ترومبوفیلی چیست؟

ترومبوفیلی یک اختلال خونی است که احتمال لخته شدن خون در رگ‌ها و شریان‌ها را افزایش می‌دهد. ترومبوفیلی می تواند به صورت ارثی یا اکتسابی به بیماری مبتلا شوید برای تشکیل لخته خون در شریان ها و وریدها باشد. 

به طور معمول هنگامی که انگشت خود را با چاقو می برید، بدن شما لخته خون می سازد. لخته خون، خونریزی را متوقف می کند. بعداً، بدن شما لخته را در زمانی که دیگر به آن نیازی ندارد، می شکند. هنگامی که شما مبتلا به ترومبوفیلی هستید، بدن شما لخته های خون زیادی ایجاد می کند یا لخته های قدیمی را تجزیه نمی کند.

لخته شدن خون می تواند باعث گرفتگی یا انسداد در رگ ها یا شریان های شما شود. این می تواند به اندام های اصلی شما آسیب برساند یا باعث سکته مغزی یا حمله قلبی شود زیرا رگ های خونی حامل اکسیژن مورد نیاز سلول های شما هستند. 

لخته های خون می توانند در سراسر بدن شما حرکت کنند و ترومبوآمبولی ایجاد شود و مشکلات جدی در بدن شما از جمله ریه ها (آمبولی ریه)، قلب (سکته قلبی)، مغز (سکته مغزی)، کلیه ها (نارسایی کلیه)، وریدهای پا یا بازو (ترومبوز ورید عمقی یا (DVT)، جنین در حال رشد (سقط جنین) ایجاد کنند.

دلایل متعددی برای سقط جنین وجود دارد، اما یکی از شایع ترین شرایطی که باعث بروز آن می شود، ترومبوفیلی (انعقادخون در بارداری) است.

دو نوع ترومبوفیلی وجود دارد: نوعی که با آن متولد می شوید و ارثی می باشد (ژنتیکی) و نوعی که از راه های دیگر به آن مبتلا می شوید (اکتسابی).

عوامل خطر ترومبوفیلی 

عوامل خطر احتمالی برای ترومبوفیلی عبارتند از :

• اضافه وزن داشتن
• باردار بودن
• سیگار کشیدن یا استفاده از محصولات تنباکو
• ابتلا به سرطان، دیابت در بارداری، HIV یا مشکلات قلبی خاص.
• حرکت نکردن بدن برای مدت طولانی
• انجام عمل جراحی یا بستری شدن در بیمارستان
• مصرف قرص های ضد بارداری حاوی استروژن
• مصرف هورمون درمانی جایگزین حاوی استروژن
• داشتن سابقه خانوادگی لخته شدن خون
• سابقه خانوادگی سکته مغزی، ترومبوز ورید عمقی یا آمبولی ریه
• وجود انسداد عروق خونی در سنین پایین
• سندرم آنتی فسفولیپید (یک نقص ایمنی اکتسابی که باعث می‌شود بدن به انواع خاصی از چربی‌ها در رگ‌های خونی حمله کند).

ترومبوفیلی در بارداری 

ترومبوفیلی در بارداری یکی از فاکتور های پرخطر بارداری و مرگ و میر مادری است که شامل انعقاد خون در بارداری (وریدی یا شریانی) و نشانه های بالینی احتمالی مانند علائم بالینی سندرم آنتی بادی آنتی فسفولیپید (یک نوع بیماری خود ایمنی) شود. برای کاهش شیوع بیماری ترومبوفیلی در بارداری، شناسایی زودهنگام زنان باردار با عوامل خطر مختلف حتی بدون علائم بالینی از اهمیت بالایی برخوردار است.

همچنین در خانم هایی که مبتلا به ترومبوفیلی ارثی هستند باید تحت درمان دارویی قرار بگیرند تا از عوارض انعقاد خون در بارداری کاسته شود. در دوران بارداری طبیعی، حتی زنان بدون ترومبوفیلی ارثی به دلیل تغییراتی که در سیستم انعقاد خون رخ می‌دهد و به جلوگیری از از دست دادن شدید خون در حین زایمان کمک می‌کند، بیشتر در معرض ترومبوز وریدی (لخته شدن خون در پا) و مشکلات انعقاد خون در بارداری هستند.

ارتباط ترومبوفیلی و سقط مکرر

افراد مبتلا به ترومبوفیلی ارثی، مستعد لخته شدن خون هستند و در معرض خطر بیشتری برای ایجاد لخته خون در وریدهای سراسر بدن هستند و وقتی بارداری صورت بگیرد، زنان باردار با ترومبوفیلی ارثی در معرض خطر بیشتر سقط مکرر جنین و عوارض بارداری هستند. 

اگر بخواهیم از تاثیر ترومبوفیلی بر سقط مکرر توضیح دهیم باید به این موضوع اشاره کنیم که یکی از علت های سقط مکرر جنین (سقط بیش از سه بار پشت سرهم) سندرم آنتی فسفولیپید هست که خود با افزایش ترومبوز همراه هست. 

مطالعات نشان میدهد بین سندروم آنتی فسفولیپید و سقط مکرر جنین کمتر از ده هفته ارتباطی وجود دارد. زنان مبتلا به کمبود مادرزادی یا اکتسابی آنتی ترومبین در معرض خطر بسیار بالایی برای ایجاد لخته در دوران بارداری یا پس از زایمان هستند.

