مشکلات سینه پس از زایمان
تورم سینه

پر شیر بودن سینه ها طبیعی است. تورم سینه اغلب در روزهای سوم تا پنجم بعد از زایمان نمایان شده و معمولاً 12 تا 24 ساعت طول می‌کشد. علت آن تغییرات هورمونی ناگهانی و افزایش حجم شیر تولید‌شده در سینه ها است. تورم سینه‌ به این معنی است که رگ‌های خونی در سینه پر خون شده اند. این امر باعث تجمع مایع در سینه ها شده و احساس سفتی، درد و تورم سینه حتی در ناحیه‌ی زیر بغل را ایجاد می‌کند. اگر شیر از سینه خارج نشود، تولید آن کاهش می‌یابد. برای تسکین علائم خفیف تورم پستان ها می‌توان از حمام آب گرم یا کیسه‌ی یخ به مدت 10 تا 15 دقیقه در فواصل شیردهی استفاده کرد. این امر در آزاد شدن شیر توسط دست نیز کمک‌کننده خواهد بود. اگر با مکیدن نوزاد شیر خارج نشد می‌توانید هر دو ساعت با پمپ یا دست شیر را تخلیه کنید.

تأخیر در ترشح شیر

گاهی ا از تولد به دلایل نامشخص ترشح شیر مادر از سینه‌ با تأخیر اتفاق می‌افتد. خیلی از مواقع این اتفاق را مساوی با پایان شیردهی تلقی می‌کنند ولی در این مواقع نباید تسلیم شد. بهتر است تا ترشح شیر از سینه ها، با سرنگ به نوزاد شیر داده شود و از شیشه‌ی شیر به دلیل عادت کردن نوزاد به آن استفاده نشود

زخمی شدن نوک سینه

در چند هفته‌ی اول شیردهی باید انتظار بروز زخم نوک سینه (زخم های کوچک) را داشت. برای کنترل این وضعیت باید از قرار‌گیری صحیح نوزاد اطمینان حاصل کرد. در انتهای هر وعده‌ی شیردهی به نوزاد می‌توان با انگشتان، دهان وی را از نوک سینه جدا کرد. در صورت مشاهد‌ه‌ی مجدد آثار زخم نوک سینه باید اطمینان حاصل کرد که از هر سینه به میزان کافی به نوزاد شیر داده شده باشد تا تخلیه‌ی شیر صورت بگیرد. در غیر این صورت سینه ها علائمی مانند خون‌مردگی، تورم و درد سینه را نشان می‌دهند. استفاده از یخ و خشک نگه داشتن سینه ها می‌تواند به تسکین علائم کمک کند. نوزاد در ابتدای تولد تمایل به مکیدن فعال‌تر و بیشتری دارد.

خشک شدن و ترک برداشتن نوک سینه

باید از مصرف صابون‌ها و کرم‌های معطر یا لوسیون‌های حاوی الکل که منجر به خشک شدگی و ترک برداشتن نوک سینه ها می‌شود خودداری کرد. می‌توان پس از شیردهی از لانولین خالص در ناحیه‌ی نوک سینه ها استفاده کرد اما باید قبل از نوبت بعدی شیردهی، این ماده به دقت شسته و پاک شود. بهتر است از سینه بند هایی که جنس آن‌ها پنبه‌ای (نخی) است استفاده کرد. برگ کلم خام که چند شیار روی آن ایجاد کرده‌اید را درون سینه بند خود قرار دهید؛ چرا که این کار بسیار مفید خواهد بود.

نداشتن شیر کافی

نوزادی که روزانه شش تا هشت پوشک را خیس کند، به میزان کافی شیر دریافت کرده است. بهتر است از سایر رژیم های غذایی برای غنی سازی شیر استفاده نشود. برخی زنان به اشتباه تصور می‌کنند در صورتی ‌که سینه هایشان کوچک باشد نمی‌توانند به نوزاد شیر بدهند. اما جالب است بدانید که میزان شیر تولید شده در سینه های کوچک به اندازه سینه های بزرگ است. تغذیه ی مناسب دوران شیردهی، نوشیدن آب و استراحت به تولید شیر کافی کمک می‌کند.

