‌تری به او وارد شود.

این مشکل در اوایل بارداری به ندرت دیده می‌شود اما بروز آن می‌تواند به معنای یک ناهنجاری ساختاری در جنین باشد. اما خوشبختانه در اکثر موارد الیگوهیدرآمنیوس عوارض جدی و خطرناکی برای جنین ایجاد نمی‌‌کند و نوزادان با وضعیت مطلوبی به دنیا می‌آیند. اگر به این وضعیت مشکوک شدید، مهم است که به دقت تحت نظر باشید تا از سلامتی جنین اطمینان حاصل شود.

عوارض الیگوهیدرآمنیوس چیست؟

به طور کلی کم بودن مایع آمنیوتیک در شش ماه اول بارداری خطرناک‎تر است. این عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد: 

• بدشکلی‌های ناشی از فشرده شدن جنین در رحم
• زایمان زودرس
• سقط جنین
• مرده‌زایی
• عفونت (در صورت پارگی کیسه آب)

اگر در سه ماهه آخر بارداری (هفته‌های ۲۸ تا ۴۰) الیگوهیدرآمنیوس تشخیص داده شود، عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• فشرده شدن بند ناف
• محدودیت رشد جنین
• به بلوغ نرسیدن ریه‌های جنین
• افزایش خطر زایمان سزارین
• زایمان زودرس

الیگوهیدرآمنیوس چگونه تشخیص داده می‌شود؟

علائمی مانند کاهش حرکت جنین همیشه نشان دهنده این نیست که مایع آمنیوتیک شما کم است. اگر علائمی از کم بودن مایع آمنیوتیک دارید، پزشک مقدار مایع آمنیوتیک در رحم را با استفاده از سونوگرافی اندازه گیری می‌کند. اگر مقدار مایعات کمتر از مقدار توصیه شده برای سن بارداری جنین شما باشد، ممکن است به الیگوهیدرآمنیوس مبتلا شده باشید.

درمان الیگوهیدرآمنیوس چگونه است؟ 

درمان کم شدن مایع آمنیوتیک به علت آن و همچنین فاصله زمانی تا زایمان بستگی دارد. در بیش‌تر موارد، زمانی که بیمار به موعد زایمان نزدیک است، نیازی به درمان این مشکل نیست. در ماه‌های اولیه بارداری، سلامت جنین تحت نظر گرفته می‌شود و در صورت وجود یافته‌های نگران کننده، زایمان انجام می‎شود. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است با ویزیت‌های اضافی قبل از تولد، سونوگرافی، تست بیوفیزیکی شما و جنین‌تان را با دقت بیش‌تری تحت نظر داشته باشد. چرا که هیچ راه خاصی برای افزایش مایع آمنیوتیک وجود ندارد. 

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که نوشیدن مایعات اضافی، به خصوص در سه ماهه سوم، می‌تواند مایع آمنیوتیک را افزایش دهد. اما مشخص نیست که این راهکار چقدر ممکن است کمک کننده باشد. در متن درمان الیگوهیدرآمنیوس اطلاعات کامل‎تری برای درمان این مشکل ارائه شده است. 

چگونه می‌توان از الیگوهیدرآمنیوس پیش‌گیری کرد؟

متاسفانه هیچ راهی برای جلوگیری از الیگوهیدرآمنیوس وجو ندارد. تمام معاینات بارداری انجام دهید و با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در مورد علائم و سابقه پزشکی خود صادق باشید. دانستن اینکه آیا در معرض خطر کمبود مایع آمنیوتیک هستید یا خیر، بهترین شانس شما برای درمان به موقع این مشکل است.

و در پایان…

کم شدن مایع آمنیوتیک یا الیگوهیدرآمنیوس یک مشکل بالقوه جدی است. کم شدن مایع دور جنین می‌تواند عوارضی را در بارداری ایجاد کند و بر رشد کودک تأثیر بگذارد. با این حال اکثر افرادی که مایع آمنیوتیک پایینی دارند، بچه‌های سالمی به دنیا می‌آورند. حضور در تمام ویزیت‌های دوران بارداری و به اشتراک گذاشتن علائم بارداری بهترین راه برای تشخیص مشکلات احتمالی است.