بدون درمان، خطر سقط جنین در افراد مبتلا به ترومبوفیلی در بارداری نیز اندکی افزایش می‌یابد و معمولاً به دلیل لخته‌های خونی است که در جفت ایجاد می‌شود و جنین را از خون و اکسیژن محروم می‌کند و همین مورد تاثیر ترومبوفیلی بر سقط مکرر را یادآوری میکند.

عوارض ترومبوفیلی در بارداری

ترومبوفیلی در بارداری می تواند منجر به عوارض جدی در پی داشته باشد:

• محدودیت رشد جنین داخل رحمی (IUGR) : این وضعیت مانع از رشد مناسب جنین در رحم می شود.
• نارسایی جفت: زمانی اتفاق می افتد که جفت مواد مغذی و اکسیژن کافی را به جنین یا جنین نمی رساند.
• پره اکلامپسی: این وضعیت با فشار خون بالا و علائم آسیب به اندام هایی مانند کبد و کلیه ها مشخص می شود.
• زایمان زودرس : افزایش خطر لخته شدن خون اغلب می تواند منجر به تولد فرزند شما قبل از هفته سی و هفتم بارداری شود و منجر به زایمان زودرس شود.
• سقط جنین و مرده‌زایی: سقط جنین و مرده‌زایی هر دو به جنین‌هایی اطلاق می‌شود که در حالی که جنین هنوز در رحم هستند؛ می‌میرند. سقط جنین قبل از 20 هفته اتفاق می افتد، در حالی که مرده زایی بعد از 20 هفته اما قبل از تولد اتفاق می افتد.

درمان ترومبوفیلی در بارداری

هر خانمی که سابقه ترومبوز وریدی یا آمبولی ریه دارد، در دوران بارداری توسط آزمایشات آزمایشگاهی به طور کامل بررسی می شود و تحت نظر می باشد و ممکن است نیاز به مصرف آسپرین در بارداری یا دریافت آمپول هپارین در دوران بارداری داشته باشد.

درمان اصلی انعقادخون در بارداری، مصرف داروهای ضد انعقاد است. آمپول هپارین در دوران بارداری با وزن مولکولی پایین از جفت عبور نمیکند و برای جنین بی خطر می باشد.

همینطور در مواردی که شک ما به نارسایی جفت می باشد آمپول هپارین برای رشد جنین هم مفید واقع میشود. 

باید بگوییم که چون پروسه انعقاد خون خود باعث کاهش پلاکت ها میشوند، در نتیجه آمپول هپارین در دوران بارداری به دلیل پایدار تر بودن و اتصال کمتر فاکتور 4 پلاکتی، باعث کاهش خطر ترومبوسیتوپنی (کاهش پلاکت خون) میشود.

عوارض هپارین در بارداری

عوارض جانبی آمپول هپارین عبارتند از :

• کبودی در محل تزریق.
• ممکن است در صورت بروز مشکلی خونریزی افزایش پیدا کند اما این نکته را توجه فرمائید که بسیار نادر است.
• در صورت زایمان سزارین، خطر کبودی (هماتوم زخم) اندکی افزایش می یابد.

آیا ترومبوفیلی به جنین منتقل می شود؟

از آنجایی که ترومبوفیلی میتواند هم زمینه ارثی داشته باشد هم در گذشت زمان به صورت اکتسابی ایجاد شده باشد، احتمال دارد که تشکیل لخته های خون به صورت ژنتیکی در جنین هم ایجاد شود .

لازم به یادآوری است که با وجود ترومبوفیلی شما می توانید بارداری سالمی داشته باشید. بهترین راه برای اطمینان از سلامت جنین، انجام اقداماتی برای جلوگیری از لخته شدن خون است که پزشک برای شما انجام میدهد.

این ممکن است شامل درمان با رقیق‌کننده‌های خون مانند هپارین باشد که می‌تواند به توقف تشکیل لخته کمک کند، یا به سادگی آسپرین با دوز پایین باشد. شما احتمالاً معاینات قبل از تولد بیشتری خواهید داشت که شامل سونوگرافی و پایش ضربان قلب جنین می شود تا اطمینان حاصل شود که جنین شما به طور طبیعی رشد می کند.

زایمان برای مادران ترومبوفیلی چگونه است؟

در مورد نحوه زایمان در مادران مبتلا به ترومبوفیلی از جمله مادران مبتلا به (DVT)، از آنجایی که زایمان سزارین ریسک ایجاد لخته خون و خونریزی پس از زایمان رو افزایش میدهد در نتیجه بهترین نوع زایمان برای این افراد زایمان طبیعی می باشد. 

همانطور که پیش تر از تاثیر ترومبوفیلی بر سقط مکرر، زایمان زودرس، محدودیت رشد داخل رحمی جنین و یا مرده زایی و تاثیرات جدی لخته خون در بارداری صحبت کردیم، توصیه میکنیم در صورت داشتن هر کدام از علامت های خطر ترومبوفیلی قبل از اقدام برای بارداری تحت نظر متخصص باشید تا از عوارض ترومبوفیلی در بارداری کاسته شود.