انسداد مجاری سینه

انسداد مجاری شیر وقتی اتفاق می‌افتد که مجراهای باریک به وسیله‌ی تکه‌های جامد شیر مسدود و باعث بازگشت شیر به داخل سینه شوند. بسته شدن مجاری شیر می‌تواند به دلایل مختلف از جمله تخلیه‌ی ناقص سینه، پوشیدن لباس تنگ یا بد شیر دادن ایجاد شود. به دنبال انسداد مجاری، برآمدگی‌های کوچک و گاهی دردناک در سینه‌ ایجاد می‌شود که اگر ظرف چند روز برطرف نشود می‌تواند سبب عفونت شود. کمپرس آب گرم و ماساژ ناحیه‌ی مورد نظر برای رفع انسداد و تسکین درد سینه به کار می‌رود.

عفونت سینه

این اتفاق معمولاً زمانی می‌افتد که باکتری از طریق ترک ایجاد شده پس از شیردهی، وارد سینه شود. در صورتی‌که زخم نوک سینه وجود داشته باشد و با علائمی مشابه آنفولآنزا، تب و خستگی مفرط همراه باشد، فرد باید به پزشک مراجعه کند. برای برطرف شدن عفونت باید از آنتی‌بیوتیک استفاده کرد و در زمان استفاده از آنتی‌بیوتیک نیز می‌توان به نوزاد شیر داد.

استرس

استرس مداوم می‌تواند در خروج شیر اختلال ایجاد کند. پرستاری از کودک، شنیدن صدای گریه و یا فکر کردن به او باعث آزاد شدن هورمون‌ها و ترشح طبیعی شیر از مجاری شیر می‌شود. داشتن آرامش، قبل و هنگام شیردهی می‌تواند به جاری شدن راحت‌تر شیر کمک کند. این اتفاق می‌تواند باعث آرام شدن کودک نیز بشود.

برفک نوک سینه

مخمرهایی که در دهان نوزاد تولید می‌شود و به سینه های مادر انتقال پیدا می‌کند، باعث ایجاد برفک در سینه های مادر می‌شود. همچنین ممکن است در اثر تخمیر شیر در دهان کودک، تکه‌های پنیری شکل دیده شود. در صورت تشخیص برفک نوک سینه و دهان نوزاد می‌توان از کرم‌های ضد قارچ استفاده کرد. تعویض بالش شیردهی، جوشاندن سر شیشه‌ی شیر‌دوشی و پد محافظ سینه و شست و شوی مرتب نوک سینه با آب پس از هر بار شیردهی، مانع از گسترش قارچ می‌شود. روزی دو تا سه بار در معرض تابش نور خورشید قرار گرفتن سینه ها نیزمی‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

نوک صاف یا فرورفته‌ی سینه

یکی از معضلات مادران در دوران شیردهی، نوک صاف یا فرورفته‌ی سینه است. نوک سینه صاف، نسبت به نواحی اطراف (هاله‌ی قهوه‌ای رنگ سینه) برجسته نبوده و زمانی که تحریک می‌شود، خارج نمی‌گردد. این مسئله اغلب اوقات می‌تواند برای کودکان در امر چفت شدن با سینه و شیردهی مشکل ایجاد کند. نوک سینه های فرورفته هنگامی که تحریک می‌شوند، منقبض شده یا به داخل کشیده می‌شوند. آن‌ها ممکن است صاف یا کمی گود به نظر برسند و یا در مرکز بسیار فرورفته باشند. معمولاً بیست درصد مادران دچار این عارضه می‌شوند.
برای اینکه متوجه شوید آیا شما هم درگیر این مشکل هستید یا نه، نوک سینه هایتان را بدین گونه چک کنید:
به ‌آرامی هاله ی سینه را به فاصله‌ی یک اینچ (حدود 2.5 سانتی‌متر) از نوک سینه با دو انگشت شست و سبابه فشار دهید. اگر نوک سینه گود شد یا به داخل فرو رفت، نوک سینه شما فرورفته است.

آیا با نوک سینه صاف یا فرورفته می‌توان شیردهی داشت؟

در اغلب موارد، بله! تغییرات سینه ها در طی بارداری ممکن است نوک سینه هایتان را بیش از حد معمول برجسته نماید و بنابراین مشکل برطرف گردد. البته اگر پس از زایمان، متوجه شدید نوک سینه هایتان نسبت به روزهای اول کم‌تر از حد معمول برجسته است، جای نگرانی نیست. زیرا بافت سینه شما به‌وسیله‌ی مایع سرم ‌درمانی بعد از زایمان برجسته شده بوده و با دفع و کاهش مایع بدن ابعاد نوک سینه به حالت طبیعی بازگشته است. در این موارد ممکن است نیاز باشد شیر سینه هایتان برای یک هفته دوشیده شود تا نوک سینه هایتان به اندازه‌ی کافی برجسته شوند.
به صورت کلی، نوک سینه صاف معمولاً نباید مشکلی ایجاد کند، مگر اینکه کودکتان به خوبی نتواند با سینه چفت شود یا سینه هایتان پرشیر بوده یا احتقان داشته باشد. نوک سینه های فرورفته نیز ممکن است هنگام مکیدن، بیشتر به داخل کشیده شوند و در موارد بسیار نادر، نوک سینه های بسیار فرورفته می‌توانند مانع جریان شیر گردند. بهترین راهکار برای این که کشف کنید که آیا می‌توانید شیردهی داشته باشید یا نه، این است که رو به جلو بروید و تلاش کنید، از شیردهی نترسید و دست از تلاش برندارید.

راه حل مناسب برای برطرف کردن مشکلات شیردهی و سینه پس از زایمان

از یک مشاور شیردهی یا مربی شیرمادر کمک بگیرید. او راهکارهای مختلفی مثل یادگیری شیوه صحیح شیردهی، استفاده از پد روی سینه ها بین فواصل شیردهی، تحریک نوک سینه ها با انگشت، استفاده از مکنده مانند سرنگ یا مالیدن یک شیء سرد به نوک سینه را به شما پیشنهاد خواهد داد؛ این کارها به بهبود آن کمک می‌کند.

توصیه‌هایی برای مواجهه با نوک سینه صاف یا فرو رفته

-    پزشک می‌تواند اختلالات نوک سینه را تشخیص دهد. در واقع احتمالاً در ویزیت‌های معمول بارداری در سه‌ماهه‌ی سوم به نوک سینه شما دقت خواهد کرد. البته ممکن است شما هم بتوانید آن را تشخیص دهید: اگر سینه های خود را فشرده و نوک سینه ها به جای برجسته شدن به بیرون به سمت داخل سینه فرو روند، معکوس یا فرورفته هستند. نوک سینه های تخت با فشردن نه بیرون آمده نه فرو می‌روند، آن‌ها بسیار صاف هستند؛
-    توصیه می‌شود تا ماه‌های آخر بارداری اقدامی برای بیرون آوردن نوک سینه های صاف یا فرورفته صورت نگیرد. زیرا تحریک نوک سینه ها قبل از زایمان، منجر به انقباضات رحمی و زایمان زودرس می‌شود. ولی برای خارج کردن نوک سینه ها در روزهای نزدیک به زایمان می‌توان این تمرین را انجام داد: با یک دست نوک سینه را گرفته و با انگشت شصت و انگشت اشاره دست دیگر، پوست نوک سینه را به عقب کشیده و پس از بیرون آمدن نوک سینه چند دقیقه آن را نگه دارید. این حرکت را چند بار در روز انجام دهید؛
-    در صورتی که هر کدام از این اختلالات را داشته باشید، به‌عنوان مثال نوک سینه های معکوستان مانع از جریان شیر شوند و یا اینکه چفت شدن روی آن‌ها سخت باشد؛ اگر کمک‌های لازم را در ابتدای شروع شیردهی دریافت نمایید، شیردهی سخت نبوده و می‌توانید شیردهی موفقی داشته باشید؛
-    استفاده از یک پمپ مخصوص سینه پس از زایمان نیز بسیار مؤثر است. زیرا پمپاژ سینه درست زمان نزدیک به زایمان می‌تواند به بیرون کشیدن نوک سینه کمک کند و شروع شیردهی را راحت‌تر کند؛
-    پوشش‌های سینه می‌توانند کمک‌کننده باشند. البته لازم است قبل از استفاده از آن‌ها با پزشکتان در این مورد صحبت کنید. ضمن اینکه در دوران بارداری مجاز به استفاده از این پوشش‌ها نیستید. با این حال پس از زایمان، استفاده از این پوشش‌های پلاستیکی می‌تواند نوک سینه را برجسته نماید؛
-    در صورتی که پس از زایمان نوک سینه ها همچنان مسطح باقی بمانند، نوزاد با مکیدن نوک سینه در هنگام خوردن شیر مادر، به بیرون کشیده شدن نوک سینه ها کمک خواهد کرد. در واقع مکیدن کودک درست‌ترین و بهترین اقدام برای حل این معضل است. شیردهی را با مشاوره‌ی اولیه‌ی مامای همراه یا مشاور شیر مادر شروع نمایید. در عرض چند هفته قدرت مکیدن کودکتان باعث بیرون آمدن نوک سینه خواهد شد. برای تسریع این روند نیز می‌توانید چندین بار در طول هفته از پمپ سینه یا شیردوش استفاده نمایید.